تست هوش کتل فرم A از مقیاس سوم، ابزاری غیرکلامی برای سنجش هوش سیال در نوجوانان و بزرگسالان است که با استفاده از الگوها و ماتریس‌های تصویری، توانایی استدلال و حل مسئله را بدون تأثیر سواد و فرهنگ می‌سنجد. این فرم یکی از پرکاربرد ترین نسخه‌ های آزمون برای استفاده در مشاوره، استخدام و سنجش عمومی هوش محسوب می‌شود.

معرفی تست

تاریخچه

تست هوش کتل فرم الف از مقیاس 3، توسط ریموند برنارد کتل، روان ‌شناس برجسته بریتانیایی-آمریکایی، در دهه 1940 طراحی شد. این آزمون بخشی از مجموعه «آزمون‌ های هوش سیال» کتل است که تحت عنوان آزمون های هوش ناوابسته به فرهنگ نیز شناخته می ‌شوند و هدف آن حذف تأثیرات فرهنگی در سنجش هوش است. فرم A از مقیاس 3 برای بزرگسالان و نوجوانان طراحی شده و یکی از نسخه ‌های رایج این ابزار است.

این آزمون در ابتدا در قالب مقیاس‌های مختلف (1، 2، و 3) با فرم‌های A و B توسعه یافت. نسخه‌ های گوناگون این آزمون در طی زمان مورد بازنگری و بهبود قرار گرفته ‌اند. در فرم A از مقیاس 3، سؤالات به‌ گونه ‌ای طراحی شده‌ اند که تنوع بالاتری در سطح دشواری ارائه دهند و برای گروه‌ های سنی بالاتر مناسب ‌تر باشند. ویرایش ‌ها عمدتاً به بهبود دقت روان ‌سنجی، سهولت اجرا و استاندارد سازی بین‌المللی مربوط می ‌شوند.

هدف

هدف اصلی از طراحی تست هوش کتل فرم A مقیاس 3، ارزیابی هوش سیال  بدون تأثیر از زبان، فرهنگ یا پیشینه آموزشی است. این آزمون تلاش می ‌کند توانایی‌ های بنیادی مانند تحلیل الگوها، استدلال قیاسی و حل مسئله را اندازه‌ گیری کند. بنابراین، یکی از معدود ابزارهای معتبر برای سنجش عینی توانایی ‌های شناختی در محیط‌ های چند فرهنگی و موقعیت‌ هایی است که استفاده از تست ‌های وابسته به زبان مناسب نیست.

ساختار آزمون

تعداد سوالات و زمان اجرا

این فرم شامل 50 سؤال تصویری است و برای اجرا حدود 25 تا 40 دقیقه زمان نیاز دارد. نوع پاسخ‌ دهی آن چند گزینه ‌ای غیرکلامی است.

مقیاس ‌ها و زیرمقیاس ‌ها

ساختار این آزمون بر پایه سنجش هوش سیال (Gf) طراحی شده و شامل 4 خرده‌آزمون (زیرمقیاس) است که هر کدام یکی از توانایی ‌های استدلالی غیر کلامی را پوشش می ‌دهند:

• سری‌ها (Series)؛ آزمودنی باید الگوی عددی یا تصویری را که در حال تغییر است شناسایی کرده و گزینه مناسب برای ادامه آن را انتخاب کند. این خرده ‌آزمون توانایی استدلال قیاسی را می ‌سنجد.
• طبقه ‌بندی (Classification)؛ شامل گروه‌ هایی از اشکال است که یک الگوی مشترک دارند و آزمودنی باید گزینه نا متناسب را تشخیص دهد. این بخش به ارزیابی تفکر انتقادی و تشخیص شباهت ‌ها می ‌پردازد.
• ماتریس‌ها (Matrices)؛ مشابه آزمون ریون، شامل ماتریس ‌هایی با الگوهای ناقص است که باید با انتخاب گزینه صحیح کامل شوند. هدف آن سنجش ترکیب اطلاعات بصری و استنتاج منطقی است.
• شرایط (Conditions)؛ در این بخش آزمودنی باید رابطه بین اشکال را با دقت تشخیص دهد و گزینه صحیح را با توجه به قواعد پنهان انتخاب کند. این زیر مقیاس بر سرعت پردازش و توانایی کشف قواعد تمرکز دارد.

 روش نمره‌ گذاری

در آزمون کتل، هر پاسخ صحیح یک امتیاز دارد و هیچ نمره منفی برای پاسخ غلط لحاظ نمی ‌شود؛  نمره خام حاصل جمع پاسخ‌ های درست است که با توجه به جداول هنجاری، به نمره استاندارد (IQ) تبدیل می ‌شود. نمرات به‌ صورت وزن ‌دار نیستند و آیتم‌ ها امتیاز یکسان دارند. برخی نسخه‌ ها دارای فرم‌ه ای معادل A و B برای اجرای دوباره هستند.

نمونه سؤال

سؤال 1 – بخش سری‌ها

در ادامه یک توالی از اشکال هندسی دیده می‌شود. آزمودنی باید گزینه ‌ای را انتخاب کند که به‌ درستی توالی را کامل می ‌کند.

سؤال:  کدام ‌یک از گزینه‌ های زیر الگوی توالی را ادامه می‌ دهد؟

نوع پاسخ ‌دهی: انتخاب گزینه صحیح از میان 5 گزینه چند گزینه ‌ای. این نوع سؤال، از مقیاس «سری‌ها» است و استدلال قیاسی بصری را می ‌سنجد.

کاربردهای تست

کاربرد تست برای مراکز و مؤسسات

کلینیک‌ های روان ‌شناسی و مراکز مشاوره

• ارزیابی سطح هوش سیال در نوجوانان و بزرگسالان به ‌منظور تشخیص تمایزات شناختی.
• کمک به تمایز بین اختلالات رشدی و تأخیر شناختی بر اساس عملکرد هوشی غیرکلامی.
• استفاده در ارزیابی ‌های پیش ‌از درمان برای ترسیم نمای شناختی مراجع.
• سنجش توانایی‌ های شناختی در افرادی با محدودیت زبانی یا پیشینه فرهنگی متنوع.
• بهره‌ گیری در ارزیابی هوش در افرادی با مشکلات گفتاری یا اختلالات یادگیری زبان.

 سازمان ‌ها و شرکت ها

• شناسایی ظرفیت حل مسئله و توانمندی استدلالی در فرآیند های جذب و استخدام.
• استفاده در ارزیابی آمادگی شناختی برای نقش ‌های تحلیلی، فنی یا تصمیم‌ گیرنده.
• طراحی برنامه‌ های توسعه فردی مبتنی بر ظرفیت‌ های ذهنی کارکنان.
• غربالگری اولیه برای برنامه ‌های استعداد سنجی و شناسایی نیروی کار با پتانسیل بالا.
• کاربرد در ارزیابی‌ های پیش از ارتقاء برای سنجش توان تفکر انتزاعی و حل مسئله.

مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی

• شناسایی دانش‌ آموزان با توانایی هوش سیال بالا برای برنامه‌ های آموزش پیشرفته.
• ارزیابی سطح هوش مستقل از زبان برای دانش‌ آموزان دو زبانه یا با پیشینه مهاجرت.
• ابزار مکمل در ارزیابی دانش ‌آموزان با عملکرد تحصیلی پایین جهت بررسی احتمال تفاوت شناختی.
• استفاده در انتخاب دانش‌آموزان برای برنامه ‌های استعداد های درخشان یا شتاب ‌دهی تحصیلی.
• پایش رشد شناختی در طول دوره‌ های آموزشی با اجرای متناوب آزمون.

کاربرد تست برای متخصصان و مشاوران

روان ‌شناسان بالینی و روان‌ سنجان

• بهره ‌گیری در تشخیص افتراقی اختلالات ذهنی با حفظ دقت در بافت‌ های فرهنگی متنوع.
• استفاده به‌ عنوان بخش مکمل در باتری ‌های روان ‌سنجی برای تکمیل پروفایل شناختی.
• سنجش هوش غیرکلامی در افراد با اختلالات ارتباطی، اوتیسم یا آسیب‌ های نورولوژیک.
• پایش تغییرات عملکرد شناختی در فرایندهای درمانی یا پس از آسیب مغزی.

مشاوران شغلی و تحصیلی

• ارزیابی پتانسیل شناختی مراجع برای تحلیل تناسب مشاغل یا رشته‌ های تحصیلی خاص.
• کمک به انتخاب مسیر های شغلی/ تحصیلی بر پایه توانایی حل مسئله و استدلال انتزاعی.
• استفاده در مشاوره‌ های تغییر مسیر شغلی با توجه به ظرفیت ‌های ذهنی قابل انتقال.

کوچ ‌های فردی و سازمانی

• شناسایی ظرفیت‌ های ذهنی برای طراحی برنامه‌ های توسعه فردی و شناختی.
• تحلیل توانمندی استدلالی در مدیران، رهبران و کارمندان کلیدی برای طراحی مداخلات رشد حرفه ‌ای.
• ارزیابی آمادگی ذهنی برای مواجهه با چالش‌ های پیچیده و تصمیم‌ گیری در سطوح بالا.
• استفاده در تحلیل شکاف‌ های عملکردی ناشی از محدودیت ‌های شناختی در محیط‌ های کاری.

تست های مکمل

ترکیب آزمون کتل با ابزارهایی که ابعاد مکمل شناختی (مانند ریون و ویسکانسین)، هیجانی (مانند بار-آن)، انگیزشی (کلیفتون)، یا هوش‌ های متنوع (گاردنر) را ارزیابی می ‌کنند، تحلیل جامع‌ تری از عملکرد ذهنی و رفتاری فرد ارائه می ‌دهد و در مداخلات بالینی، آموزشی و سازمانی ارزش بالایی دارد.

تست هوش ریون  (Raven's Progressive Matrices)

• موارد سنجش: توانایی استدلال قیاسی و هوش سیال غیرکلامی.
• دلیل مکمل بودن: هر دو آزمون کتل و ریون بر سنجش هوش سیال تمرکز دارند، اما استفاده همزمان آن ‌ها امکان تحلیل تقاطعی و تأیید همگرایی در نتایج را فراهم می ‌کند. ریون به ‌طور گسترده ‌تری در مطالعات بین ‌فرهنگی استاندارد شده و ترکیب آن با کتل موجب تقویت دقت ارزیابی در موقعیت ‌های بالینی و سازمانی می ‌شود.

تست هوش چندگانه گاردنر (Gardner’s Multiple Intelligences)

• موارد سنجش: هشت نوع هوش از جمله منطقی-ریاضی، زبانی، بدنی-جنبشی، موسیقایی، درون ‌فردی و میان‌ فردی.
• دلیل مکمل بودن: آزمون کتل صرفا بر هوش سیال متمرکز است و نمی ‌تواند تصویر جامعی از سایر ابعاد توانایی ذهنی فرد ارائه دهد. تست گاردنر با پوشش طیف وسیعی از هوش ‌ها، به تحلیل جامع ‌تری از پتانسیل شناختی و غیرشناختی به ‌ویژه در مشاوره تحصیلی و استعدادیابی فرد کمک می ‌کند.

 تست استعدادیابی کلیفتون  (CliftonStrengths)

• موارد سنجش: 34 استعداد عمده در حوزه‌ های شناختی، رفتاری و انگیزشی.
• دلیل مکمل بودن: در حالی‌ که آزمون کتل «توانایی ‌های شناختی خام» را ارزیابی می‌ کند، کلیفتون به «کاربرد عملی این توانایی‌ها» در بافت ‌های واقعی زندگی می‌ پردازد. ترکیب این دو، امکان شناخت تمایز بین ظرفیت ذهنی بالقوه و چگونگی بروز آن در عملکرد فرد را فراهم می ‌آورد.

تست دسته ‌بندی کارت‌ های ویسکانسین (WCST)

• موارد سنجش: انعطاف ‌پذیری شناختی، توانایی تغییر راهبرد و کارکردهای اجرایی.
• دلیل مکمل بودن: آزمون کتل به ارزیابی استدلال غیرکلامی می‌ پردازد، اما کارکردهای اجرایی و مهارت‌ های تنظیم ‌شده توسط لوب فرونتال را پوشش نمی ‌دهد. استفاده همزمان از ویسکانسین امکان ارزیابی عمیق ‌تری از کنترل شناختی و توان انطباق فرد با شرایط متغیر را فراهم می‌ کند.

تست تجسم فضایی مینه‌سوتا (Minnesota Paper Form Board Test)

• موارد سنجش:  توانایی تجسم فضایی و چرخش ذهنی اشکال.
• دلیل مکمل بودن: با توجه به ماهیت تصویری تست کتل، ترکیب آن با ابزارهایی مانند آزمون تجسم فضایی می ‌تواند تمایز دقیق ‌تری در توانایی‌ های دیداری-فضایی ایجاد کرده و در زمینه‌ هایی مانند مشاوره شغلی (حرفه‌های فنی، طراحی، مهندسی) بسیار مفید باشد.

 تست هوش هیجانی بار-آن (Bar-On EQ-i)

• موارد سنجش:  توانایی‌ های هیجانی و اجتماعی در 5 حوزه اصلی و 15 مؤلفه فرعی.
• دلیل مکمل بودن:  آزمون کتل فقط به جنبه‌ های شناختی می ‌پردازد و هیچ داده‌ ای درباره توانایی‌ های هیجانی ارائه نمی ‌دهد. استفاده همزمان از EQ-i و آزمون کتل، امکان ارزیابی متوازن ‌تری از هوش عمومی (G) و هوش هیجانی (EQ) را فراهم می ‌سازد که در موقعیت‌ های سازمانی و بین ‌فردی اهمیت بالایی دارد.

با انجام این تست چه چیزی به دست می آورم؟

توضیحات اولیه

در این بخش با نمونه های واقعی، نشان می دهیم که تست چگونه در موقعیت های مختلف استفاده می شود، چه چالش هایی پیش از اجرای تست وجود دارد و چه دستاورد های احتمالی پس از انجام تست حاصل می شود.

نمونه 1.  کلینیک روان ‌شناسی

• چالش اولیه: در یک کلینیک شناخت‌ درمانی، مراجع نوجوانی با مشکلات تحصیلی و بی ‌انگیزگی مراجعه کرده بود که بر اساس آزمون‌ های کلامی، نمرات پایینی نشان می ‌داد و به ‌اشتباه در آستانه تشخیص اختلال یادگیری قرار گرفته بود.
• نقش تست: تست هوش کتل – فرم A به عنوان ابزار غیرکلامی، هوش سیال وی را بدون تأثیر زبان و تحصیلات سنجید و نشان داد که توانایی ‌های تحلیلی او در سطح متوسط بالاست. این داده مسیر تشخیص را اصلاح کرد.
• دستاورد یا راه ‌حل نهایی: با تشخیص صحیح و حذف برچسب اشتباه، مداخله‌ های شناختی بر اساس سبک یادگیری تصویری او طراحی شد. عملکرد تحصیلی به‌ تدریج بهبود یافت و اضطراب تحصیلی کاهش یافت.

نمونه 2. روان ‌شناس فردی

• چالش اولیه: یک روان ‌شناس بالینی، با مراجعه ‌ای مواجه بود که به دلیل ناتوانی در حل مسئله و تصمیم ‌گیری به درمان آمده بود، اما علائم بارز اختلال روان ‌پزشکی مشاهده نمی ‌شد.
• نقش تست: اجرای تست کتل نشان داد که مراجع در مؤلفه استدلال قیاسی و انعطاف‌ پذیری شناختی ضعف دارد. این داده‌ها نقش تعیین ‌کننده ‌ای در تمایز بین ناتوانی شناختی و مشکل انگیزشی ایفا کرد.
• دستاورد یا راه ‌حل نهایی: برنامه درمانی شامل آموزش مهارت ‌های شناختی و تکنیک‌ های بازسازی شناختی تنظیم شد که موجب بهبود عملکرد تصمیم‌ گیری و ارتقای خودکارآمدی در مراجع گردید.

نمونه 3. دبیرستان

• چالش اولیه: در دبیرستان غیرانتفاعی، چند دانش ‌آموز با افت تحصیلی و رفتارهای اجتنابی در کلاس ‌های ریاضی و فیزیک شناسایی شده بودند، اما معلمان آن را به بی ‌انگیزگی تعبیر می‌ کردند.
• نقش تست: اجرای تست هوش کتل نشان داد که برخی از این دانش ‌آموزان دارای سطح بالای هوش سیال هستند اما سبک یادگیری آن‌ ها با روش ‌های کلاسیک سازگار نیست.
• دستاورد یا راه‌ حل نهایی: با تطبیق شیوه تدریس و استفاده از تمرین‌ های حل مسئله تصویری، مشارکت دانش ‌آموزان افزایش یافت و در کمتر از یک ترم عملکرد تحصیلی به سطح مورد انتظار رسید.

نمونه 4. مرکز استعدادسنجی دانشگاهی

• چالش اولیه: در مرکز استعدادسنجی یک دانشگاه علمی ‌کاربردی، برخی از دانشجویان در انتخاب مسیر تخصصی دچار تردید بودند و ابزارهای کلامی ارزیابی هوش، برای برخی از آن‌ ها (به‌ ویژه مهاجران) نتایج نامعتبر ارائه می‌ داد.
• نقش تست: تست کتل به عنوان آزمونی مستقل از زبان، سطح استدلال غیرکلامی دانشجویان را سنجید و برای تحلیل قابلیت شناختی در دانشجویان با سوابق زبانی متنوع، مرجع استاندارد شد.
• دستاورد یا راه‌ حل نهایی: با تحلیل دقیق ‌تر پتانسیل ذهنی، توصیه ‌های علمی ‌تری برای انتخاب رشته و مسیر تخصصی ارائه شد که با عملکرد واقعی آنان در دوره‌ های بعدی مطابقت بالایی داشت.

نمونه 5.  شرکت یا سازمان

• چالش اولیه: در یک شرکت فناوری، مدیر منابع انسانی متوجه شد برخی کارکنان تازه ‌استخدام ‌شده با عملکرد پایین در حل مسئله مواجه‌ اند، اما در مصاحبه ‌های اولیه نمرات بالایی در ارزیابی ‌های زبانی داشتند.
• نقش تست: اجرای تست کتل به‌ عنوان ابزار ارزیابی توان حل مسئله غیرکلامی، سطح واقعی هوش سیال افراد را نمایان ساخت و تفاوت معناداری میان توان شناختی واقعی و مهارت‌ های ارتباطی آشکار شد.
• دستاورد یا راه‌ حل نهایی: داده ‌های تست برای بهینه ‌سازی فرایند جذب و انتخاب در موقعیت‌ های تحلیلی استفاده شد و آموزش‌ های شناختی برای کارکنان دارای ضعف در استدلال طراحی گردید.

نمونه 6.  مشاور یا کوچ شغلی

• چالش اولیه: یک کوچ شغلی حرفه‌ ای در تهران، با مراجعانی مواجه بود که در انتخاب مسیر شغلی دچار تردید بودند و اغلب نمی ‌توانستند ظرفیت شناختی واقعی خود را ارزیابی کنند.
• نقش تست: با استفاده از تست کتل، توانست سطح هوش تحلیلی و حل مسئله مراجعان را ارزیابی کرده و آن را با سبک‌ های شغلی مختلف تطبیق دهد.
• دستاورد یا راه‌ حل نهایی: مسیرهای شغلی منطبق با توانمندی ذهنی افراد طراحی شد و رضایت شغلی در پی تصمیم ‌گیری آگاهانه و مبتنی بر داده افزایش یافت.

خروجی این تست چگونه است؟

تفسیر اختصاصی و پیشرفته این تست در ای سنج شامل موارد زیر است: 

• ارائه نمودار ضریب هوشی؛ ضریب هوشی فرد بر روی نمودار قرار داده شده است.
• جایگاه هوش شما در جامعه؛ در یک نمودار، جایگاه هوش شما در جامعه مورد بررسی قرار گرفته است.
• مقایسه وضعیت ضریب هوشی در طبقه بندی استاندارد؛ با توجه به نمره کسب شده، در یک نمودار 10 وضعیتی، جایگاه هوش شما مشخص شده است.
• مقایسه نمره هوش فرد با دیگران؛ با توجه به نمره کسب شده، هوش فرد با میانگین هوش در جمعیت های دیگر مقایسه می شود.
• وضعیت هوش شما در طبقه های بندی دیگر؛ با توجه به نمره کسب شده شما، وضعیت هوش مشا در مقیاس دیگری مانند هوش وکسلر، هوش کافمن و ... سنجیده شده است.
• افراد مشهور ضریب هوشی بالا؛ افراد مشهوری که دارای ضریب هوشی بالایی هستند، معرفی شده اند.
• مقایسه هوش شما با سایر کشورها؛ وضعیت هوش شما در برابر هوش سایر کشورها مقایسه شده است.

شرایط انجام تست چگونه است؟

شرایط اجرای تست در محیط سازمانی

شرایط اجرای تست

• فضای آرام، بدون مزاحمت دیداری یا شنیداری برای تمرکز کامل آزمودنی.
• اجرای تست در زمان غیرکاری یا کم‌ فشار برای کاهش اضطراب موقعیتی.
• آموزش دقیق آزمودنی درباره نوع سؤالات و نحوه پاسخ ‌گویی چند گزینه ‌ای.
• استفاده از تجهیزات استاندارد (کامپیوتر با صفحه‌نمایش واضح و ماوس دقیق).
• ایجاد اطمینان از محرمانگی نتایج برای جلوگیری از سوگیری عملکرد.

الزامات ویژه

• رعایت اصول اخلاقی و حقوقی در آزمون ‌گیری کارکنان (با رضایت آگاهانه).
• انطباق نتایج با تحلیل‌های شغلی برای تفسیر کاربردی ‌تر داده‌ها.
• هماهنگی با واحد منابع انسانی برای ادغام داده‌ها در برنامه توسعه فردی.
• حضور ناظر متخصص روان ‌سنج در مرحله اجرا یا تفسیر نهایی.

نکات حساسیت زا

• عملکرد ضعیف ممکن است ناشی از فشار شغلی یا اضطراب عملکردی باشد، نه هوش واقعی.
• در فرهنگ سازمانی رقابتی، ممکن است پاسخ ‌دهی تحت تأثیر انگیزش بیش‌ از حد یا احتیاط قرار گیرد.

شرایط اجرای تست در کلینیک روانشناسی

شرایط اجرای تست

• انتخاب زمان اجرای مناسب با وضعیت هیجانی پایدار مراجعه‌ کننده.
• فراهم ‌سازی محیط ایزوله، بدون تحریکات حسی یا عوامل مزاحم.
• توضیح غیر مبهم به مراجع درباره ماهیت غیرکلامی و بدون سوگیری زبانی آزمون.
• رعایت دستورالعمل رسمی تست و زمان ‌بندی استاندارد شده.
• فراهم ‌سازی شرایط لازم برای افراد با ناتوانی جسمی یا شناختی خاص.

الزامات ویژه

• بررسی پیشینه زبانی، فرهنگی و تحصیلی قبل از تفسیر نتایج.
• ترکیب نتایج با سایر ابزارهای بالینی (مثلا مصاحبه یا آزمون‌های عصب ‌روانشناختی).
• اجتناب از تفسیرهای مستقل صرفاً بر اساس نمره خام یا درصد پاسخ صحیح.

نکات حساسیت زا

• در مراجعان با افسردگی یا اضطراب، نمره ممکن است کمتر از ظرفیت واقعی باشد.
• در مداخلات تشخیصی، نیاز به تطبیق نتایج با سایر داده‌ های روان ‌سنجی وجود دارد.

شرایط اجرای تست در مدارس یا مراکز آموزشی

شرایط اجرای تست

• انتخاب زمان مناسب در برنامه درسی برای جلوگیری از خستگی یا افت تمرکز.
• توضیح ساده و شفاف به دانش ‌آموزان بدون استفاده از واژگان تخصصی.
• جدا سازی فضای آزمون از سایر فعالیت‌های کلاسی برای کاهش حواس ‌پرتی.
• اجرای تست در قالب گروهی فقط در صورت توان مدیریت کامل فرایند.
• کنترل شرایط نور، دما و سکوت در فضای آزمون برای حفظ دقت.

الزامات ویژه

• دریافت رضایت ‌نامه از والدین در صورت نیاز قانونی یا اخلاقی.
• تحلیل نتایج در ترکیب با سابقه تحصیلی، رفتار کلاسی و ارزیابی معلمان.
• پرهیز از استفاده از نتایج برای برچسب ‌زنی یا تصمیمات انحصاری آموزشی.

نکات حساسیت زا

• در کودکان دو زبانه، آزمون کتل مزیت دارد اما تفسیر همچنان نیاز به تحلیل دقیق دارد.
• فشار والدین یا معلمان ممکن است سطح انگیزش پاسخ‌ دهی را تحت تأثیر قرار دهد.

منابع و مراجع

• American Educational Research Association (AERA), American Psychological Association (APA), & National Council on Measurement in Education (NCME). (2014). Standards for educational and psychological testing. Washington, DC: American Educational Research Association.
• Cattell, R. B., & Cattell, A. K. S. (1960). Test of “g”: Culture fair intelligence test, Scale 3, Form A. Champaign, IL: Institute for Personality and Ability Testing.
• Gregory, R. J. (2018). Psychological testing: History, principles, and applications (8th ed.). Boston, MA: Pearson.
• Kaplan, R. M., & Saccuzzo, D. P. (2017). Psychological testing: Principles, applications, and issues (9th ed.). Boston, MA: Cengage Learning.