تست هوش غیرکلامی بوناردل
تست بوناردل (BNIT) ابزاری غیرکلامی برای سنجش هوش سیال و توانایی حل مسئله بصری و انتزاعی است.
- نمونه تفسیر موجود نیست...

تعداد انجام
0
تعداد نظرات
0
تعداد سوالات
65
سوال
رده سنی
13 سال به بالا
امتیاز
0 از 10
زمان تقریبی
20 دقیقه
چه چیزهایی را می سنجد
1
هوش سیال غیرکلامی
(Nonverbal Fluid Intelligence)
(Nonverbal Fluid Intelligence)
این مولفه به توانایی فرد در تحلیل اطلاعات جدید، شناسایی الگوها، حل مسائل انتزاعی و استنتاج منطقی بدون اتکا به زبان یا دانش قبلی اشاره دارد. آزمودنی در این تست با محرکهای تصویری روبهروست که نیازمند پردازش بصری، تشخیص روابط بین اشکال و انتخاب گزینه صحیح هستند. این توانایی برای عملکرد موفق در موقعیتهای ناآشنا و حل مسائل جدید اهمیت بالایی دارد و یکی از اجزای اصلی هوش عمومی (g) محسوب میشود.
توضیحات تکمیلی
تست هوش غیرکلامی بوناردل (BNIT - Bonardel Nonverbal Intelligence Test) یک آزمون روانسنجی استاندارد است که برای ارزیابی هوش سیال و توانایی حل مسئله غیرکلامی طراحی شده است. این آزمون با استفاده از سؤالات تصویری و بدون وابستگی به زبان، بهویژه در موقعیتهایی کاربرد دارد که ارزیابی توانایی ذهنی بدون تأثیر عوامل زبانی، فرهنگی یا تحصیلی ضرورت دارد. BNIT ابزاری مناسب برای استفاده در محیطهای آموزشی، بالینی و سازمانی است و میتواند در تحلیل توانایی شناختی در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان بهکار گرفته شود.
معرفی تست
تاریخچه
آزمون بوناردل، با عنوان تخصصی تست B.53، در میانه قرن بیستم توسط روان شناس فرانسوی رابرت بوناردل طراحی شد. شواهد موجود نشان می دهند این آزمون در سال 1953 یا حوالی آن توسعه یافته و با هدف سنجش توانایی های شناختی و ادراکی در بافتهای کاربردی طراحی شده است.
فرآیند اعتباریابی این ابزار شامل کالیبراسیون (استاندارد سازی) بر روی جمعیت دانشآموزان مدارس فنی و گروههایی از متخصصان حرفه ای بوده است. نسخه ای از این آزمون نیز با عنوان BV9 توسعه یافته که احتمالاً تمرکز بیشتری بر مؤلفه های کلامی و ترکیبی دارد.
در ایران، نسخه ای از این آزمون با تمرکز بر ارزیابی غیرکلامی هوش عمومی، به صورت دیجیتال توسط پلتفرم ای سنج عرضه شده که شامل اصلاحات محتوایی و ساختاری در سال های اخیر است.
هدف
هدف اصلی از طراحی تست بوناردل، ارائه ابزاری برای سنجش دقیق توانایی های شناختی و ادراکی حرکتی افراد در محیط های آموزشی و شغلی بوده است. بوناردل با آگاهی از محدودیت های آزمون های سنتی مبتنی بر زبان، کوشید ابزارهایی طراحی کند که مستقل از سواد زبانی، ویژگیهای ذهنی آزمودنی را ارزیابی کند.
این آزمون نه تنها برای راهنمایی شغلی و انتخاب رشته تحصیلی طراحی شد، بلکه به دلیل ساختار غیرکلامی اش، قابلیت استفاده برای افراد با پیش زمینه های فرهنگی و زبانی متفاوت را دارد.
ساختار آزمون
تعداد سؤال ها و زمان اجرا
نسخه ارائه شده از تست بوناردل در ای سنج شامل 65 سؤال تصویری است؛ پاسخ دهی به این آزمون به طور متوسط حدود 20 دقیقه زمان می برد.
مقیاس ها و زیرمقیاس ها
این آزمون ساختار چندعاملی ندارد و بهعنوان یک ابزار تک مؤلفهای عمل می کند که هدف آن سنجش هوش سیال غیرکلامی (Nonverbal Fluid Intelligence) است. با این حال، محتوای سؤالات را می توان در دو سطح شناختی دسته بندی کرد:
- استدلال تصویری (Figural Reasoning)؛ تمرکز بر تکمیل الگوها، شناخت روابط بین اشکال و تحلیل تجسمی. این نوع سؤالها برای ارزیابی توانایی ذهن در پردازش اطلاعات بصری و استنتاج منطقی طراحی شده اند.
- حل مسئله غیرکلامی (Nonverbal Problem Solving)؛ شامل تکالیفی است که آزمودنی باید از بین گزینه ها، پاسخ صحیح را بر اساس قواعد منطقی یا الگوهای ساختاری انتخاب کند. این بخش نشان دهنده انعطاف پذیری شناختی و توانایی تحلیل بدون اتکای زبانی است.
روش نمره گذاری
نمره گذاری این آزمون به صورت درست/نادرست (0 و 1) انجام می شود. برای هر پاسخ صحیح یک امتیاز تعلق میگیرد و مجموع امتیازات، نمره خام آزمودنی را تشکیل میدهد.
سپس این نمره با استفاده از جداول نرم سنی یا درصدی تفسیر می شود. اطلاعاتی درباره وجود آیتم های معکوس یا وزن دار در این نسخه گزارش نشده است.
نمونه سؤال
شما در این ازمون 25 دقیقه زمان دارید. در هر سوال ابتدا تصاویر بالا را به عنوان صورت سوال در نظر بگیرید و بعد در بین گزینه ها، تصویری را پیدا کنید که ادامه تصاویر صورت سوال باشد. ابتدا 5 مثال را با یکدیگر مرور می کنیم تا مطمئن شویم شما دستورالعمل آزمون را متوجه شده اید. بعد از آن زمان 25 دقیقه ای شما آغاز می شود.
نوع پاسخ دهی: چند گزینه ای تصویری؛ فقط یک گزینه صحیح دارد.
کاربرد تست
کاربرد تست برای مراکز و مؤسسات
کلینیک ها و مراکز روانشناسی
- ارزیابی پایه ای توانایی های شناختی مراجعان غیرکلامی یا کم سوا؛ این تست به دلیل ماهیت تصویری، ابزاری مناسب برای سنجش ظرفیت ذهنی افراد با محدودیت های زبانی است.
- تشخیص افتراقی در ارزیابی های روان تشخیص؛ در کنار تست های کلامی، آزمون بوناردل می تواند برای بررسی تفاوت عملکرد های شناختی استفاده شود.
- برآورد توانایی ذهنی در مداخلات توان بخشی یا اختلالات رشدی؛ قابل استفاده برای افرادی با اختلالات زبان، شنوایی یا طیف اوتیسم در سطوح خفیف تا متوسط.
سازمان ها و شرکت ها
- استفاده در غربالگری شناختی اولیه برای استخدام در مشاغل تحلیلی یا فنی مانند برنامه نویسی، تحلیل گری، مهندسی یا کنترل کیفیت.
- تعیین ظرفیت پردازش اطلاعات در موقعیتهای فاقد وابستگی زبانی کاربرد دارد برای ارزیابی هوش در محیط های چند زبانه یا مشاغل عملیاتی.
- مقایسه افراد بر اساس توانایی حل مسئله در شرایط استرس یا داده های مبهم قابل ترکیب با سایر تست های تصمیم گیری یا انعطاف پذیری شناختی.
مدارس و مراکز آموزشی
- ارزیابی توانایی های شناختی دانش آموزان با تفاوت های زبانی یا مهاجران؛ آزمون مناسب برای محیط های چند فرهنگی و دانش آموزان دوزبانه.
- تشخیص استعدادهای ذهنی در غیاب عملکرد تحصیلی قوی در کودکانی که به دلایل محیطی یا خانوادگی، دستاورد تحصیلی شان با توان ذهنی شان همخوان نیست.
- کمک در برنامه ریزی آموزشی انفرادی برای دانش آموزان با نیازهای خاص یادگیری در چارچوب طرح های آموزشی متناسب .
کاربرد تست برای متخصصان و مشاوران
روان شناسان بالینی و شناختی
- تحلیل هوش غیرکلامی به عنوان مؤلفه ای از ارزیابی جامع شناختی در کنار آزمونهایی نظیر ریون، کتل یا وکسلر.
- ارزیابی توان ذهنی در مواردی که تستهای زبانی قابل استفاده نیستند مانند افرادی با اختلال زبان، مشکلات یادگیری یا شرایط فرهنگی خاص.
- استفاده در ارزیابیهای مقایسه ای پیش از درمان های شناختی-رفتاری یا شناختی توان بخشی.
مشاوران شغلی و تحصیلی
- تشخیص ظرفیت حل مسئله و استدلال منطقی برای انتخاب مسیر شغلی مناسب به ویژه در مشاغل فنی، تحلیلی یا مهارتی.
- پشتیبانی از فرآیند هدایت تحصیلی در مواردی که شاخص های تحصیلی موجود ناکافی هستند.
- مقایسه استعداد های ذهنی با علائق شغلی و ترجیحات شخصیت شناسی در چارچوب مشاوره ترکیبی.
کوچ های فردی و سازمانی
- تحلیل ظرفیت شناختی مراجع برای تعیین روشهای یادگیری و رشد مؤثرتر.
- برآورد پتانسیل ذهنی در طراحی برنامه های ارتقاء فردی یا توسعه حرفه ای.
- استفاده از نتایج آزمون بهعنوان مبنای طراحی مسیر شغلی یا ارتقاء نقش در سازمان، به ویژه برای نیرو های اجرایی یا فنی.
تست های مکمل
تست هوش ریون (Raven's Progressive Matrices)
- موارد سنجش: توانایی استدلال قیاسی و هوش سیال.
- دلیل مکمل بودن: هر دو آزمون ریون و بوناردل در طبقه بندی ابزارهای سنجش هوش غیرکلامی قرار می گیرند. استفاده همزمان این دو تست، امکان اعتبارسنجی متقابل، بررسی پروفایل استدلال بصری پیچیده تر و تحلیل مقایسه ای از عملکرد شناختی را فراهم می سازد.
تست هوش کتل (Cattell Culture Fair Intelligence Test)
- موارد سنجش: توانایی ذهنی مستقل از تأثیرات فرهنگی و زبانی.
- دلیل مکمل بودن: تست کتل نیز مانند بوناردل برای سنجش «هوش ناب» طراحی شده اما ساختار آن از منظر سبک سؤال و فرم اجرای متفاوت است. ترکیب نتایج دو آزمون، امکان تحلیل دقیق تری از ابعاد مختلف هوش سیال را فراهم می کند، به ویژه در محیط های آموزشی یا چند فرهنگی.
تست دسته بندی کارت های ویسکانسین (WCST)
- موارد سنجش: انعطاف پذیری شناختی، استدلال انتزاعی و تنظیم پاسخ.
- دلیل مکمل بودن: در حالی که بوناردل بیشتر بر استدلال غیرکلامی ساخت یافته تمرکز دارد، WCST توانایی فرد را در تغییر راهبرد ذهنی، تشخیص الگوهای جدید و سازگاری با تغییرات می سنجد. این ترکیب به تحلیل کامل تری از عملکرد اجرایی مغز منجر می شود.
تست استعدادیابی کلیفتون (CliftonStrengths)
- موارد سنجش: نقاط قوت شناختی، شخصیتی و انگیزشی در 34 حوزه.
- دلیل مکمل بودن: آزمون بوناردل توان ذهنی خام را نشان می دهد اما نمی گوید فرد از این ظرفیت چگونه استفاده می کند. کلیفتون با بررسی سبک های موفقیت فردی، به تحلیل ترکیب توان ذهنی با استعدادهای عملکردی کمک می کند؛ این ترکیب در برنامه ریزی های شغلی بسیار ارزشمند است.
تست تجسم فضایی مینه سوتا (Minnesota Paper Form Board Test)
- موارد سنجش: توانایی تجسم فضایی، تطبیق شکل و جهت یابی بصری.
- دلیل مکمل بودن: برخی سؤالات بوناردل جنبه فضایی دارند، اما تجسم فضایی به صورت مستقیم و تخصصی در این آزمون سنجیده می شود. ترکیب این دو ابزار برای تحلیل توانایی های ساختاری و طراحی ذهنی، به ویژه در حوزه های فنی، مهندسی یا هنرهای تجسمی، مناسب است.
تست استروپ معنایی سرعت توجه (Stroop Test)
- موارد سنجش: کنترل توجه، بازداری پاسخ و سرعت پردازش.
- دلیل مکمل بودن: آزمون بوناردل سرعت پردازش را غیرمستقیم ارزیابی می کند، درحالی که استروپ به صورت مستقیم به تحلیل مهار شناختی و تمرکز ذهنی می پردازد. استفاده همزمان این دو، در تشخیص ناهنجاری های عملکرد اجرایی و تفاوت در سبک های پردازش ذهنی مفید است.
با انجام این تست چه چیزی به دست می آورم؟
توضیحات اولیه
در این بخش با نمونه های واقعی، نشان می دهیم که تست چگونه در موقعیت های مختلف استفاده می شود، چه چالش هایی پیش از اجرای تست وجود دارد و چه دستاورد های احتمالی پس از انجام تست حاصل می شود.
نمونه 1. کلینیک روان شناسی کودک
- چالش اولیه: پسری 9 ساله با اختلال گفتار و مشکلات یادگیری به کلینیک ارجاع داده شده بود، اما به دلیل ناتوانی در پاسخ گویی به سوالات کلامی، ارزیابی های سنتی هوش بی نتیجه مانده بود.
- نقش تست: آزمون بوناردل به دلیل ماهیت غیرکلامی اش اجرا شد و توانست ظرفیت استدلال تصویری و حل مسئله کودک را بدون نیاز به زبان ارزیابی کند.
- دستاورد یا راه حل نهایی: نتایج نشان داد که کودک دارای هوش سیال متوسط رو به بالا است و ضعف تحصیلی او صرفاً ناشی از ناتوانی زبانی است؛ مسیر درمانی به سمت مداخلات درمانی کلامی هدفمند هدایت شد.
نمونه 2. روان شناس فردی
- چالش اولیه: مراجع 35 سالهای با شکایت از ناتوانی در تمرکز و تصمیم گیری شغلی به مطب مراجعه کرده بود، اما فاقد تحصیلات رسمی و بی اعتماد به تست های کلامی بود.
- نقش تست: تست بوناردل به عنوان ابزاری غیرکلامی مورد پذیرش آزمودنی قرار گرفت و به صورت آنلاین در مطب اجرا شد. آزمون توانایی استدلال منطقی او را بررسی کرد.
- دستاورد یا راه حل نهایی: میزان بالای هوش غیرکلامی مشخص شد که در تضاد با ارزیابی اولیه بود. پس از تحلیل، مراجع وارد فرایند کوچینگ تصمیم گیری شد و اعتماد به توان شناختی خود را بازیافت.
نمونه 3. دبیرستان استعدادهای درخشان
- چالش اولیه: در فرآیند پذیرش دانش آموزان پایه نهم، چند دانش آموز با عملکرد تحصیلی ضعیف اما شواهد عملکرد ذهنی بالا، نیاز به ارزیابی دقیق تری داشتند.
- نقش تست: تست بوناردل به عنوان بخشی از ارزیابی مکمل برای شناسایی هوش سیال در غیاب سوابق تحصیلی قوی استفاده شد تا ابعاد پنهان توانایی های شناختی سنجیده شوند.
- دستاورد یا راه حل نهایی: چند دانشآموز با نمرات بالای بوناردل شناسایی شدند و وارد برنامه های تقویتی آموزشی شدند. پیشرفت آن ها در ترم بعد قابل توجه بود و ماندگاری در مدرسه افزایش یافت.
نمونه 4. مرکز استعدادسنجی دانشگاهی
- چالش اولیه: دانشجویان متقاضی شرکت در برنامه های شتاب یافته آموزشی نیاز به غربالگری اولیه بر اساس ظرفیت های شناختی مستقل از رشته تحصیلی داشتند.
- نقش تست: آزمون بوناردل به عنوان ابزار سنجش سریع، غیرکلامی و بدون سوگیری زبانی، در کنار آزمون های شخصیت و رغبت تحصیلی برای تحلیل ظرفیت فکری به کار رفت.
- دستاورد یا راه حل نهایی: دانشجویانی با نمرات بالا در بوناردل به برنامه های پژوهش محور هدایت شدند. داده ها نشان داد همبستگی بالایی بین نمره آزمون و موفقیت در پروژه های تحلیلی وجود دارد.
نمونه 5. شرکت توسعه نرم افزار
- چالش اولیه: در استخدام برنامه نویسان جدید، تفاوت عملکرد بین رزومه ها بالا بود و تیم استخدام به ابزار عینی برای سنجش توان استدلال تحلیلی نیاز داشت.
- نقش تست: تست بوناردل به عنوان بخشی از فرایند ارزیابی شناختی به صورت آنلاین اجرا شد تا توانایی حل مسئله بصری، تطبیق الگو و استدلال تحلیلی سنجیده شود.
- دستاورد یا راه حل نهایی: نتایج آزمون توانست پیش بینی دقیقی از عملکرد فنی افراد ارائه دهد. ترکیب نتایج تست و مصاحبه فنی منجر به انتخاب دقیق تر و کاهش نرخ ترک شغل در شش ماه اول شد.
نمونه 6. کوچ شغلی
- چالش اولیه: یکی از مراجعان دچار سردرگمی در انتخاب مسیر شغلی بود، زیرا خود را فردی فاقد توانمندی ذهنی می دانست و دائماً بین مشاغل مختلف مردد بود.
- نقش تست: کوچ از تست بوناردل برای سنجش عینی توانایی های ذهنی غیرکلامی استفاده کرد تا تصویر واقعی تری از توان شناختی فرد ارائه دهد و تحلیل خودکارآمدی تقویت شود.
- دستاورد یا راه حل نهایی: نمره بالا در تست و تحلیل تطبیقی آن با نتایج رغبت سنجی هالند باعث شد مسیر شغلی فرد با اعتماد به نفس و وضوح بیشتری تعیین شود؛ انگیزش و تعهد به مسیر شغلی به طور محسوسی افزایش یافت.
خروجی تست چگونه خواهد بود؟
- بهره هوشی شما؛ این بخش، طبقه بندی عددی یا کیفی بهره هوشی فرد را بر اساس استانداردهای روان سنجی مثلاً طبقه بندی IQ در بازه های مشخص مانند متوسط، بالاتر از متوسط، مرز هوشی و... ارائه می دهد. هدف این بخش، تعیین جایگاه فرد در یک نظام نمره گذاری استاندارد است.
- بررسی جایگاه شما در جامعه؛ در این قسمت، موقعیت نسبی آزمودنی در مقایسه با کل جامعه (بر اساس توزیع نرمال بهره هوشی) نمایش داده می شود؛ معمولاً به صورت نمودار منحنی زنگوله ای ؛ این بخش برای مقایسه جمعیتی و تفسیر درصدی استفاده می شود.
- تفسیر کلی ماهیت آزمون؛ اینجا توضیح داده می شود که آزمون بوناردل صرفاً هوش غیرکلامی و سیال را ارزیابی میکند، نه همه ابعاد هوش. به آزمودنی اطلاع داده میشود که نمره به دست آمده، فقط یک نمای کلی از توانایی حل مسئله و استدلال انتزاعی است و نمی توان آن را معیار جامع استعداد در نظر گرفت.
شرایط انجام تست چگونه است؟
شرایط اجرای تست در محیط سازمانی
شرایط اجرا
- فراهم بودن فضای ساکت، بدون عوامل مزاحم محیطی یا تردد همکاران.
- اجرای آزمون در ساعات اولیه روز یا پس از استراحت کافی.
- تضمین ناشناس بودن پاسخ ها برای کاهش سوگیری های شغلی.
- ارائه توضیح مقدماتی درباره هدف ارزیابی برای جلب همکاری روانی.
- استفاده از تجهیزات استاندارد مانند مانیتور با وضوح مناسب برای نمایش تصاویر آزمون.
الزامات ویژه
- رعایت محرمانگی اطلاعات طبق مقررات منابع انسانی.
- هماهنگی با واحد منابع انسانی برای توجیه کارکنان و عدم تلقی آن به عنوان ارزیابی عملکرد.
- ثبت رضایت نامه آگاهانه پیش از اجرای تست.
- پیش بینی نسخه جایگزین برای کارکنانی با ناتوانی بینایی یا یادگیری.
نکات حساسیت زا
- امکان بروز اضطراب عملکردی در کارکنان در صورت نبود شفافیت درباره هدف آزمون.
- تأثیر مستقیم نتیجه آزمون بر تصمیمات استخدامی یا ارتقاء، نیازمند تحلیل حرفه ای و چند منبعی.
شرایط اجرای تست در کلینیک روانشناسی
شرایط اجرا
- انتخاب اتاق ارزیابی با نور مناسب، تهویه مطلوب و سکوت کامل.
- تنظیم زمان اجرا بر اساس وضعیت روانی آزمودنی (مثلاً عدم اجرای تست بلافاصله پس از بحران).
- استفاده از راهنمای آزمونگر برای توضیح مرحله ای سوالات تمرینی.
- عدم مداخله درمانگر در فرایند پاسخ دهی؛ فقط نظارت.
- در صورت اجرای حضوری، استفاده از ابزار دیجیتال یا فرم چاپی با کیفیت بالا.
الزامات ویژه
- بررسی اولیه صلاحیت شناختی و زبانی آزمودنی برای درک دستورالعمل ها.
- رعایت اصول اخلاقی APA در کسب رضایت و حفظ حریم خصوصی.
- فراهم بودن زمان کافی برای استراحت در صورت خستگی شناختی.
- آمادگی آزمونگر برای تعامل با آزمودنی هایی با اضطراب یا مقاومت اولیه.
نکات حساسیت زا
- امکان اثرگذاری پیش زمینه بالینی (مثل افسردگی یا اضطراب) بر تمرکز و عملکرد شناختی.
- در بیماران با اختلالات طیف اوتیسم یا زبان پریشی، نیاز به تطبیق شیوه اجرا.
شرایط اجرای تست در مدرسه یا مرکز آموزشی
شرایط اجرا
- اجرای آزمون به صورت گروهی تنها در صورت حفظ سکوت کامل و نظارت کافی.
- توضیح ساده و قابل فهم درباره نحوه پاسخ دهی برای دانش آموزان.
- برگزاری در ساعات مناسب (میان روز یا صبح زود)، نه بلافاصله پس از زنگ تفریح.
- همراه بودن جلسه تمرینی پیش از اجرای آزمون اصلی.
- جلوگیری از تعامل میان دانش آموزان در حین اجرا.
الزامات ویژه
- هماهنگی با کادر مدرسه برای حمایت روانی از دانش آموزان دارای اضطراب امتحان.
- در اختیار داشتن فرم های پاسخ جداگانه برای افراد دارای ناتوانی یادگیری.
- اخذ رضایت از والدین برای اجرای تست های شناختی.
- آموزش اولیه ناظران جهت پاسخ به سؤالات احتمالی دانش آموزان بدون راهنمایی محتوایی.
نکات حساسیت زا
- احتمال سوگیری ناشی از مقایسه اجتماعی بین دانش آموزان.
- تأثیر تفاوت های فرهنگی یا زبانی دانش آموزان مهاجر بر درک دستورالعمل.
منابع و مراجع
- American Psychological Association. (2020). Guidelines for psychological assessment and evaluation. https://www.apa.org/about/policy/guidelines-psychological-assessment-evaluation.pdf
- Bartram, D., & Hambleton, R. K. (2006). Computer-based testing and the Internet: Issues and advances. John Wiley & Sons.
- Bartram, D. (2001). Internet-based testing: Issues and advances. The Industrial-Organizational Psychologist, 39(1), 9–16.
- International Test Commission. (2013). ITC guidelines on test use (Second edition). https://www.intestcom.org/files/guideline_test_use_2ed.pdf
- König, C. J., Klehe, U. C., Berchtold, M., & Kleinmann, M. (2010). Reasons for being selective when choosing personnel selection procedures. International Journal of Selection and Assessment, 18(1), 17–27. https://doi.org/10.1111/j.1468-2389.2010.00486.x
اعتبار آزمون
روایی و پایایی دو اصل بنیادین در هر آزمون روان شناسی هستند که تعیین می کنند آیا تست واقعا آنچه را که قصد دارد بسنجد، میسنجد (روایی) و آیا نتایج آن قابل اعتماد و تکرارپذیر هستند (پایایی). بدون روایی، حتی تست های دقیق نیز بی معنا خواهند بود و بدون پایایی، نمی توان به نتایج اعتماد کرد. وجود این دو ویژگی برای تحلیل علمی، تصمیم گیری های بالینی، آموزشی یا سازمانی کاملاً ضروری است.
مشخصات عمومی ابزار (Test Specifications)
گروه سنی هدف
تست بوناردل برای نوجوانان و بزرگسالان طراحی شده است و معمولاً در گروه های سنی 12 سال به بالا قابل استفاده است. نسخه B.53 بیشتر در جمعیت های آموزشی، شغلی و بالینی بزرگسالان به کار می رود.
نوع آزمون
BNIT یک آزمون عملکردی (Performance-based) محسوب می شود، چرا که آزمودنی باید از طریق حل مسائل تصویری، مهارت استدلال غیر کلامی خود را نشان دهد. آزمون فاقد بخش خود گزارشی یا مشاهده ای است و مستقیما توانایی ذهنی را می سنجد.
تعداد آیتم ها و ساختار نمره گذاری
در نسخه رایج B.53 که در بسیاری از نسخه های دیجیتال و پژوهشی استفاده شده، آزمون شامل 65 آیتم تصویری است که از ساده به دشوار مرتب شده اند.
نمره گذاری به صورت درست/ نادرست برای هر آیتم انجام می شود و نمره کل با مجموع پاسخ های صحیح محاسبه می شود. هیچ وزن دهی یا آیتم معکوس در ساختار نمره گذاری گزارش نشده است.
مدت زمان تقریبی اجرا
میانگین زمان اجرای آزمون 20 تا 30 دقیقه است. این زمان ممکن است بسته به سطح توانایی آزمودنی، شرایط اجرا و تعداد آیتم های فعال متفاوت باشد. در نسخه آنلاین، زمان معمولا در حدود 25 دقیقه گزارش شده است.
روش اجرا
BNIT قابلیت اجرا به صورت آنلاین و کاغذی را دارد. در محیط های حرفه ای مانند سازمان ها یا کلینیک ها می توان از نسخه های رایانه ای یا فرم کاغذی استفاده کرد. آزمون نیازمند حضور آزمونگر نیست و بهصورت خود اجرا طراحی شده است، هرچند در شرایط بالینی حضور ناظر برای راهنمایی مجاز است.
زبان اصلی ابزار و وضعیت ترجمه
زبان اصلی آزمون، فرانسوی بوده است؛ نسخه های فعلی از جمله فرم آنلاین ای سنج به زبان فارسی بومی سازی و ترجمه شدهاند و بر اساس بررسی های داخلی از نظر روان سنجی (روایی و پایایی) مورد بازنگری قرار گرفته اند. با این حال، اطلاعات درباره ترجمه رسمی از مبدأ یا تطبیق بینفرهنگی گسترده در منابع بینالمللی محدود است.
معرفی سازه نظری (Theoretical Foundation)
تعریف دقیق سازه
سازه مورد سنجش در آزمون بوناردل، هوش سیال غیرکلامی (Nonverbal Fluid Intelligence) است. این سازه به توانایی فرد در تحلیل اطلاعات جدید، شناسایی الگوهای انتزاعی، حل مسائل نا آشنا و استدلال منطقی بدون تکیه بر زبان یا دانش پیشین اشاره دارد. هوش سیال یکی از مؤلفه های اصلی توانایی ذهنی عمومی (g) است و بیشتر با عملکرد در موقعیت های جدید و نیازمند حل مسئله مرتبط است.
نظریه یا مدل مفهومی پشت ابزار
مبنای مفهومی آزمون بوناردل را می توان در مدل دوگانه هوش کتل–هورن–کارول (CHC Theory) جستجو کرد، به ویژه در مؤلفه ی هوش سیال که شامل توانایی استدلال و حل مسئله انتزاعی بدون اتکا به مهارت های زبانی است. ساختار آزمون نیز مشابه با آزمون هایی مانند ریون یا کتل طراحی شده است که در آنها، از طریق محرک های تصویری، روابط منطقی و ساختاری بین اشکال سنجیده می شود. بوناردل نیز با تأکید بر ارزیابی بی طرف از نظر فرهنگی و زبانی، در مسیر این سنت نظری گام برداشته است.
جایگاه سازه در روان شناسی علمی یا بالینی
هوش سیال غیرکلامی یکی از پایه ای ترین سازه ها در روان شناسی شناختی، روان سنجی و عصب روانشناسی محسوب می شود. این سازه به طور گسترده در ارزیابی های بالینی (تشخیص ناتوانیهای یادگیری، آسیب مغزی، اختلالات رشدی)، موقعیت های آموزشی (شناسایی استعدادهای ویژه، غربالگری شناختی) و حوزه منابع انسانی (استخدام، ارتقاء شغلی) استفاده می شود.
تست بوناردل به عنوان ابزار سنجش این سازه، در جایگاه کاربردی قرار می گیرد که می تواند در محیط های چند فرهنگی و فاقد وابستگی زبانی، تحلیل دقیق تری از توانایی های شناختی فراهم کند.
سوابق پژوهشی ابزار (Research Background)
تاریخچه توسعه ابزار و نام طراحان اصلی
آزمون بوناردل توسط روان شناس فرانسوی رابرت بوناردل (Robert Bonnardel) در دهه 1950 میلادی طراحی شد. نسخهای از این ابزار با عنوان B.53 شناخته می شود که احتمالاً به سال توسعه آن (1953) اشاره دارد.
بوناردل آزمون را با هدف سنجش توانایی های شناختی و ادراکی در بافت های کاربردی، به ویژه برای انتخاب های تحصیلی و شغلی طراحی کرد.
آزمون های مرتبط یا نسخههای دیگر ابزار
دو نسخه اصلی از این آزمون وجود دارد:
B.53 تمرکز بر حل مسائل غیرکلامی، استدلال تصویری و هوش سیال.
BV9 نسخه ای ترکیبی با محتوای کلامی-غیرکلامی که بیشتر برای سنجش جامع تر طراحی شده است.
از منظر مفهومی، آزمون بوناردل در دسته ای مشابه با ریون، کتل و CFIT قرار می گیرد.
کشور / دانشگاه توسعه دهنده
این آزمون در فرانسه توسعه یافت و در سیستم آموزشی و شغلی این کشور مورد استفاده قرار گرفت. مستندات دقیق از وابستگی رسمی به دانشگاه خاص منتشر نشده، اما طراحی آن در چارچوب روانشناسی کاربردی فرانسوی قرن بیستم صورت گرفته است.
مطالعات معتبر داخلی یا خارجی انجام شده روی ابزار
اطلاعات پژوهشی بینالمللی درباره آزمون بوناردل نسبتاً محدود است و بیشتر منابع به صورت گزارشهای داخلی یا مطالعات خاکستری باقی ماندهاند. با این حال، در گزارشهای تخصصی منابع فرانسوی به استفاده از این آزمون در غربالگری شناختی در مدارس حرفهای و در استخدامهای فنی اشاره شده است.
برخی از این مطالعات شامل موارد زیر است:
- مطالعه ای توسط مراد سراوی و ناصر بالی در سال 2024 انجام شده است، با هدف بررسی ویژگی های روان سنجی آزمون هوش غیرکلامی بوناردل با استفاده از مدل راش طراحی شد. در این پژوهش، دادههای 404 دانشجو از دانشگاه اوران در الجزایر تحلیل شدند. نتایج نشان داد که آزمون از روایی سازه بالا، یک بعدی بودن مطلوب و پایایی قابل قبول برخوردار است و ابزار معتبری برای سنجش توانایی استدلال غیرکلامی محسوب میشود.
ترجمه ها و تطبیق فرهنگی
نسخههای ترجمهشده استاندارد بینالمللی از این آزمون در دسترس نیستند. با این حال، نسخه فارسیسازیشده توسط ایسنج با حفظ ساختار غیرکلامی، بدون نیاز به تطبیق زبانی گسترده اجرا شده و از نظر فرهنگی برای جامعه ایرانی قابل استفاده است. تطبیق فرهنگی آن بیشتر در سطح محتوای بصری و سبک آموزش اولیه انجام شده است.
وضعیت هنجاری در ایران
متاسفانه تا به اکنون هنجاریابی و استانداردسازی برای این تست در ایران انجام نشده است؛ فلذا لزوم انجام مطالعه ای در این زمینه احساس می شود.
انواع روایی (Validity)
روایی سازه (Construct Validity)
تحلیل Rasch نشان داد که آزمون بوناردل تنها یک عامل اصلی (یعنی هوش غیرکلامی) را می سنجد، که بیش از 57٪ از واریانس پاسخ ها را تبیین میکند. این یافته نشان میدهد که آزمون از روایی سازه قوی برخوردار است (سراوی و بالی،2024).
روایی محتوایی (Content Validity)
در این مطالعه، تمامی 60 سؤال آزمون با مدل ریاضی سازگار بودند و هیچ کدام خارج از دامنه برازش قرار نگرفتند. این یافته نشان می دهد که سؤالات دقیقاً با هدف آزمون یعنی سنجش استدلال غیرکلامی همسو هستند (سراوی و بالی،2024)
روایی همگرا (Convergent Validity)
در مطالعات داخل کشور، همبستگی آزمون بوناردل با سایر آزمونهای هوشی مانند کتل، ریون و دمینوها بین 65٪ تا 85٪ گزارش شده که نشان دهنده روایی همگرای مطلوب است.
روایی ملاکی (Criterion-related Validity)
در پژوهش آوبری و بوردین، همبستگی آزمون با عملکرد تحصیلی دانشآموزان بررسی شد:دامنه همبستگی پیرسون برای رشتههای مختلف 75٪ تا 97٪ بوده و بیشترین همبستگی با رشته علوم 48٪ و کمترین همبستگی با رشته هنر 34٪ بوده است.
روایی تمایزی (Discriminant Validity)
از طریق شاخص جداسازی (person separation index) مشخص شد که آزمون می تواند بین افراد با سطوح متفاوت توانایی تمایز قائل شود (مقدار 3.12). این شاخص به طور غیرمستقیم نشان دهنده قدرت تمایز بالای آزمون است (سراوی و بالی،2024).
انواع پایایی (Reliability )
همسانی درونی (Internal Consistency)
به نقل از تیبوت (2000)، آلفای کرونباخ برای آزمون بوناردل 0.93 گزارش شده است که نشان دهنده همسانی درونی بسیار خوب است.
پایایی به روش کودر-ریچاردسون 20 (KR-20)
در پژوهش الکساندر آوبری و بیاتریس بوردین (با نمونه 41 نفر)، ضریب پایایی به روش KR-20 برابر با 87٪ گزارش شده است.
پایایی باز آزمایی (Test-Retest Reliability)
در مطالعات ایرانی، ضریب اعتبار از طریق اجرای مجدد یا دو نیمه کردن در مطالعات داخلی همیشه بیش از 75٪ بوده است.
پایایی سازه ای (Internal Consistency / Structural Reliability)
در این مطالعه، برازش یکنواخت آیتم ها با مدل راش و تأیید تک بعدی بودن آزمون، نشان دهنده همسانی درونی بسیار مناسب بین سؤالات بود. یعنی آیتم ها به طور منسجم یک سازه را می سنجند و نتایج پاسخ دهنده ها با ساختار کلی آزمون هماهنگ اند (سراوی و بالی،2024)
پایایی افتراقی (Person Separation Reliability)
شاخص جداسازی برای افراد (3.12) نشان میدهد که آزمون می تواند افراد را به دقت در سطوح مختلف توانایی طبقه بندی کند. این نشان دهنده توان بالای آزمون در تفکیک افراد با سطح هوش متفاوت است (سراوی و بالی،2024).
پایایی آیتم ها (Item Separation Reliability)
شاخص جداسازی برای آیتم ها (7.23) نیز گزارش شد که نشان می دهد آیتم های آزمون از تنوع کافی برخوردارند و با دقت قابل قبول به سطوح مختلف دشواری اختصاص یافته اند (سراوی و بالی،2024).
خلأهای پژوهشی و محدودیتهای علمی
- محدودیت های گزارش شده در مطالعات موجود: بیشتر مطالعات با حجم نمونه های محدود و در محیط های دانشگاهی یا مدارس اجرا شده اند که قابلیت تعمیم نتایج را کاهش می دهد.
- گروههای کمتر بررسی شده: به طور کلی پژوهش های محدودی روی تست انجام شده است و تاکنون پژوهش های کمی بر روی کودکان پیش دبستانی، سالمندان، یا افراد دارای اختلالات شناختی انجام شده است.
- محدودیت های فرهنگی و زبانی: اگرچه آزمون غیرکلامی است، اما تفاوت های فرهنگی در تفسیر تصاویر و سبک حل مسأله ممکن است بر نتایج تأثیر بگذارد.
- کمبود شواهد آماری پیشرفته: بیشتر مطالعات از روش های سنتی مانند آلفای کرونباخ استفاده کرده اند و تحلیل های پیشرفته تری مانند مدل های چند سطحی یا تحلیل های چند بعدی کمتر دیده شده است.
- پیشنهاد هایی برای پژوهش های آینده: بررسی کارایی آزمون در بافتهای چند فرهنگی، ارزیابی پایداری نتایج در طول زمان و استفاده از مدل های نوین روان سنجی مانند IRT پیشنهاد می شود.
- سوالات بی پاسخ یا ناپژوهیده: میزان تأثیر عوامل غیرشناختی (مانند انگیزه یا اضطراب آزمون) بر عملکرد در این ابزار هنوز به درستی بررسی نشده است.
منابع و مراجع
- Bonnard, R.(1954). Test d’intelligence non verbale (ManuelB53).
- Seraoui, M., & Bali, N. (2024). Psychometric validation of the Bonnardel non-verbal reasoning test using the Rasch model. El Mohtaref Journal of Sports, 11(3), 10–22.
قیمت گذاری
تستهای شخصیتشناسی ابزارهای ارزشمندی هستند که به افراد کمک میکنند تا درک بهتری از ویژگیهای شخصیتی، رفتارها و الگوهای فکری خود به دست آورند.
کاربرد تست
در ادامه بر اساس منابع معتبر به ارائه چند کاربرد به صورت خلاصه برای تست هوش غیر کلامی می پردازیم:
تست های مرتبط
چنانچه مایلید شرکت یا سازمان خود را سنجیده توسعه دهید و کاربران خود را در مسیر رشد فردی و گروهی قرار دهید می توانید از پلتفرم سازمانی ما استفاده کنید و خدمات آن را به کارمندان خود اختصاص دهید
سوالات متدوال
این تست دقیقا چه چیزی را می سنجد؟
تست بوناردل توانایی های استدلال غیرکلامی، تجسم فضایی، درک روابط منطقی بین اشکال و حل مسئله انتزاعی را ارزیابی می کند. این تست یکی از ابزارهای سنجش هوش سیال محسوب میشود و مستقل از مهارت های زبانی است.
آیا تست اعتبار علمی دارد؟
بله. مطالعات متعددی، از جمله تحلیل با مدل راش و بررسی همسانی درونی، روایی سازه و همبستگی با عملکرد تحصیلی، نشان داده اند که تست بوناردل دارای اعتبار علمی بالایی است.
این تست برای چه افرادی مناسب است؟
این آزمون برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالانی که نیاز به ارزیابی هوش غیرکلامی دارند مناسب است، به ویژه برای افرادی که به دلایل زبانی، فرهنگی یا رشدی نمی توانند در آزمون های کلامی عملکرد دقیقی داشته باشند.
آیا می توان از این تست در مدارس و سازمان ها استفاده کرد؟
بله. در مدارس، می توان از آن برای شناسایی استعداد ها یا نیازهای ویژه آموزشی استفاده کرد. در سازمان ها، می تواند در فرآیندهای انتخاب، ارتقاء یا توسعه منابع انسانی مفید باشد، به ویژه در مشاغلی که به تفکر منطقی و استدلال نیاز دارند.
چگونه می شود به نتایج تست اعتماد کرد؟
تست بوناردل از نظر پایایی و روایی بارها در مطالعات بینالمللی و داخلی تأیید شده است. با اجرای استاندارد و تفسیر تخصصی، نتایج آن معتبر و قابل اتکاست.
تفسیر نتایج این آزمون چگونه است؟
نتایج با استفاده از طبقه بندی های استاندارد بهره هوشی و تحلیل منحنی نرمال جامعه تفسیر می شوند. تفسیر کامل باید توسط روانشناس یا متخصص روان سنجی انجام گیرد تا عوامل موقعیتی، فرهنگی و فردی در تحلیل لحاظ شوند.
آیا نسخه های بومی یا بین المللی معتبری از این آزمون وجود دارد؟
بله. نسخههای اصلی این تست در فرانسه توسعه یافته اند و در کشورهای مختلفی مورد استفاده قرار گرفته اند. در ایران نیز نسخه های بومی شده همراه با هنجاریابی اولیه در برخی پژوهشها به کار رفته است.
انجام این تست چقدر زمان می برد؟
بسته به نسخه مورد استفاده B53 یا BV9 و شرایط آزمودنی، اجرای کامل تست معمولاً بین 20 تا 30 دقیقه زمان می برد.