تست آسیب‌های روانی مرتبط با جنگ (WPT)
تست آسیب های روانی مرتبط با جنگ ابزاری روان سنجی است که شدت و ابعاد مختلف پیامد های روانی ناشی از تجربه های جنگی و تروماهای مرتبط را ارزیابی می کند.
تعداد انجام
0
تعداد نظرات
0
تعداد سوالات
80
سوال
رده سنی
16 سال به بالا
امتیاز
0 از 10
زمان تقریبی
15 دقیقه
چه چیزهایی را می سنجد
1
علائم استرس حاد
(Acute Stress Symptoms)
(Acute Stress Symptoms)
این مقیاس نشان می دهد فرد تا چه اندازه نشانه های استرس حاد پس از تجربه های جنگی را تجربه می کند؛ علائم شامل تجربه مجدد (بازگشت خاطرات و کابوس ها)، اجتناب (پرهیز از محرک های یادآور جنگ) و بیش برانگیختگی (هوشیاری افراطی، ترس از صداهای ناگهانی) است. این مؤلفه ها هسته اصلی واکنش های آسیب زای روانی پس از تروما را تشکیل می دهند و اغلب به عنوان شاخص های اولیه PTSD در نظر گرفته می شوند. شناسایی این علائم به متخصصان کمک می کند شدت بحران و نیاز به مداخلات فوری روان درمانی یا حمایتی تعیین شود.
2
اضطراب های مرکزی جنگ
(War-related Core Anxieties)
(War-related Core Anxieties)
این مقیاس ابعاد عمیق اضطراب های ناشی از جنگ را ارزیابی می کند؛ چهار مؤلفه اصلی شامل اضطراب امنیتی (نگرانی درباره جان و خانواده)، اضطراب اقتصادی (ترس از فقدان منابع مالی و آینده شغلی)، ابهام وجودی (پرسش های بنیادین درباره معنا و عدالت) و اضطراب آینده (نگرانی از شرایط آتی فرد و جامعه) است. این نوع اضطراب ها پایدارتر و گسترده تر از استرس های فوری اند و می توانند به ناامیدی، افسردگی یا اختلال عملکرد اجتماعی منجر شوند. اندازه گیری این مقیاس به تحلیل عمیق تر نیازهای روانی و اجتماعی بازماندگان کمک می کند.
3
مشکلات جسمانی
(Physical Problems)
(Physical Problems)
این مقیاس بر ارتباط میان تروما و نشانه های جسمانی تمرکز دارد؛ مشکلات خواب (بی خوابی، کابوس ها، بیداری های مکرر) و علائم جسمانی (مانند سردرد، تپش قلب، مشکلات گوارشی یا تنگی نفس) از پیامدهای مستقیم استرس روانی شدید به شمار می روند. بسیاری از آسیب دیدگان جنگ، مشکلات روانی را به صورت جسمی تجربه می کنند که می تواند منجر به تشخیص های پزشکی اشتباه شود. بررسی این مقیاس اهمیت تشخیص افتراقی را روشن می کند و برای طراحی مداخلات جامع سلامت روان-جسم به کار می رود.
4
اختلال در تنظیم هیجان
(Emotional Dysregulation)
(Emotional Dysregulation)
این مقیاس به ارزیابی دشواری های فرد در مدیریت هیجانات می پردازد. شامل فقدان کنترل هیجانی (بروز ناگهانی خشم، غم یا اضطراب) و مقابله ناکارآمد (استفاده از شیوه های ناسالم مثل پرخاشگری یا اجتناب) است. اختلال در تنظیم هیجان یکی از پیامدهای کلیدی تروماست که می تواند روابط بین فردی و عملکرد شغلی را مختل کند. شناسایی این الگوها امکان مداخله درمانی هدفمند، مانند آموزش مهارت های تنظیم هیجان یا درمان های مبتنی بر ذهن آگاهی را فراهم می سازد.
5
اختلال در عملکرد روزمره
(Daily Dysfunctioning)
(Daily Dysfunctioning)
این مقیاس میزان تأثیر تروما بر زندگی روزمره فرد را نشان می دهد؛ ابعاد آن شامل اختلال شغلی (کاهش بهره وری، مشکلات تمرکز)، اختلال خانوادگی (افزایش تعارض ها)، کاهش فعالیت های اجتماعی (انزوای اجتماعی) و کاهش خود مراقبتی (بی توجهی به بهداشت و تغذیه) است. این اختلالات بیانگر تأثیرات پایدار جنگ بر کارکرد های اساسی فردی و اجتماعی هستند. اندازه گیری این مقیاس برای برنامه ریزی مداخلات توان بخشی و بازگرداندن فرد به سطح بهینه عملکرد ضروری است.
6
احساس عدم حمایت
(Perceived Support Deficiency)
(Perceived Support Deficiency)
این مقیاس بر ادراک فرد از حمایت اجتماعی تمرکز دارد؛ کاهش حمایت اجتماعی (فقدان کمک و پشتیبانی از سوی اطرافیان) و احساس انزوا (تنهایی و درک نشدن) ابعاد اصلی آن اند. احساس عدم حمایت می تواند نشانه های تروما را تشدید کند و مانع روند بهبودی شود. تحقیقات نشان داده اند که وجود حمایت اجتماعی قوی، یکی از مهم ترین عوامل محافظتی در برابر توسعه اختلالات روانی پس از جنگ است. این مقیاس به درمانگران کمک می کند شبکه های حمایتی و میزان ادراک آن ها توسط فرد را ارزیابی کنند.
7
کمبود تاب‌آوری و رشد
(Resilience and Growth Deficiency)
(Resilience and Growth Deficiency)
این مقیاس ظرفیت های روانی فرد برای سازگاری و رشد پس از تروما را می سنجد؛ مؤلفه های آن شامل فقدان قدرت درونی (احساس ضعف در مقابله با مشکلات)،احساس پوچی (از دست دادن معنا در زندگی) و نگرش منفی به آینده (ناامیدی و بدبینی) است. این مقیاس نه تنها جنبه های آسیب پذیری را آشکار می کند، بلکه نشان دهنده ظرفیت محدود فرد برای رشد پس از آسیب است. تحلیل این بعد می تواند به طراحی مداخلات ارتقابخش در زمینه تاب آوری و بازیابی روانی کمک کند.
توضیحات تکمیلی
تست آسیب های روانی مرتبط با جنگ ابزاری تخصصی در حوزه روان سنجی است که برای شناسایی و سنجش پیامد های روانی ناشی از تجربه‌های جنگ، از جمله اضطراب، افسردگی، نشانه های PTSD و مشکلات هیجانی–اجتماعی طراحی شده است. این آزمون با استفاده از مقیاس ها و زیرمقیاس های معتبر، شدت و گستره آسیب ها را در ابعاد مختلف فردی و اجتماعی بررسی می کند؛ نتایج آن می تواند مبنای مداخلات درمانی، مشاوره ای و برنامه ریزی های حمایتی برای افراد آسیب دیده قرار گیرد.
معرفی تست
تاریخچه
تست آسیب‌های روانی مرتبط با جنگ (War-related Psychological Trauma Test - WPT) یک ابزار بومی سازی شده توسط ای سنج است که برای نخستین بار توسط تیم پژوهشی داخلی این مجموعه طراحی و عرضه شده است.
توسعه این آزمون با هدف پوشش نیازهای خاص مرتبط با تجربه جنگ و پیامد های روانی آن در جوامع درگیر انجام شده است و می توان گفت که طراحی آن پاسخی به خلأ ابزارهای فارسی زبان استاندارد در حوزه تروماهای مرتبط با جنگ بوده است.
هدف
هدف اصلی از ساخت این تست، غربالگری و شناسایی پیامد های روانی ناشی از جنگ شامل استرس، اضطراب، مشکلات خواب، تنظیم هیجانی، عملکرد روزمره و میزان تاب آوری افراد است. این آزمون تلاش می کند با استفاده از پرسش های چندبعدی، تصویری جامع از اثرات روانی و اجتماعی جنگ ارائه دهد و در عین حال به عنوان ابزاری کاربردی برای مشاوران و متخصصان در ارزیابی اولیه مداخلات روانی عمل کند.
ساختار آزمون
تعداد سؤال ها و زمان اجرا
این آزمون شامل 80 سؤال است که به طور متوسط در حدود 15 دقیقه تکمیل می شود.
مقیاس ها و زیرمقیاس ها
تست آسیب‌های روانی مرتبط با جنگ (WPT) موارد زیر را ارزیابی می کند:
- استرس حاد و اضطراب ناشی از جنگ: بررسی شدت تنش های روانی و نشانه های اضطراب پس از مواجهه با موقعیت های جنگی.
- مشکلات جسمانی و خواب: ارزیابی علائم روان تنی و کیفیت خواب در افراد آسیب دیده.
- تنظیم هیجانی: سنجش توانایی فرد در مدیریت و تعدیل هیجان های منفی مرتبط با تجربه تروما.
- عملکرد روزانه: بررسی اختلال یا افت در کارکردهای فردی، شغلی و تحصیلی در نتیجه آسیب روانی.
- حمایت اجتماعی: میزان ادراک فرد از وجود شبکه حمایتی در خانواده، دوستان یا جامعه.
- کمبود تاب‌آوری و رشد: ارزیابی توانایی بازگشت به عملکرد متعادل و مقابله مؤثر با پیامدهای جنگ.
روش نمره گذاری
نمره گذاری بر اساس مقیاس لیکرت چهار گزینه ای انجام می شود. هر آیتم دارای گزینه هایی از «اصلاً» تا «تقریبا همیشه» است. مجموع نمرات هر مقیاس نمایانگر شدت مشکلات در آن حوزه است و در نهایت یک تفسیر کلی از وضعیت روانی فرد ارائه می شود.
نمونه سؤال
یکی از سؤالات نمونه این آزمون (از مقیاس استرس پس از سانحه) به صورت زیر طراحی شده است:
" تصاویر ناخوشایند از وقایع جنگی بدون اراده به ذهنم می آید."
پاسخ ها در طیف لیکرت از «اصلاً = 0» تا «تقریبا همیشه = 4» طبقه بندی می شوند.
کاربرد تست
کاربرد تست برای مراکز و مؤسسات
کلینیک های روانشناسی و مراکز سلامت روان
- غربالگری اولیه علائم روانی مرتبط با تجربه جنگ (اضطراب، افسردگی، اختلال خواب، مشکلات جسمانی).
- شناسایی شدت علائم و ارجاع افراد به درمان های تخصصی مانند روان درمانی یا دارو درمانی.
- پایش تغییرات علائم بیماران در طول درمان (Pre-post test evaluation)
- کمک به تدوین پروتکل های درمانی فرد محور با توجه به الگوی علائم.
- مستند سازی داده های جمعیتی و پژوهشی برای شناخت الگوهای تروما در جوامع جنگ زده.
سازمان ها و نهادهای خدماتی یا حمایتی
- ارزیابی سلامت روان کارکنان و داوطلبان فعال در مناطق بحرانی.
- شناسایی نیازهای روانی کارکنان برای طراحی برنامه های حمایتی و بازتوانی.
- کمک به مدیریت بحران در سازمان های فعال در حوزه امداد و امنیت.
- به کارگیری نتایج در طراحی مداخلات سازمانی برای افزایش تاب آوری کارکنان.
مدارس و مراکز آموزشی در مناطق بحران دیده
- شناسایی دانش آموزان آسیب دیده از جنگ و نیازمند حمایت روانی-اجتماعی.
- فراهم سازی اطلاعات برای طراحی برنامه های مشاوره ای و مداخلات حمایتی در مدارس.
- کمک به معلمان و مدیران در شناخت بهتر مشکلات هیجانی-رفتاری دانش آموزان.
- پایه گذاری پژوهش های آموزشی برای بررسی تأثیر جنگ بر عملکرد تحصیلی.
کاربرد تست برای متخصصان فردی
روانشناسان بالینی و مشاوران سلامت روان
- ارزیابی چند بعدی وضعیت روانی مراجعان آسیب دیده از جنگ.
- کمک به افتراق میان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و سایر اختلالات همبود (مانند افسردگی یا اضطراب فراگیر).
- استفاده از نتایج آزمون به عنوان داده کمّی در گزارش های بالینی و پژوهشی.
- طراحی مسیر درمانی فردی متناسب با پروفایل علائم هر مراجع.
مشاوران شغلی و تحصیلی
- شناسایی اثرات روانی جنگ بر کارکرد شغلی یا تحصیلی مراجعان.
- ارائه توصیه های شغلی یا تحصیلی بر اساس میزان تاب آوری و توانایی‌های عملکردی فرد.
- طراحی برنامه های حمایتی برای افراد در حال بازگشت به محیط های تحصیلی یا شغلی پس از تجربه بحران.
کوچ های فردی و سازمانی
- استفاده از نتایج برای شناسایی موانع روانی در مسیر رشد فردی یا شغلی مراجعان آسیب دیده.
- کمک به طراحی برنامه های توسعه فردی با تمرکز بر افزایش تاب آوری و مدیریت هیجان ها.
- پشتیبانی از مدیران و کارکنان در سازمان های درگیر با بحران برای ارتقای توان مقابله با استرس.
تست های مکمل
این شش ابزار مکمل، حوزه های حیاتی و مرتبط با تروما (افسردگی، اضطراب، افکار خودکشی، سبک های مقابله و سلامت روان کلی) را پوشش می دهند و در کنار WPT به متخصصان کمک می کنند تا تصویر جامع تر، دقیق تر و کاربردی تری از وضعیت روانی افراد آسیب دیده از جنگ به دست آورند.
تست اختلالات روانی SCL-90-R
- موارد سنجش: 9 بُعد از نشانه های روانی شامل افسردگی، اضطراب، وسواس، جسمانی سازی، حساسیت بین فردی، خصومت، هراس، افکار پارانوئید و روان پریشی.
- دلیل مکمل بودن: این تست بر حوزه‌های خاص جنگ تمرکز دارد؛ در حالی که SCL-90 تصویری کلی از همبودهای روانی می دهد. ترکیب این دو ابزار امکان تشخیص افتراقی و بررسی شدت کلی آسیب روانی را فراهم می کند.
تست افسردگی بک (BDI-II)
- موارد سنجش: شدت افسردگی در سه بعد شناختی، عاطفی و جسمانی.
- دلیل مکمل بودن: افسردگی یکی از رایج ترین پیامدهای جنگ و تروماست؛ WPT به طور کلی به خلق پایین اشاره دارد اما BDI-II سنجش اختصاصی و استاندارد افسردگی را فراهم می کند که برای تشخیص دقیق تر و پایش درمان ضروری است.
تست اضطراب کتل
- موارد سنجش: اضطراب کلی و جنبه های مرتبط با نگرانی و برانگیختگی فیزیولوژیک.
- دلیل مکمل بودن: اضطراب حاد و مزمن از هسته های اصلی آسیب های ناشی از جنگ است. ترکیب این آزمون با WPT کمک می کند تا شدت و نوع اضطراب (مثلاً اضطراب فراگیر در مقابل استرس موقعیتی) دقیق تر مشخص شود.
پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ)
- موارد سنجش: سلامت روان کلی در چهار بعد: علائم جسمانی، اضطراب/ بی‌خوابی، نارسایی اجتماعی و افسردگی.
- دلیل مکمل بودن: GHQ ابزاری معتبر برای غربالگری کلی سلامت روان است. در کنار WPT، می تواند نشان دهد که آسیب های روانی جنگ چگونه در کارکرد کلی و کیفیت زندگی فرد منعکس می شوند.
مقیاس افکار خودکشی بک (BSSI)
- موارد سنجش: وجود، شدت و ویژگی های افکار و قصد خودکشی.
- دلیل مکمل بودن: جنگ و تروما خطر خودکشی را به طور چشمگیری افزایش می دهند؛ WPT این بعد را به طور مستقیم پوشش نمی دهد، بنابراین BSSI به عنوان ابزار ضروری برای مدیریت خطر و تصمیم گیری بالینی در کنار WPT مطرح است.
تست سبک‌های مقابله با استرس
- موارد سنجش: راهبردهای مقابله ای شامل مقابله مسأله محور، هیجان محور و اجتنابی.
- دلیل مکمل بودن: صرف سنجش نشانه های تروما کافی نیست؛ باید دانست فرد چگونه با استرس مقابله می کند. ترکیب این تست با WPT امکان تحلیل عوامل تعدیل کننده شدت علائم و طراحی مداخلات آموزشی (مثلاً آموزش مهارت های مقابله ای) را فراهم می سازد.
با انجام این تست چه چیزی به دست می آورم؟
نمونه 1. کلینیک روانشناسی
- چالش اولیه: مراجعه کننده با اضطراب، بی خوابی و تحریک پذیری وارد شد اما علائم پراکنده تشخیص دقیق را دشوار کرده بود.
- نقش تست: WPT نشان داد مشکلات ریشه در تجربه جنگ و تروما دارند، نه صرفاً اضطراب عمومی.
- راه حل یا دستاورد نهایی: روانشناس درمان مبتنی بر تروما (CBT-T) را طراحی کرد و کاهش علائم به تدریج مشاهده شد.
نمونه 2. روانشناس فردی
- چالش اولیه: بیمار از کابوس و کاهش تمرکز شکایت داشت اما افسردگی یا اضطراب را انکار می کرد.
- نقش تست: آزمون الگوی پنهان استرس پس از تروما را آشکار و شدت مشکلات خواب و هیجانی را کمی سازی کرد.
- راه حل یا دستاورد نهایی: فرد به درمان ترکیبی دارویی و روان درمانی هدایت شد و کیفیت خواب و تمرکز او بهبود یافت.
نمونه 3.دبیرستان مناطق مرزی
- چالش اولیه: معلمان کاهش عملکرد تحصیلی و بروز پرخاشگری در برخی دانش آموزان را گزارش کردند.
- نقش تست: WPT نشان داد بسیاری از دانش آموزان نشانه های تروما و اضطراب ناشی از جنگ دارند.
- راه حل یا دستاورد نهایی: برنامه های حمایتی و گروه درمانی آغاز شد و بازگشت تحصیلی و بهبود رفتاری حاصل گردید.
نمونه 4. دانشگاه
- چالش اولیه: دانشجویان داوطلب امدادرسانی دچار افت تحصیلی و مشکلات هیجانی شدند.
- نقش تست: آزمون سطح تاب آوری و شدت مشکلات هیجانی آنان را شناسایی کرد.
- راه حل یا دستاورد نهایی: مرکز مشاوره دانشگاه برنامه های تقویت تاب آوری و آموزش مهارت های مقابله ای اجرا کرد که به سازگاری و بازگشت تحصیلی منجر شد.
نمونه 5. سازمان امدادرسان
- چالش اولیه: کارکنان از خستگی روانی و مشکلات ارتباطی پس از حضور در مناطق بحرانی شکایت داشتند.
- نقش تست: نتایج نشان داد بیشتر کارکنان دچار علائم تروما و فرسودگی هیجانی هستند، نه صرفاً فشار کاری.
- راه حل یا دستاورد نهایی: سازمان با برگزاری کارگاه های مداخله روانی و استراحت های دوره ای سلامت روان و کارآمدی تیم را ارتقا داد.
نمونه 6. کوچ شغلی
- چالش اولیه: مراجعان پس از بازگشت از جبهه احساس بی‌انگیزگی و گوشه گیری در محیط کار داشتند.
- نقش تست: آزمون ضعف در تنظیم هیجانی و کاهش حمایت اجتماعی را به عنوان مشکل اصلی نشان داد.
- دستاورد نهایی: کوچ با ترکیب نتایج تست و مداخلات کوچینگ توانست بازگشت تدریجی افراد به تعاملات کاری و ارتقای عملکرد شغلی را تسهیل کند.
خروجی تست چگونه خواهد بود؟
تفسیر اختصاصی و پیشرفته این تست در ایسنج شامل موارد زیر است:
- نمره کلی و وضعیت عمومی؛ نمایش یک شاخص کلی از شدت یا میزان مشکل روان شناختی فرد، همراه با توضیح در مورد اینکه فرد در چه سطحی قرار دارد (مثلاً خفیف، متوسط، شدید).
- جایگاه فرد نسبت به جامعه یا گروه مرجع؛ مقایسه نتایج فرد با داده های هنجاری یا جمعیت عمومی برای نشان دادن اینکه وضعیت او نسبت به دیگران چگونه است.
- ارائه تیپ شخصیتی؛ در این بخش تیپ شخصیتی فرد معرفی شده و کد عملکردی شخصیت ارائه می شود.
- ارائه سبک های شخصیت؛ سبک های مختلف شخصیت مانند سبک واکنشی، شناختی، تنظیم هیجانی، جسمانی و... نام برده و تحلیل خواهد شد.
- تحلیل ابعاد و زیرمقیاس ها؛ گزارش دقیق از نمرات به تفکیک مقیاس ها یا ابعاد اصلی.
- تفسیر اختصاصی هر بعد؛ برای هر مقیاس، توضیح اختصاصی درباره معنای نمره فرد، وضعیت او در جامعه و پیامدهای روان شناختی احتمالی داده می شود.
- تمرین‌ها و راهکارهای عملی؛ در هر بعد، تمرین ها، کاربرگ ها و فعالیت های عملی متناسب با نیاز فرد برای مدیریت بهتر علائم ارائه می گردد.
- منابع پیشنهادی (کتاب، فیلم، موسیقی، سبک زندگی)؛ معرفی منابع علمی و کاربردی برای کمک به بهبود وضعیت فرد، شامل معرفی کتاب، معرفی فیلم و سریال، ارائه فیلم آموزشی و پادکست آموزشی به همراه راهکار و سایر منابع مفید.
- ارائه نظریات تحلیلی؛ روانشناسان و محققان علوم رفتاری نظریه‌های مختلفی برای تبیین واکنش‌های انسان در مواجهه با بحران‌ها و آسیب‌های روانی ارائه داده‌اند. هر نظریه بر جنبه خاصی از تجربه انسانی تمرکز دارد و زاویه دید منحصربه‌فردی از وضعیت روانی ارائه می‌دهد. در ادامه، وضعیت شما از منظر هشت نظریه معتبر و تأثیرگذار در حوزه روانشناسی تروما و بحران تحلیل می‌شود تا درک جامع‌تری از علت واکنش‌ها و تجربیات روانی‌تان در شرایط جنگی به دست آورید.
شرایط انجام تست چگونه خواهد بود؟
شرایط اجرای تست در محیط سازمانی
شرایط اجرا
- اختصاص یک فضای آرام و بدون عوامل مزاحم محیطی برای تمرکز کارکنان هنگام پاسخ گویی.
- ارائه دستورالعمل روشن درباره محرمانگی نتایج و عدم استفاده اداری بدون رضایت فرد.
- زمان بندی مناسب (ترجیحاً خارج از ساعات اوج کاری) برای جلوگیری از خستگی یا فشار روانی.
- اطمینان از دسترسی به تجهیزات الکترونیک یا نسخه چاپی استاندارد تست.
الزامات ویژه
- رعایت اصول اخلاقی و حقوقی در استفاده از نتایج برای تصمیمات سازمانی.
- وجود یک روان شناس سازمانی یا مشاور منابع انسانی برای تفسیر تخصصی داده ها.
نکات حساسیت زا
- توجه به نگرانی کارکنان درباره برچسب گذاری روانی و کاهش اعتماد سازمانی.
- اجتناب از استفاده نتایج برای مقاصد تنبیهی یا تبعیض آمیز.
شرایط اجرای تست در محیط کلینیک روانشناسی
شرایط اجرا
- محیطی خصوصی، امن و بدون حضور دیگران جهت ایجاد احساس راحتی در مراجع.
- توضیح دقیق هدف تست و فرآیند محرمانگی نتایج به مراجع پیش از اجرا.
- انتخاب زمان مناسب در جلسات مشاوره، ترجیحاً در ابتدای روند تشخیصی.
- استفاده از نسخه استاندارد و معتبر با توجه به زبان و فرهنگ فرد.
الزامات ویژه
- اجرای تست زیر نظر روان شناس بالینی دارای صلاحیت.
- ادغام نتایج تست با مصاحبه بالینی و سایر ابزارهای تشخیصی.
نکات حساسیت زا
- توجه به وضعیت هیجانی مراجع، به ویژه در اختلالات شدید یا بحران روانی.
- پرهیز از تکیه انحصاری بر نمرات تست بدون در نظر گرفتن بافت بالینی.
شرایط اجرای تست در محیط مدرسه یا مرکز آموزشی
شرایط اجرا
- ایجاد محیطی آرام و بدون عوامل مزاحم در کلاس یا اتاق مشاوره.
- توضیح ساده و متناسب با سطح درک دانش آموزان درباره هدف و محرمانگی تست.
- اجرای گروهی با نظارت مشاور مدرسه یا اجرای فردی در صورت نیاز.
- زمان بندی مناسب در ساعات غیر آموزشی یا کاهش فشار امتحانات.
الزامات ویژه
- اخذ رضایت آگاهانه از والدین برای اجرای تست در کودکان و نوجوانان.
- حضور مشاور یا روان شناس مدرسه برای تفسیر نتایج.
نکات حساسیت زا
- اجتناب از استفاده آموزشی یا تنبیهی از نتایج تست.
- توجه به تفاوت های فردی و شرایط خانوادگی در تفسیر داده ها.
منابع و مراجع
- American Psychological Association. (2020). Publication manual of the American Psychological Association (7th ed.). American Psychological Association.
- Cohen, R. J., Swerdlik, M. E., & Sturman, E. D. (2018). Psychological testing and assessment: An introduction to tests and measurement (9th ed.). McGraw-Hill Education.
- Groth-Marnat, G., & Wright, A. J. (2016). Handbook of psychological assessment (6th ed.). John Wiley & Sons.
- International Test Commission. (2017). The ITC guidelines for translating and adapting tests (second edition). International Journal of Testing, 18(2), 101–134. https://doi.org/10.1080/15305058.2017.1398166
- Kaplan, R. M., & Saccuzzo, D. P. (2017). Psychological testing: Principles, applications, and issues (9th ed.). Cengage Learning.
اعتبار آزمون
روایی (Validity) نشان می دهد که یک تست واقعاً همان سازه روان شناختی مورد نظر را می سنجد و پایایی (Reliability) بیانگر ثبات و تکرارپذیری نتایج آن است. بدون روایی و پایایی مناسب، هیچ آزمونی اعتبار علمی و کاربردی نخواهد داشت.
مشخصات عمومی ابزار (Test Specifications)
گروه سنی هدف
این ابزار برای بزرگسالان و نوجوانان بالای 15 سال طراحی شده است؛ یعنی افرادی که تجربه مستقیم یا غیرمستقیم رویدادهای جنگی داشته اند.
نوع آزمون
آزمون از نوع خودگزارشی (Self-report) است؛ بدین معنا که پاسخ دهنده بر اساس تجربه شخصی و درونی خود، گزینه های مرتبط را انتخاب می کند.
تعداد آیتم ها و ساختار نمره گذاری
این تست در برگیرنده 80 سوال و شامل 7 مقیاس اصلی و زیرمقیاس‌های مرتبط است.
آیتم ها با طیف لیکرت چهار درجه‌ای (از «اصلاً» تا «تقریبا همیشه») نمره گذاری می شوند. نمرات هر مقیاس به صورت جداگانه و در نهایت به شکل پروفایل کلی تفسیر می شود.
مدت زمان تقریبی اجرا
انجام و تکمیل سوالات آزمون به طور میانگین بین 15 تا 20 دقیقه زمان نیاز دارد، این زمان تقریبی است و به سرعت پاسخ دهنده و شرایط روانی او بستگی دارد.
روش اجرا
این تست هم به صورت آنلاین و هم به شکل کاغذی–مدادی قابل اجراست. در محیط های بالینی، امکان اجرای مصاحبه ای هدایت شده نیز وجود دارد تا به افراد با سواد پایین یا دچار مشکلات شناختی کمک شود.
زبان اصلی ابزار و وضعیت ترجمه
این تست ابتدا به زبان فارسی طراحی و تدوین شده و به همین دلیل در فرهنگ ایرانی و بافت منطقه‌ای بیشترین اعتبار را دارد. ترجمه به زبان‌های دیگر هنوز در مراحل اولیه است و نیازمند مطالعات تطبیقی و هنجاریابی بین فرهنگی می باشد.
معرفی سازه نظری (Theoretical Foundation)
تعریف دقیق سازه
سازه اصلی این ابزار، آسیب های روان شناختی ناشی از تجربه‌های جنگ و درگیری‌های مسلحانه است. این آسیب ها مجموعه ای از واکنش های هیجانی، شناختی، جسمانی و رفتاری هستند که در نتیجه مواجهه مستقیم یا غیرمستقیم با رویدادهای جنگی شکل می گیرند. مهم ترین جنبه های آن شامل علائم استرس حاد، اضطراب‌های مرکزی جنگ، اختلالات هیجانی، مشکلات جسمانی و اختلال در کارکرد روزمره است.
نظریه یا مدل مفهومی پشت ابزار
این ابزار بر پایه ترکیبی از مدل های نظری مرتبط با PTSD و استرس آسیب زا مانند مدل APA برای اختلال استرس پس از سانحه در DSM-5 و همچنین چارچوب‌های روان شناسی تروما طراحی شده است. علاوه بر آن، مفاهیمی همچون نظریه تاب آوری (Resilience Theory) و مدل های رشد پس از سانحه (Post-Traumatic Growth) نیز در ساخت مقیاس ها مورد توجه قرار گرفته اند.
در نتیجه، ابزار هم ابعاد آسیب و هم ابعاد ناکارآمدی در سازگاری را می سنجد.
جایگاه سازه در روان شناسی علمی یا بالینی
سازه «آسیب های روانی مرتبط با جنگ» به عنوان یک زیر شاخه تخصصی در روان شناسی تروما و روان شناسی بحران شناخته می‌شود. در حوزه بالینی، این سازه برای تشخیص مشکلاتی مانند PTSD، اضطراب و افسردگی جنگ زدگان حیاتی است. در روان شناسی اجتماعی و سازمانی نیز به منظور برنامه ریزی حمایت های روانی–اجتماعی، مداخلات باز پروری و طراحی سیاست های سلامت روان در مناطق جنگ زده اهمیت دارد.
سوابق پژوهشی ابزار (Research Background)
تاریخچه توسعه ابزار و نام طراحان اصلی
تست آسیب های روانی مرتبط با جنگ (War-related Psychological Trauma Test – WPT) یک ابزار بومی سازی شده و نوین است که در ایران برای سنجش پیامدهای روانی جنگ و درگیری‌های مسلحانه طراحی شده است.
این ابزار به طور اختصاصی توسط تیم پژوهشی روان سنجی ایسنج تدوین شده و تمرکز اصلی آن بر شرایط فرهنگی و اجتماعی ایران و جوامع درگیر جنگ می باشد.
آزمون های مرتبط یا نسخه‌های دیگر ابزار
این ابزار از نظر ساختاری با آزمون های معتبر بین‌المللی مانند CAPS (Clinician-Administered PTSD Scale)، PCL-5 (PTSD Checklist for DSM-5) و مقیاس های مربوط به استرس پس از سانحه شباهت دارد، اما تفاوت کلیدی آن در توجه به اضطراب های مرکزی جنگ (مانند اضطراب اقتصادی و امنیتی) و ابعاد فرهنگی–اجتماعی خاص جنگ‌های منطقه ای است.
کشور/دانشگاه توسعه دهنده
توسعه این تست در ایران و در چارچوب پروژه های روان‌سنجی و سلامت روان انجام شده است. به طور خاص، سایت ای سنج به عنوان مرجع اصلی طراحی و ارائه این ابزار شناخته می شود.
مطالعات معتبر داخلی یا خارجی انجام شده روی ابزار
تا این لحظه، اطلاعات منتشرشده نشان می دهد که تست WPT در ایران استفاده و در حال بهره برداری پژوهشی است، اما انتشار مقالات علمی پژوهشی معتبر در سطح بین‌المللی درباره این ابزار هنوز محدود است. انتظار می رود در آینده نزدیک با گسترش استفاده، مطالعات اعتبارسنجی و پایایی بیشتری در ایران و کشورهای منطقه انجام شود.
ترجمه ها و تطبیق فرهنگی
با توجه به اینکه این تست در ایران توسعه یافته، نسخه اصلی آن فارسی است. تاکنون گزارشی رسمی از ترجمه به زبان‌های دیگر منتشر نشده است.
با این حال، ظرفیت بالایی برای تطبیق فرهنگی و زبانی آن در کشورهای جنگ زده (مانند افغانستان، عراق و سوریه) وجود دارد.
وضعیت هنجاری در ایران
این ابزار در ایران طراحی شده و نسخه هنجاری اولیه آن بر اساس داده‌های جمع آوری شده از گروه های جنگ‌زده و درگیر جنگ و آسیب های آن در حال توسعه است.
انواع روایی (Validity)
روایی محتوا (Content Validity)
آیتم های این ابزار بر پایه یک مرور نظام مند از بیش از 300 پژوهش علمی و بررسی جامع ابزارهای معتبر حوزه تروما و استرس طراحی شده اند. در فرآیند ساخت، از آزمون‌های بین المللی مانند:
PCL-5 (ویترز و همکاران، 2013)، IES-R (ویس و مارمار،1997))، PSS-I (فوآ و همکاران، 1993)، CAPS-5 (استاندارد طلایی تشخیص PTSD)، TSI-2، DRRI-2، مقیاس تاب آوری کانر-دیویدسون، و پرسشنامه رشد پس از تروما (PTGI) الهام گرفته شده است.
هر بخش محتوایی با ترکیب منابع مرجع و تطبیق آن ها با شرایط جنگی تدوین شده و حوزه هایی مانند علائم استرس حاد، اضطراب های اختصاصی جنگ، مشکلات جسمانی، دشواری های تنظیم هیجان، اختلال عملکرد روزمره، احساس عدم حمایت اجتماعی و کاهش تاب آوری را در بر می گیرد.
روایی ظاهری و صوری (Face & Formal Validity)
یک گروه متخصص متشکل از روانشناسان و کارشناسان حوزه تروما، آیتم ها را از نظر وضوح، تناسب، جامعیت و حساسیت فرهنگی بررسی کرده اند. همچنین متن آزمون توسط تیمی از مترجمان و جامعه شناسان بازبینی شده تا با زبان و فرهنگ فارسی سازگار بوده و در شرایط جنگی برای پاسخ دهندگان قابل فهم و غیرآسیب زا باشد.
روایی سازه (Construct Validity)
تحلیل های عاملی اکتشافی و تأییدی در حال اجرا هستند تا ساختار هفت عاملی ابزار را بررسی و با مدل های نظری مربوط به آسیب های جنگی مقایسه کنند. نتایج اولیه نشان دهنده بارهای عاملی مناسب و ساختاری قابل قبول است.
روایی ملاکی (Criterion Validity)
مطالعات در حال طراحی، همبستگی این ابزار با آزمون های استاندارد مانند PCL-5، IES-R، CAPS-5 و TSI-2 را خواهند سنجید. هدف، ارزیابی دقت ابزار در مقایسه با شاخص های شناخته شده تروما و تاب آوری است.
روایی تشخیصی (Diagnostic Validity)
در فاز بعدی، ابزار با تشخیص های بالینی متخصصان روان پزشکی و روان شناسی مقایسه خواهد شد تا شاخص هایی مانند حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری و نقاط برش بهینه مشخص شود.
روایی پیش بین (Predictive Validity)
مطالعات طولی در حال برنامه ریزی اند تا توانایی ابزار در پیش بینی بروز اختلالات طولانی مدت یا واکنش به مداخلات درمانی بررسی شود.
روایی اکولوژیک (Ecological Validity)
ابزار علاوه بر شرایط بالینی، در محیط های واقعی جنگی و موقعیت‌های متفاوت (مناطق درگیری مستقیم، تهدید موشکی، آتش بس و بازسازی) مورد آزمون قرار می گیرد تا میزان کارآمدی آن در بسترهای گوناگون بررسی شود.
انواع پایایی (Reliability)
پایایی همسانی درونی (Internal Consistency)
ضرایب آلفای کرونباخ، امگا مک دونالد و GLB برای کل ابزار و زیرمقیاس‌ها محاسبه می شوند. یافته های اولیه حاکی از ضرایب پایایی مطلوب (بالاتر از 0.85) در بیشتر بخش‌ها است.
پایایی بازآزمایی (Test-Retest)
طرح پژوهشی با فواصل زمانی یک تا هشت هفته در حال اجرا است تا ثبات نمرات ابزار با وجود ماهیت متغیر علائم تروما بررسی شود.
پایایی بین ارزیابان (Inter-rater Reliability)
برای نسخه مصاحبه ای که در دست توسعه است، ثبات ارزیابی میان مصاحبه‌گران با استفاده از کاپای کوهن سنجیده خواهد شد.
پایایی فرم های موازی (Parallel Forms Reliability)
نسخه های موازی برای استفاده در مطالعات طولی و پیگیری روند درمان در حال طراحی هستند.
خلأهای پژوهشی و محدودیت‌های علمی
- محدودیت های گزارش شده در مطالعات موجود: یافته های فعلی اغلب بر نمونه های محدود استوارند و نمی توان آن ها را به همه جمعیت ها تعمیم داد.
- گروه های کمتر بررسی شده: برخی گروه ها مانند کودکان، سالمندان یا بازماندگان خاص جنگ کمتر در پژوهش ها مورد توجه قرار گرفته اند.
- محدودیت‌های فرهنگی و زبانی: تفاوت های فرهنگی و زبانی می تواند بر دقت ابزار در جوامع مختلف اثر بگذارد.
- کمبود شواهد آماری پیشرفته: بسیاری از مطالعات از روش های آماری ابتدایی استفاده کرده و تحلیل های پیچیده کمتر به کار رفته است.
- پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آینده: انجام مطالعات جامع تر و مقایسه ای می تواند اعتبار و کاربرد ابزار را تقویت کند.
- سوالات بی پاسخ یا ناپژوهیده: برخی جنبه های سازه مانند تغییرات بلندمدت یا تعامل با متغیرهای شخصیتی هنوز به خوبی بررسی نشده اند.
منابع و مراجع
- American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed., text rev.). American Psychiatric Publishing.
- Blake, D. D., Weathers, F. W., Nagy, L. M., Kaloupek, D. G., Gusman, F. D., Charney, D. S., & Keane, T. M. (1995). The development of a clinician-administered PTSD scale. Journal of Traumatic Stress, 8(1), 75-90.
- Borsboom, D., & Cramer, A. O. (2013). Network analysis: An integrative approach to the structure of psychopathology. Annual Review of Clinical Psychology, 9, 91-121.
- Briere, J. (2011). Trauma Symptom Inventory-2: Professional manual. Psychological Assessment Resources.
- Connor, K. M., & Davidson, J. R. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor‐Davidson resilience scale (CD‐RISC). Depression and Anxiety, 18(2), 76-82.
- Ehlers, A., & Clark, D. M. (2000). A cognitive model of posttraumatic stress disorder. Behaviour Research and Therapy, 38(4), 319-345.
- Foa, E. B., Riggs, D. S., Dancu, C. V., & Rothbaum, B. O. (1993). Reliability and validity of a brief instrument for assessing post‐traumatic stress disorder. Journal of Traumatic Stress, 6(4), 459-473.
- Gross, J. J. (2015). Emotion regulation: Current status and future prospects. Psychological Inquiry, 26(1), 1-26.
- Hobfoll, S. E. (1989). Conservation of resources: A new attempt at conceptualizing stress. American Psychologist, 44(3), 513-524.
- King, L. A., King, D. W., Vogt, D. S., Knight, J., & Samper, R. E. (2006). Deployment Risk and Resilience Inventory: A collection of measures for studying deployment-related experiences of military personnel and veterans. Military Psychology, 18(2), 89-120.
- Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling (4th ed.). Guilford Publications.
- Kobasa, S. C. (1979). Stressful life events, personality, and health: An inquiry into hardiness. Journal of Personality and Social Psychology, 37(1), 1-11.
- Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3rd ed.). McGraw-Hill.
- Porges, S. W. (2011). The polyvagal theory: Neurophysiological foundations of emotions, attachment, communication, and self-regulation. Norton & Company.
- Streiner, D. L., Norman, G. R., & Cairney, J. (2015). Health measurement scales: A practical guide to their development and use (5th ed.). Oxford University Press.
- Tedeschi, R. G., & Calhoun, L. G. (1996). The Posttraumatic Growth Inventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9(3), 455-471.
- van der Kolk, B. A. (2014). The body keeps the score: Brain, mind, and body in the healing of trauma. Viking.
- Weathers, F. W., Litz, B. T., Keane, T. M., Palmieri, P. A., Marx, B. P., & Schnurr, P. P. (2013). The PTSD Checklist for DSM-5 (PCL-5). National Center for PTSD.
- Weiss, D. S., & Marmar, C. R. (1997). The Impact of Event Scale-Revised. In J. P. Wilson & T. M. Keane (Eds.), Assessing psychological trauma and PTSD (pp. 399-411). Guilford Press.
قیمت گذاری
تست‌های شخصیت‌شناسی ابزارهای ارزشمندی هستند که به افراد کمک می‌کنند تا درک بهتری از ویژگی‌های شخصیتی، رفتارها و الگوهای فکری خود به دست آورند.
تفاوت نسخه ساده و پیشرفته:
کاربرد تست
در ادامه به ارائه چند کاربرد به صورت خلاصه برای تست آسیب‌های روانی مرتبط با جنگ (WPT) می پردازیم:
تست های مرتبط
چنانچه مایلید شرکت یا سازمان خود را سنجیده توسعه دهید و کاربران خود را در مسیر رشد فردی و گروهی قرار دهید می توانید از پلتفرم سازمانی ما استفاده کنید و خدمات آن را به کارمندان خود اختصاص دهید
سوالات متدوال
این تست دقیقا چه چیزی را می سنجد؟
WPT هفت بُعد مرتبط با پیامدهای روانی جنگ را ارزیابی می‌کند: علائم استرس حاد (تجربه مجدد، اجتناب، بیش برانگیختگی)، اضطراب‌های مرکزی جنگ (امنیتی، اقتصادی، وجودی، آینده)، مشکلات جسمانی، اختلال در تنظیم هیجان، اختلال در عملکرد روزمره، احساس عدم حمایت اجتماعی و کمبود تاب‌آوری/رشد.
آیا تست اعتبار علمی دارد؟
محتوای آزمون بر مبنای مرور نظام‌مند ادبیات و هم ترازی با ابزارهای مرجع (مانند PCL-5، IES-R، WHODAS و مقیاس‌های تاب‌آوری) تدوین شده است. تحلیل های اولیه نشان دهنده همسانی درونی مطلوب در بیشتر زیر بُعدها و شواهد روایی سازه قابل قبول است؛ مطالعات تکمیلی (تحلیل عاملی، روایی ملاکی و تشخیصی، هنجاریابی) در حال اجرا/برنامه ریزی است. نتیجه‌گیری های تشخیصی باید با ارزیابی بالینی تأیید شود.
این تست برای چه افرادی مناسب است؟
افراد در معرض رویدادهای جنگی (نظامی یا غیرنظامی)، کارکنان امدادی، ساکنان مناطق درگیری/تهدید و مراجعان بالینی با شک به PTSD یا همبودهای مرتبط. استفاده در جمعیت عمومی با مواجهه غیرمستقیم نیز ممکن است، اما تفسیر باید متناسب با سطح مواجهه و زمینه فرهنگی انجام شود.
آیا می توان از این تست در مدارس و سازمان ها استفاده کرد؟
بله، به عنوان ابزار غربالگری اولیه برای شناسایی ریسک و ارجاع هدفمند قابل استفاده است؛ مشروط به وجود پروتکل های محرمانگی، مسیر ارجاع به خدمات تخصصی و آموزش مجریان. در مدارس/دانشگاه ها لازم است رضایت آگاهانه (و برای افراد زیر سن قانونی، رضایت والدین/سرپرست) اخذ شود.
چگونه می شود به نتایج تست اعتماد کرد؟
پایبندی به دستورالعمل، پاسخ‌گویی صادقانه و تکمیل همه آیتم ها دقت تست را افزایش می دهد. از آنجا که آزمون خودگزارشی است، سوگیری‌هایی مانند مطلوبیت اجتماعی یا به خاطرسپاری ممکن است اثر بگذارند؛ بنابراین توصیه می‌شود نتایج با مصاحبه بالینی، مشاهده و (در صورت نیاز) بازآزمایی تلفیق شود.
آیا نسخه های مختلفی از این تست وجود دارد؟
چارچوب مفهومی بر ادبیات بین‌المللی تروما تکیه دارد و نسخه فارسی با بازبینی‌های زبانی–فرهنگی تطبیق یافته است. فرایند هنجاریابی و تطبیق های بیشتر (برای زیرگروه های سنی/فرهنگی) در دستور کار است و به محض تکمیل، جداول هنجار و نقاط برش به صورت رسمی منتشر خواهد شد.
تفسیر نتایج تست به چه صورت انجام می شود؟
خروجی شامل نمره کل، پروفایل چند بُعدی و توصیه های مبتنی بر شواهد است. این ابزار «تشخیص» ارائه نمی‌دهد؛ بلکه احتمال و شدت الگوهای علائم را نشان می‌دهد تا متخصص بتواند با ترکیب داده‌های بالینی، مصاحبه و آزمون‌های تکمیلی به نتیجه تشخیصی برسد.
انجام این تست چقدر زمان می برد؟
نسخه استاندارد معمولاً کمتر از 20 دقیقه زمان می برد. اجرا می تواند به صورت آنلاین یا کاغذی خودگزارشی انجام شود؛ اجرای استاندارد مستلزم محیط آرام، محرمانگی و دستورالعمل واحد است.