تست اضطراب کتل (CAQ)
تست اضطراب کتل (IPAT) یک پرسشنامه تخصصی برای سنجش میزان اضطراب در افراد است که ابعاد مختلفی از اضطراب مانند تنش، احساس گناه، حساسیت، خود کنترلی و نگرانی را ارزیابی می کند.
تعداد انجام
0
تعداد نظرات
0
تعداد سوالات
40
سوال
رده سنی
15 سال به بالا
امتیاز
0 از 10
زمان تقریبی
10 دقیقه
چه چیزهایی را می سنجد
1
ناپایداری هیجانی
(Emotional Instability)
(Emotional Instability)
این مقیاس میزان بی ثباتی هیجانی فرد را ارزیابی می کند. افراد دارای نمره بالا در این مقیاس معمولاً دچار نوسانات خلقی مکرر، واکنش های عاطفی افراطی و دشواری در تنظیم احساسات هستند. آن ها ممکن است در برابر فشارهای روانی به سرعت واکنش منفی نشان دهند و مستعد اضطراب موقعیتی یا مزمن باشند. این مؤلفه منعکس کننده آسیب پذیری هیجانی، زودرنجی و حساسیت بیش از حد به محرک های بیرونی است و با کاهش تحمل استرس و ظرفیت مقابله مؤثر با تعارض ها همراه است.
2
بی‌اعتمادی توأم با اضطراب
(Suspiciousness / Interpersonal Mistrust )
(Suspiciousness / Interpersonal Mistrust )
این زیرمقیاس نشان دهنده سطح بی اعتمادی، بدبینی و حساسیت به تهدید های اجتماعی است. افرادی که در این مقیاس نمره بالایی کسب می کنند، معمولاً نسبت به انگیزه ها و رفتار دیگران شکاک هستند، از انتقاد و قضاوت واهمه دارند و احساس می کنند مورد قضاوت یا تهدید قرار دارند. چنین افرادی ممکن است در روابط بین فردی خود دچار مشکل شوند، تمایل به کناره گیری یا تدافعی بودن داشته باشند و اغلب از نیت اطرافیان تفسیر منفی ارائه دهند.
3
اطمینان به خود
(Self-assurance / Lack of Guilt)
(Self-assurance / Lack of Guilt)
این مقیاس میزان اعتماد فرد به خود و نبود احساس گناه افراطی را می سنجد. نمره پایین در این مقیاس بیانگر وجود خود انتقادی، احساس گناه مزمن، تردید در تصمیم گیری و نگرانی از اشتباهات گذشته است. در مقابل، نمره بالا نشان دهنده پذیرش خود، ثبات در ارزیابی عملکرد شخصی و اعتماد به توانایی‌های خود است. این زیرمقیاس به ویژه در ارزیابی اضطراب شناختی و تجربه درونی افراد نسبت به خود، نقش مهمی دارد و با مفاهیمی مانند عزت نفس و کفایت شخصی در ارتباط است.
4
مهار اراده و پایداری خلق وخو
(Low Ego Strength / Poor Will Control)
(Low Ego Strength / Poor Will Control)
این مقیاس نشان می دهد فرد تا چه حد می تواند تکانه های هیجانی را کنترل کرده و خلق و خو و رفتارهایش را در شرایط چالش برانگیز حفظ کند. نمره پایین در این زیرمقیاس، معمولاً با ضعف در کنترل اراده، تصمیم گیری های عجولانه، رفتار های واکنشی و دشواری در تحمل ناکامی همراه است. چنین افرادی اغلب از تنظیم رفتار و احساسات خود ناتوان اند و در مقابله با استرس ها دچار آشفتگی می شوند. این مقیاس بازتابی از ثبات روانی و کفایت خود نظم دهی هیجانی فرد است.
5
تنش عصبی
(Tension)
(Tension)
این مؤلفه بیانگر میزان تنش درونی، بی قراری فیزیکی و اضطراب فیزیولوژیک در فرد است. نمره بالا در این مقیاس با نشانه هایی مانند بی قراری، تحریک پذیری، تنش عضلانی، حرکات عصبی (مانند جویدن ناخن یا تکان دادن پا) و احساس نگرانی دائمی همراه است. این افراد معمولاً دچار فشار روانی مزمن اند و در موقعیت های استرس زا واکنش های بدنی و ذهنی شدیدی از خود نشان می دهند. مقیاس تنش به ویژه در سنجش نشانه های آشکار اضطراب و سطح برانگیختگی سیستم عصبی نقش مهمی دارد.
توضیحات تکمیلی
تست اضطراب کتل (IPAT Anxiety Scale) ابزاری روان‌سنجی و استاندارد برای سنجش شدت اضطراب در افراد است که بر پایه نظریه شخصیت ریموند کتل طراحی شده است. این آزمون با استفاده از 40 سؤال به بررسی پنج بعد کلیدی از اضطراب شامل تنش، ترس، احساس گناه، وابستگی هیجانی، و عدم کنترل درونی می‌پردازد. تست کتل از طریق ترکیب پرسش‌های مستقیم و غیرمستقیم، هم اضطراب آشکار و هم اضطراب پنهان را می‌سنجد و در زمینه‌های بالینی، مشاوره‌ای، آموزشی و سازمانی کاربرد دارد.
معرفی تست
تاریخچه
تست اضطراب کتل (Cattell’s IPAT Anxiety Scale) توسط ریموند برنارد کتل، روانشناس برجسته آمریکایی-بریتانیایی، طراحی شد. این آزمون نخستین بار در دهه 1950 توسط مؤسسه سنجش شخصیت و توانایی (IPAT) منتشر گردید. کتل که به واسطه نظریه صفات و توسعه پرسشنامه 16 عاملی شخصیت شناخته می شود، این ابزار را به عنوان مقیاسی تخصصی برای ارزیابی اضطراب پنهان طراحی کرد.
در طول دهه های بعد، تست اضطراب کتل چندین بار بازبینی و استاندارد سازی شد تا با نمونه های مختلف جمعیتی، به ویژه در محیط های بالینی و سازمانی، همخوانی بیشتری یابد. نسخه اصلی آن شامل فرم بزرگسالان با 40 آیتم بود و بعدها نسخه هایی برای نوجوانان و موقعیت‌های غربالگری نیز توسعه یافت.
هدف
هدف اصلی طراحی این آزمون، سنجش اضطراب صفتی (Trait Anxiety) به جای اضطراب موقعیتی (State anxiety) بود؛ یعنی بررسی الگوی پایدار نگرانی، تنش و حساسیت روانی در افراد.
کتل معتقد بود اضطراب نه تنها یک هیجان گذرا، بلکه شاخصی از ساختارهای شخصیتی عمیق تر است و سنجش آن می تواند در انتخاب شغلی، درمان روانی و ارزیابی سازگاری روانی مؤثر واقع شود.
ساختار آزمون
تعداد سوال ها و زمان اجرا
آزمون اضطراب کتل شامل 40 سؤال است که معمولاً در مدت زمان 10 تا 15 دقیقه تکمیل می شود.
مقیاس ها و زیر مقیاس ها
آزمون اضطراب کتل در این نسخه شامل دو بخش اصلی است؛ این دو بعد، نمایانگر سطوح آگاهانه و ناآگاهانه تجربه اضطراب در فرد هستند:
- اضطراب پنهان (Covert Anxiety) – شامل 20 سؤال
- اضطراب آشکار (Overt Anxiety) – شامل 20 سؤال
علاوه بر نمره کلی اضطراب، آزمون وضعیت روانی فرد را در پنج شاخص رفتاری–هیجانی بررسی می کند:
- نا پایداری هیجانی (Emotional Instability) نشان دهنده ضعف در کنترل هیجانات، واکنش پذیری بالا و حساسیت به استرس است.
- بی اعتمادی توأم با اضطراب (Suspicious Anxiety) ترکیبی از نگرانی، افکار منفی و تمایل به تفسیر تهدید از جانب دیگران را ارزیابی می کند.
- اطمینان به خود (Self-Assurance) بیانگر میزان اعتماد به توانایی‌های فردی و مقاومت در برابر اضطراب موقعیتی است.
- مهار اراده و پایداری خلق وخو (Volitional Control and Mood Stability)سنجش توانایی فرد در حفظ ثبات خلقی و عملکرد هدفمند در موقعیت های تنش زا.
- تنش عصبی (Nervous Tension) نشان دهنده سطح برانگیختگی فیزیولوژیک، بی‌قراری و نشانه های جسمانی اضطراب است.
روش نمره گذاری
سؤالات این آزمون با استفاده از مقیاس سه گزینه ای لیکرت (بله، تا حدودی، خیر) نمره گذاری می شوند.
برخی سؤالات به صورت معکوس طراحی شده اند. مجموع نمرات هر مقیاس بر اساس پاسخ های فرد محاسبه می شود و نمره کلی اضطراب نیز با تجمیع مقیاس های اصلی به دست می آید.
نمونه سؤال
سوال اول: " توجه من به اشخاص یا سرگرمی ها معمولاً به سرعت تغییر می کند."
پاسخ دهنده باید یکی از گزینه ها را که بهتر وضعیت فعلی او را توصیف می کند، انتخاب کند.
کاربرد تست
کاربردهای آزمون در مراکز و مؤسسات
کلینیک های روان شناسی و سلامت روان
- غربالگری اولیه مراجعان برای شناسایی سطح اضطراب نهفته و آشکار
- کمک به تشخیص افتراقی بین اضطراب، افسردگی و سایر اختلالات خلقی
- سنجش اثربخشی مداخلات روان درمانی و دارو درمانی از طریق مقایسه پیش آزمون و پس آزمون
- ارزیابی وضعیت اضطراب در برنامه های روان درمانی فردی، گروهی یا خانواده درمانی
- تشخیص نیاز به ارجاع به روانپزشک در موارد شدت اضطراب بالا یا مداوم
سازمان ها و شرکت ها
- ارزیابی تاب آوری روان شناختی در موقعیت های شغلی پرتنش یا بحرانی
- شناسایی ریسک های روانی مرتبط با اضطراب در کارکنان (به ویژه در مشاغل حساس مرتبط با امنیت، پرواز، سلامت)
- استفاده در برنامه های ارتقاء سلامت روان در محیط کار (Well-being Programs)
- ارزیابی تناسب روانی برای ارتقاء شغلی، مدیریت استرس شغلی و جلوگیری از فرسودگی روانی
مدارس و مراکز آموزشی
- شناسایی دانش آموزان یا دانشجویان دارای اضطراب مزمن یا عملکرد پایین به دلیل اضطراب
- کمک به طراحی برنامه های مشاوره ای و روانی آموزشی برای دانش آموزان آسیب پذیر
- پایش اضطراب در دوره های خاص مانند آمادگی برای امتحانات یا انتقال مدرسه
- کمک به برنامه ریزی برای مداخلات پیشگیرانه در مدارس دارای سطح بالای اضطراب دانش‌آموزی
کاربرد تست برای متخصصان و مشاوران
روان شناسان بالینی و سلامت
- تحلیل دقیق پروفایل اضطرابی در ارزیابی تشخیصی
- سنجش اثر مداخلات روان درمانی رفتاری-شناختی (CBT) یا روان پویشی
- بررسی رابطه اضطراب با سایر شاخص های روان شناختی (مانند افسردگی و اختلالات شخصیت و..)
- بررسی نشانه های اضطراب پنهان در مراجعانی که ظاهرا آرام اما آسیب پذیر هستند
مشاوران شغلی و تحصیلی
- شناسایی مراجعانی که اضطراب آنان بر تصمیم گیری تحصیلی یا شغلی تأثیر می گذارد
- کمک به شفاف سازی نقش اضطراب در سردرگمی انتخاب مسیر شغلی یا افت عملکرد تحصیلی
- بررسی آمادگی روانی برای مشاغل پرریسک یا تحصیل در رشته های پرچالش
کوچ های فردی و سازمانی
- تشخیص الگوهای درونی اضطراب که مانع پیشرفت، تصمیم گیری یا ریسک پذیری در مراجع می شوند
- تحلیل ریشه های تنش های مزمن در مدیران یا کارکنان در فرآیند کوچینگ رهبری
- ارزیابی وضعیت روانی پایه به عنوان بخشی از برنامه کوچینگ توسعه فردی یا عملکردی
تست های مکمل
تست افسردگی بک (BDI-II)
- موارد سنجش شده: نشانه های افسردگی در سه بعد شناختی، عاطفی و جسمانی.
- دلیل مکمل بودن: اضطراب و افسردگی به طور بالینی همپوشانی قابل توجهی دارند. استفاده همزمان از BDI-II با تست کتل به شناسایی الگوهای اضطرابی–افسرده خو، افتراق تشخیصی و تبیین شدت اختلالات خلقی کمک می کند.
تست شخصیت نئو NEO-PI-R
- موارد سنجش شده: پنج ویژگی اصلی شخصیت شامل گشودگی به تجربه، توافق پذیری، وجدانی بودن، برون گرایی و به ویژه روان رنجورخویی.
- دلیل مکمل بودن: روان رنجوری ارتباط قوی با اضطراب مزمن دارد. سنجش ویژگی های پایدار شخصیت در کنار وضعیت اضطرابی فعلی، تصویر ترکیبی و پیش بینی پذیرتری از رفتار هیجانی فرد ارائه می دهد.
تست اختلالات روانی SCL-90-R
- موارد سنجش شده: 9 بعد روان شناختی شامل اضطراب، وسواس، افسردگی و حساسیت بین فردی.
- دلیل مکمل بودن: تست SCL-90-R امکان سنجش چند بعدی را فراهم می کند و می تواند نشان دهد که اضطراب گزارش شده توسط آزمون کتل در چه زمینه هایی با سایر نشانه های روان شناختی هم راستا است یا از آن‌ها متمایز می شود.
تست هوش هیجانی بار-آن (EQ-i)
موارد سنجش شده: توانایی درک، تنظیم و مدیریت هیجانات خود و دیگران.
دلیل مکمل بودن: بسیاری از افراد با اضطراب بالا، در تنظیم هیجان دچار ضعف هستند. سنجش هوش هیجانی در کنار اضطراب، نشان می دهد که آیا فرد ابزارهای درونی لازم برای کنترل اضطراب را دارد یا خیر.
تست سبک های مقابله با استرس
موارد سنجش شده: راهبرد های مقابله ای مانند مقابله مسئله محور، هیجان محور و اجتنابی.
دلیل مکمل بودن: این تست مشخص می کند که فرد در موقعیت های اضطراب زا چگونه واکنش نشان می دهد. ترکیب این اطلاعات با سطح اضطراب سنجیده شده در کتل، برای مداخله درمانی بسیار ارزشمند است.
تست طرحواره های ناسازگار یانگ (YSQ)
موارد سنجش شده: الگوهای عمیق و ناسازگار فکری–هیجانی که از کودکی شکل گرفته‌اند.
دلیل مکمل بودن: اضطراب مزمن معمولاً ریشه در طرحواره هایی مانند بی اعتمادی، آسیب پذیری یا رها شدگی دارد. بررسی همزمان طرحواره ها و اضطراب به تحلیل ریشه ای مشکل کمک می کند.
با انجام این تست چه چیزی به دست می آورم؟
توضیحات اولیه
در این بخش با نمونه های واقعی، نشان می دهیم که تست چگونه در موقعیت های مختلف استفاده می شود، چه چالش هایی پیش از اجرای تست وجود دارد و چه دستاورد های احتمالی پس از انجام تست حاصل می شود.
نمونه 1. کلینیک روان شناسی
- چالش اولیه: مراجعه کننده ای با شکایت هایی مبهم مانند بی خوابی، تحریک پذیری و خستگی مراجعه کرد. علائم او به روشنی نشان دهنده اضطراب یا افسردگی نبود و اطلاعاتی که در مصاحبه می داد متناقض بود.
- نقش تست: آزمون اضطراب کتل با سنجش اضطراب پنهان و آشکار نشان داد که سطح اضطراب پنهان بسیار بالا بوده و خود فرد از آن آگاهی نداشت.
- دستاورد نهایی: تشخیص دقیق تر منجر به آغاز درمان شناختی–رفتاری متمرکز بر اضطراب شد. پس از چند هفته، نشانه های جسمی و هیجانی به طور چشمگیری کاهش یافت.
نمونه 2. روان شناس فردی
- چالش اولیه: مردی میانسال با شکایت از عدم تمرکز، خستگی مزمن و سردرد پراکنده مراجعه کرده بود اما در شرح حال، هیچ تجربه اضطرابی را ذکر نمی کرد.
- نقش تست: اجرای آزمون کتل نشان داد که ناپایداری هیجانی و تنش عصبی بالا از دلایل اصلی مشکلات او هستند که در سطح خودآگاه نمایان نمی شدند.
- دستاورد نهایی: پس از شناسایی دقیق الگوهای هیجانی، درمان مبتنی بر ذهن آگاهی و تنظیم هیجان آغاز شد و توانایی شناختی و خلق کلی فرد بهبود یافت.
نمونه 3. دبیرستان
- چالش اولیه: مدیر مدرسه با افت تحصیلی و غیبت های غیرموجه برخی دانش آموزان مواجه شده بود، اما در مشاوره های فردی، هیچ علت بیرونی یا رفتاری روشنی یافت نمی شد.
- نقش تست: آزمون اضطراب کتل به عنوان ابزار غربالگری اجرا شد و وجود اضطراب نهفته در چند دانش آموز بدون شکایت ظاهری شناسایی شد.
- دستاورد نهایی: مشاوره های هدفمند فردی برای این دانش آموزان آغاز شد و پس از یک ترم، عملکرد تحصیلی و مشارکت کلاسی آن ها به طور معناداری افزایش یافت.
نمونه 4. مرکز استعداد سنجی دانشگاه
- چالش اولیه: برخی از دانشجویان مستعد در ارزیابی های رفتاری عملکرد ضعیفی نشان می دادند و از پذیرش موقعیت های رقابتی اجتناب می کردند، در حالی که توانایی شناختی بالایی داشتند.
- نقش تست: آزمون اضطراب کتل در کنار آزمون های استعدادیابی اجرا شد و مشخص شد که اضطراب موقعیتی بالا مانع بروز واقعی توانمندی های آنان می شود.
- دستاورد نهایی: با برگزاری کارگاه های مهارت مقابله با اضطراب عملکرد، اعتماد به نفس دانشجویان ارتقا یافت و در ارزیابی های بعدی، رشد معناداری مشاهده شد.
نمونه 5. شرکت خصوصی فناوری اطلاعات
- چالش اولیه: کارکنان ارشدی که در کارهای فنی بسیار موفق بودند، در جلسات تیمی دچار بی قراری، پرخاش پنهان یا اجتناب از تعامل بودند و این موضوع بر بهره وری تیم اثر منفی داشت.
- نقش تست: آزمون اضطراب کتل نشان داد که سطوح بالای تنش عصبی و بی اعتمادی توأم با اضطراب در این کارکنان وجود دارد که به درستی شناسایی نشده بود.
- دستاورد نهایی: برنامه مداخلاتی کوچینگ و آموزش مهارت های بین فردی طراحی شد و در ادامه، روابط تیمی و کیفیت تصمیم گیری جمعی بهبود یافت.
نمونه 6. کوچ شغلی
- چالش اولیه: سارا رضایی، کوچ شغلی در تهران، با مراجعانی مواجه بود که با وجود داشتن مهارت و تجربه، در تصمیم گیری های شغلی دچار تردید مزمن و اجتناب از ریسک بودند.
- نقش تست : آزمون اضطراب کتل نشان داد که سطح بالای اضطراب پنهان و برخی شاخص های بی‌اعتمادی و ناپایداری هیجانی، مانع از پیشروی حرفه ای این افراد می شود.
- دستاورد نهایی: با تمرکز بر بازسازی ذهنی و راهبرد های کاهش اضطراب، مسیر کوچینگ اصلاح شد و بسیاری از مراجعان توانستند وارد موقعیت های شغلی مؤثرتر شوند.
خروجی تست چگونه خواهد بود؟
- نمودار مولفه های اضطراب؛ نمرات زیر مولفه های اضطراب فرد به صورت نمودار و درصدی ارائه شده است.
- نمره اضطراب آشکار و پنهان؛ میزان اضطراب پنهان و آشکار فرد به صورت درصدی مشخص شده است.
- نمره کل و توضیح تفضیلی؛ نتیجه نمره کل فرد به همراه توضیح تفضیلی درباره آن ارائه شده است.
- تفسیر مجزا برای هر مولفه؛ نمره مولفه های مختلف اضطراب به همراه تفسیر کامل آن ارائه شده است.
- ارائه راهکار و پیشنهاد؛ راهکارهای مفیدی جهت بهبود اضطراب در فرد ارائه شده است.
- معرفی کتاب و فیلم؛ کتاب ها و فیلم های مفیدی در زمینه بهبود اضطراب، ارائه شده است.
شرایط انجام تست چگونه است؟
شرایط اجرای آزمون در محیط سازمانی
شرایط اجرا
- اجرای تست در محیطی آرام و بدون عوامل حواس پرتی مانند صدای تلفن یا رفت و آمد.
- آگاه سازی کامل شرکت کننده از هدف تست بدون القای اضطراب یا ایجاد انتظار نتیجه خاص.
- ارائه دستورالعمل به صورت استاندارد، ترجیحاً به صورت مکتوب یا توسط روان شناس آموزش دیده.
- اختصاص زمان کافی (حدود 15 دقیقه) بدون وقفه یا مداخله سایر فعالیت های کاری.
- اطمینان از محرمانه بودن نتایج جهت حفظ امنیت روانی فرد در محیط سازمانی.
الزامات ویژه
- دریافت رضایت نامه آگاهانه پیش از شروع تست به ویژه در ارزیابی های پیش از استخدام یا ارتقاء.
- اجرای آزمون توسط متخصص واجد صلاحیت در حوزه روان سنجی سازمانی.
- استفاده از نسخه هنجار شده بر اساس جمعیت بزرگسال شاغل.
- تفسیر نتایج با درنظر گرفتن زمینه شغلی و فشار های محیطی خاص هر سازمان.
نکات حساسیت زا
- نتایج نباید مبنای تصمیم گیری استخدامی بدون تحلیل جامع و مصاحبه روان شناختی باشند.
- اضطراب موقعیتی ناشی از فضای ارزیابی سازمانی می تواند به تحریف پاسخ ها منجر شود.
شرایط اجرای آزمون در کلینیک روان شناسی
شرایط اجرا
- اجرای تست در فضای امن، خصوصی و بدون مزاحمت بیرونی.
- ارائه مقدمه روان شناختی توسط درمانگر برای کاهش اضطراب اجرای تست.
- نظارت ضمنی برای اطمینان از درک دقیق گزینه ها توسط آزمودنی.
- اجتناب از اجرای تست در جلسات اول پیش از ایجاد رابطه درمانی پایه.
- بررسی وضعیت شناختی مراجع جهت درک سؤالات (ویژه مراجعان سالمند یا با مشکلات شناختی).
الزامات ویژه
- ثبت دقیق شرایط اجرای آزمون در پرونده بالینی.
- تفسیر نتایج همراه با مصاحبه بالینی برای اطمینان از صحت طبقه بندی اضطراب.
- استفاده از نسخه مناسب سن (بزرگسال، نوجوان، کودک).
- رعایت اصل عدم آسیب در ارائه بازخورد به آزمودنی های حساس یا با مشکلات روانی شدید.
نکات حساسیت زا
- احتمال انکار اضطراب توسط مراجعان با مکانیسم های دفاعی فعال (مخصوصاً در اضطراب پنهان).
- نمره بالا لزوماً به معنی نیاز به درمان دارویی نیست و باید در چارچوب بالینی تفسیر شود.
شرایط اجرای آزمون در مدرسه یا مرکز آموزشی
شرایط اجرا
- برگزاری در فضای ایزوله از عوامل استرس زای آموزشی (مانند قبل یا بعد از امتحانات).
- ارائه توضیح مناسب سن به دانش آموزان درباره هدف آزمون.
- ترجمه و ساده سازی مفاهیم برای نوجوانان یا افراد با سواد پایین روان شناختی.
- هماهنگی قبلی با والدین و دریافت رضایت نامه کتبی برای آزمودنی های زیر 18 سال.
- اجرای گروهی با حفظ حریم روانی و عدم مقایسه نمرات در جمع.
الزامات ویژه
- تطبیق نسخه آزمون با گروه سنی مورد نظر (ویژه نوجوانان یا کودکانی با درک متفاوت از اضطراب).
- حضور روان شناس مدرسه یا مشاور آموزش دیده هنگام اجرای تست.
- ثبت دقیق نتایج در پرونده روان شناختی دانش‌آموزان برای پیگیری های مشاوره ای.
- رعایت محرمانگی کامل و جلوگیری از برچسب زنی در میان دانش آموزان.
نکات حساسیت زا
- پاسخ دهی تحت تأثیر فشار همسالان یا ترس از قضاوت می تواند نتایج را تحریف کند.
- در نوجوانان، اضطراب ممکن است به شکل رفتاری و نه خود گزارشی نمایان شود.
منابع و مراجع
- Anastasi, A., & Urbina, S. (1997). Psychological testing (7th ed.). Prentice Hall.
- American Educational Research Association, American Psychological Association, & National Council on Measurement in Education. (2014). Standards for educational and psychological testing. Washington, DC: American Educational Research Association.
- Cattell, R. B. (1957). IPAT Anxiety Scale Manual. Champaign, IL: Institute for Personality and Ability Testing.
- Kaplan, R. M., & Saccuzzo, D. P. (2017). Psychological testing: Principles, applications, and issues (9th ed.). Boston, MA: Cengage Learning.
اعتبار آزمون
روایی و پایایی از مهم ترین شاخص‌های علمی در ارزیابی کیفیت و اعتبار تست‌های روان شناسی هستند. بدون وجود روایی، نمی توان اطمینان داشت که آزمون واقعا سازه مورد نظر را می سنجد، و بدون پایایی نیز نمی‌توان به ثبات و تکرار پذیری نتایج اعتماد کرد. این دو ویژگی نه تنها تضمین می کنند که نتایج آزمون معتبر و قابل تفسیر هستند، بلکه برای تصمیم گیری‌های بالینی، آموزشی و سازمانی نیز حیاتی اند. استفاده از تست هایی با روایی و پایایی مستند، یکی از شروط اساسی در ارزیابی علمی و اخلاقی سلامت روان افراد است.
مشخصات عمومی ابزار (Test Specifications)
گروه سنی هدف
آزمون اضطراب کتل در نسخه اصلی خود برای بزرگسالان و نوجوانان بالای 15 سال طراحی شده است. نسخه هایی برای کودکان نیز توسعه یافته اند، اما فرم استاندارد مورد استفاده اغلب برای جمعیت بالغ یا نوجوانان در اواخر دوره متوسطه مناسب است.
نوع آزمون
این آزمون از نوع خود گزارشی (Self-report questionnaire) است؛ یعنی پاسخ دهنده براساس تجربه شخصی خود به سؤالات پاسخ می دهد. هدف آن ارزیابی اضطراب به صورت خودادراکی در دو بعد پنهان و آشکار است.
تعداد آیتم ها و ساختار نمره گذاری
فرم کامل آزمون شامل 40 سؤال چند گزینه ای است که به دو بخش اضطراب پنهان (20 سؤال) و اضطراب آشکار (20 سؤال) تقسیم می شود.
پاسخ ها معمولاً در قالب مقیاس سه گزینه ای لیکرت (بله، تاحدودی، خیر) تنظیم شده اند. نمره گذاری بر اساس جمع پاسخ ها در هر مقیاس و استخراج نمره کل اضطراب انجام می شود.
مدت زمان تقریبی اجرا
اجرای آزمون به طور متوسط 10 تا 15 دقیقه طول می کشد و برای اجرا نیاز به زمان طولانی ندارد، به ویژه در محیط های بالینی و سازمانی که زمان محدود است.
روش اجرا
آزمون اضطراب کتل قابل اجرا به سه روش اصلی یعنی مداد کاغذی، اجرای دیجیتالی و آنلاین و در در موارد خاص، می توان به صورت مصاحبه نیمه ساختار یافته (در بیماران خاص یا کودکان) آن را اجرا کرد. در حال حاضر، اجرای آنلاین به دلیل سهولت و سرعت تحلیل رایج تر شده است.
زبان اصلی ابزار و وضعیت ترجمه
زبان اصلی آزمون انگلیسی است و توسط مؤسسه IPAT در ایالات متحده توسعه یافته است. این آزمون به زبان های مختلف از جمله فارسی ترجمه و هنجاریابی شده است. در ایران نیز ترجمه ها و نسخه های هنجار یافته آن در تحقیقات متعدد استفاده شده اند.
معرفی سازه نظری (Theoretical Foundation)
تعریف دقیق سازه
سازه «اضطراب» در آزمون اضطراب کتل به عنوان یک ویژگی پایدار و نسبتاً مزمن روانی تعریف می شود که در آن فرد دچار تنش درونی، نگرانی مزمن، ناآرامی ذهنی و آمادگی برای تجربه تهدید های ادراک شده است. این اضطراب می‌تواند آشکار (قابل مشاهده در رفتار و هیجان) یا پنهان (زیرلایه‌ای، ناآگاه و مزمن) باشد.
نظریه یا مدل مفهومی پشت ابزار
آزمون بر پایه نظریه صفات (Trait Theory) ریموند کتل طراحی شده است. او اضطراب را ترکیبی از چندین عامل شخصیتی سطح دوم(second-order factors) می دانست که از تحلیل عاملی پرسشنامه 16 عاملی شخصیت (16PF) به دست آمده اند.
آزمون IPAT Anxiety Scale در واقع از 4 عامل شخصیتی در 16PF استخراج شده است که با هم «عامل اضطراب کل» را تشکیل می دهند. این عوامل شامل اضطراب افسردگی، احساس گناه و نگرانی، ناپایداری هیجانی و تنش عصبی هستند.
جایگاه سازه در روان شناسی علمی یا بالینی
اضطراب به عنوان یکی از رایج ترین و بنیادی ترین سازه های آسیب شناسی روانی، جایگاهی کلیدی در روان شناسی بالینی، روان پزشکی، روان سنجی و علوم اعصاب دارد. سنجش دقیق اضطراب، به ویژه در تفکیک بین اضطراب پنهان و آشکار، در تشخیص افتراقی اختلالات اضطرابی، افسردگی، اختلالات روان تنی و تصمیم گیری درمانی نقش اساسی دارد. مدل کتل به دلیل تکیه بر تحلیل عاملی و کمّی سازی دقیق اضطراب، از جایگاه معتبر و تأثیرگذاری در تاریخچه روان سنجی برخوردار است.
سوابق پژوهشی ابزار (Research Background)
تاریخچه توسعه ابزار و نام طراحان اصلی
آزمون اضطراب کتل در سال 1957 توسط ریموند برنارد کتل، روانشناس برجسته حوزه روان سنجی و نظریه پرداز صفات، طراحی شد.
هدف او، ایجاد ابزاری برای سنجش چند بعدی اضطراب به عنوان یک ویژگی پایدار شخصیتی بود. این آزمون با تکیه بر تحلیل عاملی از پرسشنامه شخصیت 16 عاملی کتل (16PF) ساخته شد.
آزمون های مرتبط یا نسخه های دیگر ابزار
IPAT Anxiety Scale در دو فرم اصلی وجود دارد:
- فرم A: شامل 40 سوال، نسخه بزرگسال
- فرم C: نسخه ای مناسب کودکان و نوجوانان با ساختاری ساده تر.
کشور/ دانشگاه توسعه دهنده
این آزمون توسط مؤسسه سنجش شخصیت و توانایی IPAT (Institute for Personality and Ability Testing) در ایالات متحده توسعه یافت.
ریموند کتل و همکارانش در دانشگاه ایلینوی و سپس IPAT بنیان گذاران و توسعه دهندگان اصلی این ابزار بودند.
مطالعات معتبر داخلی یا خارجی انجام شده روی ابزار
در سطح بین‌المللی، آزمون اضطراب کتل در مطالعات متعدد با ابزارهایی مانند STAI، MMPI و BAI مقایسه شده و روایی همگرا و پایایی بازآزمایی مطلوبی از خود نشان داده است.
- مطالعه ای توس متکووسکی در سال 1983 در کشور لهستان منتشر شده و به بررسی آزمون اضطراب کتل در بافت فرهنگی و زبانی لهستانی می پردازد. هدف اصلی مقاله، معرفی نظریه اضطراب ریموند کتل و بررسی قابلیت های روان سنجی و کاربرد بالینی این ابزار در جمعیت لهستانی است.
ترجمه ها و تطبیق فرهنگی
این ابزار در ابتدا برای اهداف پژوهشی و بالینی در ایالات متحده توسعه یافت، اما به مرور زمان، با ترجمه به بیش از 48 زبان و سازگاری فرهنگی در کشورهای مختلف، به یکی از مقیاس های پر کاربرد جهانی در سنجش اضطراب تبدیل شد.
برای مثال، این آزمون در ایران توسط چند گروه پژوهشی ترجمه، بومی سازی و بازبینی زبانی– مفهومی شده است. در ژاپن، نسخه ای از مقیاس اضطراب کتل برای جمعیت بزرگسال تدوین شد که تحلیل های عاملی آن ساختاری مشابه نسخه اصلی نشان داد. در رومانی، اصول برگرفته از مقیاس اضطراب کتل در ساخت نسخه‌ای استاندارد برای کودکان پیش‌دبستانی (PAS) به کار گرفته شد و به‌عنوان نخستین ابزار ملی برای سنجش اضطراب در کودکان خردسال پذیرفته شد.
وضعیت هنجاری در ایران
هنجاریابی توسط دادستان و منصور در سال (1368).
انواع روایی (Validity)
روایی سازه (Construct Validity)
در مطالعه بندینگ (1960)، تحلیل عاملی نشان داد که آزمون اضطراب کتل برخلاف ادعای اولیه کتل، به جای سنجش یک عامل واحد اضطراب، دو عامل مجزا و مستقل را می سنجد، که همبستگی آن‌ها تقریباً صفر (0٫01) بود. این یافته ها نشان می دهند که ساختار نظری آزمون به طور کامل با داده های تجربی هم راستا نیست و باید در تفسیر نتایج آن دقت بیشتری به خرج داد.
روایی همگرا (Convergent Validity)
- در پژوهش هومن و همکاران (1390)، همبستگی بین آزمون اضطراب کتل و خرده مقیاس اضطراب حالت اشپیلبرگر 0.805 و با خرده مقیاس اضطراب صفت 0.915 گزارش شد.
- در مطالعه نورعلیزاده و جان بزرگی (1389)، همبستگی میان آزمون اضطراب کتل و مقیاس اضطراب وجودی گود نیز بالا بود؛ اضطراب کتل با اضطراب پنهان 0.618 و با اضطراب آشکار 0.653 بوده است.
- نجمه حمید (1389) نیز همبستگی آزمون با مقیاس PT در فرم 71 سؤالی MMPI را 0.65 گزارش کرده است.
روایی پیش بین (Predictive Validity)
- کتل (1973) اعلام کرد که پرسشنامه دارای روایی پیش بین مناسبی برای تشخیص اضطراب فراگیر است.
روایی محتوا (Content Validity)
شجاعی (2006) گزارش کرده که روایی محتوایی این آزمون توسط متخصصان روان‌شناسی تأیید شده است.
انواع پایایی (Reliability)
پایایی بازآزمایی (Test-Retest Reliability)
پایایی آزمون اضطراب کتل در زمینه بازآزمایی در مطالعات متعددی مورد تأیید قرار گرفته است. به عنوان نمونه، در مطالعه گنجی (1379) گزارش شده است که اجرای مکرر آزمون در زمان های متفاوت همواره پایایی بالاتر از 0٫70 داشته است. این میزان نشان می دهد که آزمون از ثبات زمانی مناسبی برخوردار است و نتایج آن در طول زمان تغییرات تصادفی زیادی نشان نمی دهد.
در مطالعه ای که روی 320 نفر برای اعتباریابی این تست صورت گرفته است نشان داده شده است که تست اضطراب کتل به طور کلی دارای اعتبار 0/70 می باشد. بازآزمایی این مقیاس در مطالعه ای روی سه گروه نوروتیک، هیستریک و افراد بهنجاری اعتباری بالاتر از 70/0 را نشان داده است(کوراز، 2007).
همسانی درونی (Internal Consistency Reliability)
- همسانی درونی آزمون با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ یا KR-20 در مطالعات مختلف بررسی شده است. در مطالعه کلاسیک بندینگ (1960)، پایایی نمره کل آزمون 0٫81، برای اضطراب آشکار 0٫76 و برای اضطراب پنهان 0٫63 گزارش شد. همچنین پایایی نمره تفاضلی میان اضطراب پنهان و آشکار تنها 0٫24 بود که بسیار پایین و غیرقابل اتکاست.
- چگینی نژاد و همکاران (1394) ضریب آلفا را برای کل مقیاس 0٫83 و برای زیرمقیاس های اضطراب پنهان و آشکار به ترتیب 0٫82 و 0٫83 گزارش کردند.
- نجمه حمید (1389) نیز پایایی کل آزمون را 0٫81 به دست آورد.
- در پژوهش سالاری فر و پوراعتماد (1390)، ضریب آلفای کل 0٫77، ولی برای اضطراب صفت 0٫59 و اضطراب حالت 0٫69 بود که نسبتاً پایین‌تر محسوب می‌شود.
- سالاری فر و پوراعتماد(1390) در مطالعه ای اعتبار این پرسشنامه را با روش آلفای کرونباخ بررسی و گزارش کرده اند. آن ها نشان داده اند که ضریب آلفا برای خرده مقیاس اضطراب صفت برابر با 0/59، اضطراب حالت برابر با 0/69 و برای کل مقیاس برابر با 0/77 می باشد.
- در مجموع، پایایی همسانی درونی برای نمره کل آزمون در بیشتر پژوهش‌ها در بازه مطلوب (0٫76 تا 0٫83) قرار داشته است.
پایایی محتوایی / ثبات ارزیابی متخصصان
گرچه آزمون اضطراب کتل از نوع خود گزارشی است و پایایی بین نمره گذاران (inter-rater) برای آن کاربردی ندارد، اما برخی پژوهش ها به تأیید ثبات محتوایی توسط متخصصان اشاره دارند. برای مثال، در گزارش شجاعی (2006)، ذکر شده که محتوای پرسشنامه از نظر روان شناسان و متخصصان روان‌سنجی معتبر ارزیابی شده است. این مورد اگرچه شاخص آماری مستقیم برای پایایی نیست، اما از نظر پایداری معنایی و مفهومی آیتم‌ها در بافت فرهنگی بومی اهمیت دارد.
خلاهای پژوهشی و محدودیت های علمی
- محدودیت‌های گزارش شده در مطالعات موجود: برخی مطالعات به ضعف ساختار عاملی و همپوشانی ناکامل با نظریه کتل اشاره کرده اند، که تفسیر دقیق را دشوار می سازد.
- گروه‌های کمتر بررسی‌شده: اکثر پژوهش ها روی جمعیت بزرگسال غیربالینی یا دانشجویان انجام شده و بررسی های کافی در کودکان، سالمندان و بیماران روان پزشکی کمتر دیده می شود.
- محدودیت‌های فرهنگی و زبانی: نسخه های ترجمه شده گاهی بدون تطبیق فرهنگی دقیق استفاده شده اند که ممکن است بر روایی سازه ای آزمون در فرهنگ های غیرغربی تأثیر بگذارد.
- کمبود شواهد آماری پیشرفته: در بسیاری از پژوهش ها از تحلیل‌های کلاسیک استفاده شده و داده‌هایی مانند تحلیل عاملی تأییدی (CFA) یا مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) محدود هستند.
- پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آینده: پیشنهاد شده تا ساختار آزمون با تحلیل عاملی چند گروهی در فرهنگ ها و سنین مختلف بررسی شده و کارایی آن در مداخلات درمانی نیز سنجیده شود.
- سوالات بی پاسخ یا نا پژوهیده: تأثیر تفاوت های جنسیتی، شرایط محیطی و تعامل اضطراب آشکار و پنهان بر نتایج آزمون به طور عمیق مطالعه نشده است.
منابع و مراجع
- حمید، ن. (1390). اثربخشی مدیریت استرس مبتنی بر روش شناختی–رفتاری بر اختلال افسردگی، اضطراب و ناباروری زنان. علوم رفتاری، 5(1)، 15–24.
- شفیع‌آبادی، ع.، دلاور، ع.، و سدرپوشان، ن. (1384). تأثیر شیوه واقعیت‌درمانی گروهی بر کاهش اضطراب دانش‌آموزان نوجوان دختر. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 25، 21–34.
- سالاری‌فر، م. ح.، و پوراعتماد، ح. ر. (1390). رابطه باورهای فراشناختی با اختلال افسردگی و اضطراب. یافته، 13(4)، 29–38.
- گنجی، ح. (1379). روان‌سنجی: مبانی نظری آزمون‌های روانی. تهران: نشر سالاوان.
- مطالعه بدون عنوان مشخص. (1394). مقایسه تأثیر عملکرد مشاوران مدرسه و مشاوران خارج از مدرسه بر سازگاری و اضطراب دانش‌آموزان دختر تیزهوش دبیرستانی. پژوهش‌های کاربردی در علوم رفتاری، 7(24)، 6.
- نورعلیزاده‌میانجی، م.، و جان‌بزرگی، م. (1389). رابطه اضطراب وجودی و اضطراب مرضی و مقایسه آن‌ها در سه گروه افراد بزهکار، عادی و مذهبی. روان‌شناسی و دین، 3(2)، 29–44.
- هومن، ح.، وطن‌خواه، ح. ر.، حاتمی‌کیا، ا.، و احمدی‌سرتختی، ع. (1390). هم‌ترازسازی دو آزمون اضطراب کتل و اشپیلبرگر در دبیرستان‌های شهر تهران. تحقیقات روان‌شناختی، 3(11)، بدون شماره صفحه.
- Bendig, A. (1960). The factorial validity of items in the IPAT Anxiety Scale. Journal of Consulting Psychology, 24(5), 374. https://doi.org/10.1037/h0039295
- Cattell, R. B. (1973). Personality and mood by questionnaire. San Francisco: Jossey-Bass.
- Matkowski, M. (1983). Arkusz Samopoznania Raymonda B. Cattella (IPAT Anxiety Scale—Self-Analysis Form) [Raymond B. Cattell's IPAT Anxiety Scale—Self-Analysis Form]. Przegląd Psychologiczny, 26(2), 413–423.
- Shahjoee, T. (2006). Investigation of the relationship between anxiety and the anxiety test (Unpublished master's thesis). University of Semnan, Semnan.
قیمت گذاری
تست‌های شخصیت‌شناسی ابزارهای ارزشمندی هستند که به افراد کمک می‌کنند تا درک بهتری از ویژگی‌های شخصیتی، رفتارها و الگوهای فکری خود به دست آورند.
کاربرد تست
در ادامه بر اساس منابع معتبر چند کاربرد برای تست اضطراب کتل را به صورت خلاصه ارائه می دهیم:
تست های مرتبط
چنانچه مایلید شرکت یا سازمان خود را سنجیده توسعه دهید و کاربران خود را در مسیر رشد فردی و گروهی قرار دهید می توانید از پلتفرم سازمانی ما استفاده کنید و خدمات آن را به کارمندان خود اختصاص دهید
سوالات متدوال
این تست دقیقا چه چیزی را می سنجد؟
تست اضطراب کتل (IPAT) برای سنجش سطح کلی اضطراب طراحی شده و بر اساس مدل عاملی کتل، پنج عامل شخصیتی مرتبط با اضطراب را ارزیابی می کند. این عوامل شامل تنش روانی، ضعف من، احساس گناه، شکاکی و نگرانی مفرط هستند. تست هم اضطراب آشکار (رفتاری) و هم اضطراب پنهان (درونی) را بررسی می کند و یک نمای کلی از وضعیت اضطرابی فرد ارائه می‌دهد.
آیا این تست از نظر علمی معتبر است؟
بله. این آزمون توسط ریموند کتل طراحی و از دهه 1950 تاکنون در پژوهش‌های متعدد روان سنجی استفاده شده است. مطالعات داخلی و خارجی، ضریب پایایی آن را برای نمره کل بین 0.76 تا 0.83 و برای خرده مقیاس ها نیز در محدوده قابل قبول گزارش کرده‌اند. همچنین، روایی آزمون با آزمون های معتبر مانند STAI همبستگی بالایی نشان داده است.
این تست برای چه افرادی مناسب است؟
این آزمون برای افراد 16 سال به بالا طراحی شده و در موقعیت‌های بالینی، آموزشی، مشاوره‌ای و حتی سازمانی قابل استفاده است. روان‌شناسان، مشاوران تحصیلی، متخصصان منابع انسانی و درمانگران می‌توانند از آن برای ارزیابی اولیه اضطراب استفاده کنند.
آیا می توان از این تست در مدارس و سازمان ها استفاده کرد؟
بله. تست کتل یکی از ابزارهای معتبر برای غربالگری اولیه اضطراب در محیط‌های آموزشی و کاری است. در مدارس می‌توان از آن برای شناسایی دانش‌آموزان دارای اضطراب بالا استفاده کرد و در سازمان‌ها نیز برای سنجش فشار روانی کارکنان یا مداخلات رفاهی کاربرد دارد.
آیا این تست نسخه بومی‌شده یا بین‌المللی دارد؟
نسخه اصلی این آزمون به زبان انگلیسی توسط موسسه IPAT منتشر شده است. در ایران نیز نسخه‌های معتبری از آن ترجمه، تطبیق فرهنگی و هنجاریابی شده‌اند. پژوهش‌های متعددی در زمینه روایی و پایایی این نسخه‌های بومی در ایران انجام شده و مورد تأیید متخصصان قرار گرفته است.
چطور می توان به نتایج تست اعتماد کرد؟
اعتماد به نتایج این آزمون بر پایه دو عامل استوار است: 1) ویژگی‌های روان‌سنجی مستند آن (پایایی بالا، ساختار عاملی مشخص)، و 2) اجرای صحیح و تحلیل علمی نتایج توسط متخصصان. استفاده از نسخه‌های معتبر و راهنمای تفسیری دقیق، اعتبار تحلیل را افزایش می‌دهد.
آیا نسخه های بومی یا بین المللی معتبری از این آزمون وجود دارد؟
نسخه اصلی این آزمون به زبان انگلیسی توسط موسسه IPAT منتشر شده است. در ایران نیز نسخه های معتبری از آن ترجمه، تطبیق فرهنگی و هنجاریابی شده اند. پژوهش های متعددی در زمینه روایی و پایایی این نسخه های بومی در ایران انجام شده و مورد تأیید متخصصان قرار گرفته است.
انجام این تست چقدر زمان می برد؟
انجام این تست معمولاً بین 10 تا 15 دقیقه زمان می‌برد. آزمون شامل 40 سؤال با پاسخ‌های سه‌گزینه‌ای (بله، نه، نمی‌دانم) است و به‌صورت خودگزارشی تکمیل می‌شود.