تست سبک های فرزندپروری بامریند (PSI)
تست فرزند پروری بامریند ابزاری روان سنجی برای سنجش سبک های تربیتی والدین بر اساس نظریه سه سبکی دایانا بامریند است.
- نمونه تفسیر موجود نیست...

تعداد انجام
0
تعداد نظرات
0
تعداد سوالات
30
سوال
رده سنی
3 تا 18
امتیاز
0 از 10
زمان تقریبی
7 دقیقه
چه چیزهایی را می سنجد
1
سبک مقتدرانه
(Authoritative)
(Authoritative)
در این سبک، والدین همزمان قاطع و حمایت گر هستند. آن ها برای کودک چارچوب های رفتاری روشن و منسجم تعیین میکنند، اما در عین حال پذیرای گفت و گو، استقلال و بیان احساسات او هستند. والدین مقتدر، نظم را با محبت و احترام متقابل ترکیب میکنند و به رشد مهارت های اجتماعی، مسئولیت پذیری و اعتماد به نفس کودک کمک می نمایند. پژوهش ها نشان می دهد که این سبک با بهترین پیامدهای روانی–رفتاری برای فرزندان از جمله عملکرد تحصیلی بهتر، تنظیم هیجانی و روابط اجتماعی سالم مرتبط است.
2
سبک اقتدار طلب
(Authoritarian)
(Authoritarian)
این سبک با کنترل سخت گیرانه، اطاعت بی چون وچرا و تعامل محدود مشخص می شود. والدین اقتدارطلب انتظارات بالایی دارند اما کمتر به نیازهای هیجانی یا گفت و گوی دو طرفه توجه می کنند. دستور دادن، تنبیه و تأکید بر نظم بدون توضیح از ویژگیهای این سبک است. کودکان این والدین ممکن است منضبط باشند اما غالباً دچار عزت نفس پایین، اضطراب و رفتارهای پرخاشگرانه یا انزواطلبانه می شوند. سبک اقتدارطلب با مهارت های اجتماعی ضعیف تر و کاهش احساس خود مختاری در فرزندان ارتباط دارد.
3
سبک سهل گیر
(Permissive)
(Permissive)
در این سبک، والدین محبت زیادی نشان می دهند اما کنترل، ساختار و نظارت لازم را اعمال نمی کنند. قوانین رفتاری نامشخص یا ناپایدار است و کودک آزادی بی قید دارد. والدین سهل گیر معمولاً در برابر رفتار نامناسب واکنش مؤثری نشان نمی دهند و تمایل دارند نقش «دوست» را به جای «راهنما» ایفا کنند. این سبک با پیامد هایی نظیر ضعف در خود کنترلی، رفتارهای تکانشی و دشواری در پذیرش قوانین اجتماعی همراه است. فرزندان این والدین معمولاً در تنظیم هیجانات و عملکرد تحصیلی دچار مشکل می شوند.
توضیحات تکمیلی
تست فرزند پروری بامریند یک ابزار روان سنجی استاندارد است که برای ارزیابی سبک های فرزند پروری والدین طراحی شده است. این آزمون بر پایه نظریه دایانا بامریند، سه سبک اصلی تربیتی شامل مقتدرانه، اقتدارطلب و سهل گیر را بررسی می کند. تحلیل نتایج این تست به درک بهتر تعامل والد–فرزند و طراحی مداخلات تربیتی و روان شناختی کمک می کند.
معرفی تست
تاریخچه
تست فرزند پروری بامریند (Baumrind Parenting Styles Questionnaire) نخستین بار توسط دایانا بامریند، روان شناس برجسته حوزه رشد کودک، در دهه 1960 میلادی در مؤسسه توسعه انسانی دانشگاه کالیفرنیا، برکلی طراحی شد. بامریند در خلال پژوهش های میدانی خود درباره تربیت کودکان پیش دبستانی، چهارچوب اولیه نظریه خود درباره سبک های فرزند پروری را شکل داد که اساس ساخت این ابزار را تشکیل می دهد.
در ادامه تحقیقات اولیه، بامریند با استفاده از روش های مشاهده ای و تحلیل رفتاری، سبک های فرزند پروری را به سه دسته اقتدارطلب (Authoritarian)، سهل گیر (Permissive) و مقتدرانه (Authoritative) طبقه بندی کرد. بعد ها پژوهشگران دیگری همچون مک کابی و مارتین سبک چهارمی به نام غفلت ورز یا بیتفاوت (Neglectful) را افزودند. پرسشنامه های مبتنی بر این مدل طی دهه های بعد در نسخه های گوناگون از جمله نسخه های والد گزارش و نوجوان گزارش تدوین و اعتبارسنجی شدند.
هدف
هدف اصلی از طراحی این ابزار، سنجش و طبقه بندی سبک های فرزند پروری والدین از منظر الگوهای ارتباطی، میزان کنترل، حمایت عاطفی و مشارکت در زندگی فرزندان است. این سنجش به درک تأثیر شیوه های تربیتی بر رشد شناختی، هیجانی و رفتاری کودکان و نوجوانان کمک می کند و ابزاری ارزشمند برای مداخلات روان شناسی تربیتی، آموزش والدین و پژوهش های توسعه ای به شمار می رود.
ساختار آزمون
تعداد سوال ها و زمان اجرا
تست فرزندپروری بامریند معمولاً در قالب نسخه ای 30 تا 40 سؤالی اجرا میشود، اگرچه نسخههای مختلفی از آن وجود دارد؛ این نسخه از تست دارای 30 سوال است.
اجرای این تست به طور متوسط 7 تا 10 دقیقه زمان می برد.
مقیاس ها و زیرمقیاس ها
این آزمون بر پایه الگوی نظری بامریند، سه مقیاس اصلی سبکهای فرزندپروری را ارزیابی میکند:
- سبک مقتدرانه (Authoritative)این سبک با سطوح بالای حمایت عاطفی، ارتباط باز و تعیین حدود منطقی مشخص میشود. والدین مقتدر، در عین اعمال انضباط، به نیازهای فرزند پاسخ می دهند.
- سبک استبدادی (Authoritarian)؛ ویژگی اصلی این سبک، کنترل سخت گیرانه، اطاعت بی چون و چرا و حداقل تعامل عاطفی است. والدین اقتدارطلب معمولا نظم را به طور خشک و بدون انعطاف اعمال می کنند.
- سبک سهل گیر (Permissive)در این سبک، والدین حداقل کنترل را اعمال کرده و عمدتا رفتار فرزند را بدون نظارت یا ساختار قضاوت می کنند، در حالی که محبت زیادی نشان می دهند.
در برخی نسخهها، مقیاس چهارمی نیز وجود دارد:
- سبک غفلت ورز (Neglectful/Uninvolved) که با فقدان تعامل، نظارت و حمایت عاطفی شناخته می شود. این بعد بیشتر در نسخه های توسعه یافته توسط محققان پس از بامریند افزوده شده است.
روش نمره گذاری
نمره گذاری در این تست بر اساس طیف لیکرت پنج درجه ای انجام میشود. هر گزینه از 1 (کاملاً مخالفم) تا 5 (کاملاً موافقم) نمره گذاری میشود.
برخی آیتمها به صورت معکوس نمره گذاری میشوند تا سوگیری پاسخ کاهش یابد. نمرات مربوط به هر سبک با جمع نمرات آیتم های مربوطه محاسبه شده و مقایسه نسبی آنها، سبک غالب والدین را مشخص می سازد.
نمونه سؤال
مثال از سبک سهل گیرانه
سؤال 1: " والدین باید به بچه های خود اجازه دهند تا هر آن چه را که می خواهند، انجام دهند."
نوع پاسخ دهی بر اساس طیف لیکرت 5 درجهای از «کاملاً مخالفم» تا «کاملاً موافقم
کاربرد تست
کاربرد تست برای مراکز و مؤسسات
کلینیک های روان شناسی و مراکز سلامت روان
- تشخیص سبک های فرزند پروری ناسازگار به عنوان متغیر مؤثر در مشکلات رفتاری یا عاطفی کودک (مانند اضطراب، اختلال نافرمانی مقابله ای، افسردگی).
- سنجش کیفیت تعامل والد–کودک به منظور مداخلات مبتنی بر خانواده، از جمله درمان های سیستمی، درمان خانواده محور و روان درمانی کودک محور.
- پایش اثربخشی مداخلات آموزشی والدین از طریق استفاده از تست به عنوان ابزار پیش آزمون و پس آزمون.
- شناسایی والدین در معرض خطر فرزند پروری غیر اطمینان بخش جهت ارجاع به کارگاه های اصلاح سبک والدگری.
سازمان ها و شرکت ها
- برنامه ریزی کارگاههای تعادل کار–زندگی برای والدین شاغل با تمرکز بر شناخت تأثیر سبک فرزند پروری بر فشارهای روانی در محیط کار.
- افزایش تاب آوری کارکنان دارای فرزند از طریق طراحی برنامه های حمایت روانی با در نظر گرفتن سبک تعامل خانوادگی.
- تحلیل غیر مستقیم سبک های رهبری سازمانی در والدین: بر اساس پیوستگی الگوهای رفتاری در خانواده و محیط کار (در تطابق با مدلهای توسعه یافتگی شخصیت).
مدارس، مهدکودکها و مراکز آموزشی
- درک ریشه های خانوادگی مشکلات تحصیلی یا رفتاری دانشآموزان به ویژه در مواردی که تنظیم هیجانی، مسئولیت پذیری یا همکاری دچار اختلال است.
- پایه گذاری جلسات مشاوره والدین - مدرسه بر مبنای دادههای واقعی جهت ارتقاء مشارکت خانواده ها در فرآیند تربیتی.
- اجرای برنامه های آموزش خانواده در مدارس با هدف اصلاح سبک های فرزند پروری ناکارآمد و تقویت حمایت والدین از پیشرفت تحصیلی.
- تحلیل تفاوت های فرهنگی در شیوه های فرزند پروری خانواده های دانشآموزان مهاجر یا اقلیت های فرهنگی.
کاربرد تست برای متخصصان و مشاوران
روانشناسان بالینی، رشد و خانواده
- ابزار سنجش کلیدی در مداخلات خانواده درمانی یا کودک درمانی برای تحلیل دینامیک های درون خانوادگی و اصلاح الگوهای تعاملی.
- پیش بینی گر نوع سبک دلبستگی، اعتماد به نفس کودک و مهارت های اجتماعی در مراحل رشد.
- استفاده در تشخیص افتراقی مشکلات کودک محور از اختلالات ساختاری خانواده.
مشاوران تحصیلی و روان شناسان مدرسه
- تحلیل تأثیر سبک فرزند پروری بر انگیزه تحصیلی، تنظیم هیجانی و موفقیت تحصیلی دانش آموزان.
- پایه گذاری برنامه های مشاوره فردی یا خانوادگی در مدارس بر اساس داده های حاصل از آزمون.
- ارزیابی میزان هماهنگی ارزشهای خانوادگی با الزامات نظام آموزشی و برنامه ریزی برای تعارض زدایی.
مشاوران شغلی و کوچهای فردی
- بررسی اثر تجربه فرزند پروری والدین (دریافت شده) بر سبک تصمیم گیری، تاب آوری شغلی و سبک های تعاملی فرد در محیط کار.
- استفاده در جلسات بازسازی الگوهای ذهنی (schema coaching) با هدف اصلاح باورهای محدود کننده ریشه گرفته از دوران کودکی.
- مناسب برای تحلیل تمایلات به کمال گرایی، کنترل گری یا اجتناب در تصمیم گیری های شغلی.
کوچ های سازمانی و منابع انسانی
- تحلیل الگوی تعادل میان زندگی خانوادگی و حرفه ای برای مدیران و کارکنان کلیدی.
- شناسایی باورهای بنیادین مدیریتی با ریشه های خانوادگی، برای تنظیم سبک رهبری در محیط کاری.
- طراحی برنامه های توسعه فردی و تعادل روانی–شغلی با استفاده از پروفایل والدگری.
تست های مکمل
برخی از تست های مکمل پیشنهادی برای تست فرزندپروری بامریند با هدف گسترش تحلیل روان شناختی الگوی فرزند پروری در بافت های فردی، خانوادگی و بالینی عبارت اند از:
تست طرحواره های ناسازگار یانگ
- موارد سنجش: الگو های شناختی-هیجانی ریشه دار شکل گرفته در دوران کودکی
- دلیل مکمل بودن: تحلیل طرحواره های ناسازگار والدین، به ویژه آن هایی که منجر به سبک های فرزند پروری ناکارآمد (مانند کنترل گرایانه یا سهل گیرانه) می شوند، امکان بررسی علت شناختی سبک فرزند پروری را فراهم می سازد.
تست شخصیت شناسی نئو (فرم بلند یا کوتاه)
- موارد سنجش: پنج عامل اصلی شخصیت (روان رنجوری، برون گرایی، گشودگی، توافق پذیری، وظیفه شناسی)
- دلیل مکمل بودن: عوامل شخصیتی به ویژه توافق پذیری و روان رنجوری، با سبک های فرزند پروری (خصوصا مقتدرانه و اقتدارطلب) ارتباط مستقیم دارند؛ تلفیق این دو تست، فهم عمیق تری از تمایلات رفتاری والدین می دهد.
تست هوش هیجانی بار-آن
- موارد سنجش: مؤلفههای هوش هیجانی شامل خودآگاهی هیجانی، همدلی، کنترل تکانه، و روابط بینفردی
- دلیل مکمل بودن: سبک های فرزند پروری مؤثر نیازمند توانایی های هیجانی پیشرفته اند؛ ترکیب این تست با بامریند امکان سنجش ظرفیت هیجانی والد برای مدیریت تربیتی سازنده را فراهم میسازد.
تست افسردگی بک (BDI-II)
- موارد سنجش: شدت نشانه های افسردگی شناختی، عاطفی و جسمانی
- دلیل مکمل بودن: افسردگی والدین می تواند بر سبک فرزند پروری اثر بگذارد (به ویژه افزایش سبک غفلت ورز یا کاهش ثبات رفتاری)، لذا سنجش همزمان برای تحلیل عملکرد تربیتی ضروری است.
تست سلامت روان GHQ-28
- موارد سنجش: کارکرد عمومی روانی، نشانه های جسمانی، اضطراب، افسردگی و اختلال عملکرد
- دلیل مکمل بودن: سبک فرزند پروری با سلامت روانی والد همبسته است؛ تست GHQ به عنوان ابزار مکمل برای تحلیل اثر وضعیت روانی والد بر تعاملات تربیتی توصیه می شود.
تست شخصیت شناسی MBTI
- موارد سنجش: 16 تیپ شخصیتی مبتنی بر ترجیحات شناختی و رفتاری
- دلیل مکمل بودن: تیپ شخصیتی والد می تواند بر نحوه برخورد با مسائل تربیتی و فرزند پروری مؤثر باشد؛ ترکیب MBTI با بامریند الگوی فردی تربیتی را روشن تر می کند.
با انجام این تست چه چیزی به دست می آورم؟
توضیحات اولیه
در این بخش با نمونه های واقعی، نشان می دهیم که تست چگونه در موقعیت های مختلف استفاده می شود، چه چالش هایی پیش از اجرای تست وجود دارد و چه دستاورد های احتمالی پس از انجام تست حاصل می شود.
نمونه 1. کلینیک روانشناسی
- چالش اولیه: مراجعی 15 ساله با علائم اضطراب و پرخاشگری مراجعه کرده بود. مادر نوجوان از "نافرمانی مکرر" گلایه داشت، اما توصیف دقیقی از تعاملات خانوادگی ارائه نمیشد.
- نقش تست: تست PAQ کمک کرد سبک فرزندپروری والدین (بهویژه سبک مستبدانه پدر) شناسایی شود. این اطلاعات زمینهای برای درک منبع فشار روانی نوجوان و واکنشهای هیجانی او فراهم کرد.
- دستاورد یا راهحل نهایی: با استفاده از دادههای تست، خانواده وارد فرآیند رواندرمانی شد و راهبردهای ارتباطی مقتدرانهتر جایگزین الگوهای سختگیرانه شد. در نتیجه، سطح تعارض والد-فرزند کاهش یافت.
نمونه 2. روانشناس فردی
چالش اولیه: نوجوان دختر 17 ساله با علائم پرخوری عصبی و اضطراب بدنی به روانشناس ارجاع داده شد. مشخص نبود خانواده چقدر در تشدید یا تداوم اختلال نقش دارند.
نقش تست: PAQ به شناسایی سبک بیشازحد کنترلگرانه مادر و سهلگیر پدر کمک کرد. این الگوی دوگانه موجب شکلگیری اضطراب مزمن و رفتارهای جبرانی در نوجوان شده بود.
دستاورد یا راه حل نهایی: مداخلات خانوادگی بر اساس یافتههای تست طراحی شد. تغییر الگوهای فرزندپروری و ایجاد انسجام رفتاری بین والدین به کاهش نشانههای اختلال و بهبود سازگاری انجامید.
نمونه 3. دبیرستان
- چالش اولیه: دانشآموزان پایه دهم درگیر افت تحصیلی، رفتارهای پرخاشگرانه و بیانگیزگی بودند. مشاور مدرسه به دنبال یافتن علل زمینهای خانوادگی بود.
- نقش تست: اجرای گروهی PAQ برای 50 دانشآموز انجام شد. تحلیل دادهها نشان داد شیوع سبکهای سهلگیرانه و استبدادی در والدین این گروه بالاست و با نمرات پایین تحصیلی همبستگی دارد.
- دستاورد یا راه حل نهایی: با اطلاع والدین از نتایج و برگزاری کارگاههای والدگری مقتدرانه، تغییرات تدریجی در تعامل والد-فرزند و افزایش انگیزه تحصیلی مشاهده شد.
نمونه 4. مرکز استعدادسنجی
- چالش اولیه:در یک مرکز آموزشی، برخی نوجوانان با استعداد بالا عملکرد تحصیلی ضعیف و رفتارهای مقابلهای نشان میدادند. فرض اولیه بر کمکاری یا اختلال یادگیری بود.
- نقش تست: PAQ اجرا شد تا سبکهای والدگری بررسی شود. مشخص شد سبک سهلگیرانه والدین موجب نبود ساختار و ضعف در خودنظارتی دانشآموزان شده است.
- دستاورد یا راه حل نهایی: پس از مشاوره با خانوادهها، راهکارهای تنظیمگری رفتاری در خانه و مدرسه اعمال شد و پیشرفت تحصیلی در آزمونهای بعدی دیده شد.
نمونه 5. شرکت
- چالش اولیه: شرکتی که برای کارکنان خدمات روانی-آموزشی فرزندان ارائه میداد، با شکایتهایی درباره استرس بالا و پرخاشگری نوجوانان مواجه بود.
- نقش تست: روانشناس سازمانی با استفاده از PAQ الگوی غالب تعامل والد-فرزند را در بین کارکنان تحلیل کرد. سبکهای افراطی (کنترل بالا یا آزادی بیحد) شایع بودند.
- دستاورد یا راه حل نهایی: دورههای آموزشی برای والدین برگزار شد تا تعادل میان حمایت و انضباط ایجاد شود. نتایج گزارششده از سوی خانوادهها بهبود در روابط خانوادگی و کاهش تعارضها را نشان داد.
نمونه 6. کوچ شغلی یا تحصیلی
- چالش اولیه: نوجوانی 18 ساله با سردرگمی شدید در انتخاب مسیر دانشگاهی و فشارهای خانوادگی به کوچ تحصیلی مراجعه کرد.
- نقش تست: اجرای PAQ نشان داد نوجوان در محیطی با سبک استبدادی رشد یافته و تمایلات شخصیاش سرکوب شده است. همین عامل موجب تعارض درونی در تصمیمگیریهای تحصیلی شده بود.
- دستاورد یا راه حل نهایی: با تفسیر نتایج تست و کار بر خودآگاهی و جراتورزی، نوجوان توانست رشتهای متناسب با علایق خود انتخاب کند و به خانواده نیز بازخورد علمی داده شد.
خروجی تست چگونه خواهد بود؟
- نمودار سبک های فرزند پروری؛ نمره سبک های فرزندپروری شما به صورت درصدی مشخص شده است.
- توضیحات تکمیلی والد سهل انگار؛ در نسخه رایگان، فقط به توضیح سبک فرزند پروری سهل گیرانه پرداخته شده است.
- بررسی سبک های فرزند پروری؛ در نسخه پیشرفته، به سنجش هر سه سبک فرزند پروری به طور مفصل پرداخته شده است.
- ارائه راهکار و پیشنهاد؛ راهکارهایی برای بهبود سبک فرزند پروری شما ارائه شده است.
- معرفی کتاب؛ کتابی برای تربیت بهتر کودکان معرفی شده است.
شرایط اجرای تست چگونه است؟
شرایط اجرای تست در محیط سازمان
شرایط اجرا
- انجام تست در محیطی محرمانه و بدون حضور فرزندان یا همکاران نزدیک.
- ارائه پیش آگاهی کافی به کارکنان درباره هدف تست (بدون داوری ارزشی).
- انتخاب زمان غیرکاری یا کم فشار جهت جلوگیری از پاسخ دهی شتاب زده یا تدافعی.
- تضمین حفظ رازداری نتایج برای استفاده صرفاً در فرآیند های توسعه فردی.
- پرهیز از اجبار در شرکت در تست؛ اجرای داوطلبانه توصیه می شود.
الزامات ویژه
- فراهم سازی رضایت نامه آگاهانه برای استفاده از نتایج در تحلیل های منابع انسانی.
- دسترسی به مشاور روانشناس سازمان برای تحلیل نتایج در صورت نیاز.
- آموزش اولیه مسئول اجرای تست درک صحیح مقیاس ها و تفسیر اولیه.
- هماهنگی با چارچوب اخلاقی منابع انسانی در استفاده از داده ها.
نکات حساسیت زا
- احتمال پاسخ دهی دفاعی در محیط های شغلی با ارزیابی عملکرد بالا.
- تداخل باورهای فرهنگی–سازمانی با مفاهیم تربیتی فردی.
- ضرورت تفکیک کامل نتایج از ارزیابی شغلی یا تصمیمات منابع انسانی.
شرایط اجرای تست در محیط کلینیک روان شناسی
شرایط اجرا
- ارزیابی آمادگی هیجانی مراجع پیش از اجرای آزمون (به ویژه در جلسات اولیه).
- معرفی دقیق هدف تست و کارکرد آن در درمان، برای کاهش اضطراب یا گارد دفاعی.
- اجرای تست در اتاق مشاوره در شرایط بی تنش و بدون مزاحمت محیطی.
- استفاده از نسخه کتبی یا دیجیتال با رعایت اصول محرمانگی و ثبت امن اطلاعات.
- دریافت موافقت آگاهانه با اجرای تست در چارچوب طرح درمانی.
الزامات ویژه
- تفسیر نتایج توسط روان شناس متخصص آشنا با نظریه های فرزند پروری.
- بررسی تطابق نتایج تست با مشاهدات بالینی برای جلوگیری از تفسیر سطحی.
- در نظر گرفتن متغیرهای مؤثر مانند وضعیت روانی کنونی یا سابقه تروما.
- امکان استفاده از داده ها در کنار سایر آزمون های خانواده محور برای تحلیل کامل تر.
نکات حساسیت زا
- احتمال برانگیختن هیجانات منفی یا احساس گناه در والدین با نمرات سبک های ناسازگار.
- ضرورت مواجهه همدلانه و غیر قضاوت گرایانه با نتایج در گفت و گوهای درمانی.
- مراقبت از برداشت های اشتباه والدین درباره نقش خود.
شرایط اجرای تست در مدرسه یا مرکز آموزشی
شرایط اجرا
- دعوت از والدین در موقعیت های مشاوره ای یا جلسات آموزشی هدفمند.
- برگزاری آزمون به صورت جمعی یا انفرادی در فضای مشاوره مدرسه با حفظ آرامش.
- ارائه راهنمای ساده و علمی درباره تست برای درک مفهوم سبک های فرزند پروری.
- رعایت اصول داوطلبانه بودن پاسخ دهی بدون اجبار از سوی مدرسه.
- استفاده از پرسشنامه در چارچوب برنامه مداخله تربیتی یا ارزیابی غیررسمی.
الزامات ویژه
- نظارت مشاور مدرسه بر فرایند اجرا و جمع آوری پرسشنامه ها.
- تحلیل نتایج تنها در قالب بازخورد آموزشی، نه تشخیص بالینی.
- استفاده صرفاً برای بهبود همکاری والد–مدرسه، نه برچسبگذاری تربیتی.
- تأکید بر غیرارزشی بودن نتایج برای افزایش مشارکت والدین.
نکات حساسیت زا
- احتمال مقاومت والدین با سبک های مستبد یا سهل گیر در پذیرش نتایج.
- لزوم پرهیز از زبان سرزنش یا آسیب رسان در ارائه بازخورد.
- حفظ محرمانگی نتایج به ویژه در مدارس کوچک یا جوامع محلی.
منابع و مراجع
- American Psychological Association (APA). (2020). Standards for Educational and Psychological Testing. APA, AERA, NCME.
- Cohen, R. J., & Swerdlik, M. E. (2018). Psychological Testing and Assessment: An Introduction to Tests and Measurement (9th ed.). McGraw-Hill Education.
- Kaplan, R. M., & Saccuzzo, D. P. (2017). Psychological Testing: Principles, Applications, and Issues (9th ed.). Cengage Learning.
- Baumrind, D. (1966). Effects of Authoritative Parental Control on Child Behavior. Child Development, 37(4), 887–907
- Baumrind, D. (1991). The Influence of Parenting Style on Adolescent Competence and Substance Use. Journal of Early Adolescence, 11(1), 56–95.
- Maccoby, E. E., & Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: Parent–child interaction. In P. H. Mussen (Ed.), Handbook of child psychology (Vol. 4, pp. 1–101).
اعتبار آزمون
وجود روایی و پایایی معتبر برای هر آزمون روان شناسی ضروری است، زیرا بدون آن ها نمی توان به دقت نتایج و تفسیرهای حاصل از آزمون اعتماد کرد. تستی که روایی و پایایی نداشته باشد، ممکن است اطلاعات نادرست ارائه دهد و منجر به تصمیم های اشتباه در تشخیص، مداخله یا برنامه ریزی شود.
مشخصات عمومی ابزار (Test Specifications)
گروه سنی هدف
گروه هدف اصلی این ابزار، والدین کودکان و نوجوانان است؛ معمولاً والدین دارای فرزند در بازه سنی 3 تا 18 سال می توانند از این تست استفاده کنند.
نوع آزمون
این آزمون در دسته خود گزارشی (Self-report) قرار می گیرد. والدین به سؤالات درباره رفتارها، نگرش ها و شیوه های تربیتی خود پاسخ می دهند. در برخی پژوهش ها از نسخه گزارش شده توسط فرزندان نیز استفاده شده، ولی نسخه اصلی، خودگزارشی والدین است.
تعداد آیتمها و ساختار نمره گذاری
تعداد آیتمها بسته به نسخه متفاوت است؛ نسخه رایج رابینسون و همکاران (1995) دارای 30 آیتم است که در سه مقیاس (مقتدرانه، اقتدارطلب، سهل گیر) تقسیم می شود.
هر آیتم با مقیاس لیکرت پنج درجه ای (از «کاملاً مخالفم» تا «کاملاً موافقم») نمره گذاری میشود؛ جمع نمرات مربوط به هر سبک، شاخص آن سبک را مشخص می کند. برخی آیتم ها دارای نمره گذاری معکوس هستند.
مدت زمان تقریبی اجرا
این آزمون معمولاً بین 7 تا 10 دقیقه زمان می برد. زمان اجرا بستگی به سواد خواندن والد، شرایط محیطی و نسخه خاص استفاده شده دارد.
روش اجرا
آزمون قابلیت اجرا به صورت کاغذی یا آنلاین را دارد. نسخه های دیجیتال در بسیاری از پژوهش های جدید به کار گرفته شده اند. امکان اجرای مصاحبه ای نیز برای والدینی که سواد خواندن ندارند یا در محیط های مشاوره ای خاص فراهم است.
زبان اصلی ابزار و وضعیت ترجمه
زبان اصلی آزمون انگلیسی است و پایه آن در مطالعات بامریند و نسخه استاندارد رابینسون و همکاران (1995) شکل گرفته است. ترجمه های مختلفی از این ابزار به زبان فارسی و سایر زبانها صورت گرفته و در پژوهش های داخلی مورد استفاده قرار گرفته اند.
معرفی سازه نظری (Theoretical Foundation)
تعریف دقیق سازه
سازه اصلی این آزمون "سبک فرزند پروری" است که به الگوهای نسبتاً پایدار رفتاری، نگرشی و تعاملی والدین در فرآیند تربیت فرزند اشاره دارد. این سبک ها نحوه اعمال کنترل، پاسخ گویی عاطفی، میزان استقلال دهی و شیوه تعامل با کودک را در بر می گیرند. سبک فرزند پروری به عنوان سازه ای چند بعدی، بر رشد هیجانی، اجتماعی و شناختی کودک تأثیرگذار است.
نظریه یا مدل مفهومی پشت ابزار
مبنای نظری این تست، مدل کلاسیک دایانا بامریند (1966) است که سه سبک اصلی فرزند پروری را بر اساس دو محور اصلی معرفی کرد:
سطح demandingness (انتظارات و کنترل
سطح responsiveness (پاسخدهی و حمایت هیجانی
بر این اساس، سه سبک اصلی تعریف شدند:
- مقتدرانه (Authoritative) : کنترل بالا + پاسخگویی بالا
- اقتدارطلب (Authoritarian) : کنترل بالا + پاسخگویی پایین
- سهلگیر (Permissive) : کنترل پایین + پاسخگویی بالا
بعدها، مک کوبی و مارتین (1983) با افزودن بُعد «کناره گیری هیجانی»، سبک چهارم به نام غفلت ورز (Neglectful/Uninvolved) را معرفی کردند.
جایگاه سازه در روان شناسی علمی یا بالینی
سازه سبک فرزند پروری یکی از مؤلفه های کلیدی در روان شناسی رشد، روان شناسی خانواده و مداخلات درمانی کودک محور محسوب می شود. پژوهشهای تجربی گسترده ای سبک های فرزند پروری را با عزت نفس، اضطراب، پرخاشگری، خودکنترلی، موفقیت تحصیلی و اختلالات رفتاری در کودکان و نوجوانان مرتبط دانسته اند. همچنین، در رویکردهای درمانی خانواده محور مانند درمان سیستمی، CBT والد–کودک، آموزش والدگری بهعنوان شاخص هدف مداخله استفاده می شود. این سازه، جایگاهی محوری در ادبیات روان شناسی تربیتی، اجتماعی و بالینی دارد.
سوابق پژوهشی ابزار (Research Background)
تاریخچه توسعه ابزار و نام طراحان اصلی
مفهوم «سبک فرزند پروری» نخستین بار توسط دایانا بامریند (Diana Baumrind) در دهه 1960 معرفی شد. او با مطالعه رفتاری کودکان پیش دبستانی و والدین آنها، سه سبک اصلی را بر اساس دو محور کنترل و پاسخ گویی تعریف کرد.ابزارهای اولیه بیشتر مشاهده ای بودند، اما در دهه های بعد، نسخه های پرسشنامه ای استاندارد برای سنجش این سبک ها توسعه یافت.
آزمونهای مرتبط یا نسخههای دیگر ابزار
برخی از نسخه های مرتبط با این ابزار شامل موارد زیر است؛ لازم به ذکر است برخی از این نسخه ها بر پایه ابزار فعلی ساخته شده اند:
- پرسشنامه سبکهای فرزندپروری بامریند (1966)؛ نویسنده: دایانا بامریند؛ فاقد فرم استاندارد، ابزار مشاهدهای کیفی؛ پایه نظری سه سبک اصلی.
- پرسشنامه اقتدار والدینی PAQ (1991)؛ نویسنده: جان آر. بوری؛ 30 آیتم؛ خودگزارشی؛ سنجش سه سبک اصلی فرزندپروری.
- پرسشنامه سبکهای فرزند پروری و ابعاد آن PSDQ (1995)؛ نویسندگان: رابینسون، ماندلکو، اولسن، هارت؛ 62 یا 32 آیتم؛ خودگزارشی؛ با ابعاد جزئیتر سبکها.
- فرم گزارش نوجوان از والدین(1991)؛ نویسندگان: لمبورن، مانتس، استاینبرگ، دورنبوش؛ حدود 22–24 آیتم؛ خودگزارشی نوجوان؛ مبتنی بر ادراک فرزند از سبک والدین.
کشور / دانشگاه توسعه دهنده
نظریه و پژوهش های پایه در دانشگاه کالیفرنیا برکلی توسط دایانا بامریند توسعه یافت. نسخه های پرسشنامه ای بعدی عمدتاً در دانشگاه های آمریکایی مانند Brigham Young University و University of Utah توسعه و اعتبارسنجی شدند.
مطالعات معتبر داخلی یا خارجی انجام شده روی ابزار
در سطح بینالمللی، تست بامریند در ده ها پژوهش معتبر درباره پیامدهای روانی رفتاری کودک، تعامل والد فرزند، رشد اجتماعی و حتی گرایش های فرهنگی مورد استفاده قرار گرفته است؛ برخی از آن ها عبارت اند از:
- مقاله توسعه و اعتبارسنجی نسخه کوتاه پرسشنامه اقتدار والدینی (PAQ) توسط حسین الخروصی، سعید الضفری، علی مهدی کاظم و عبدالقوی الزبیدی در سال 2011 در کشور عمان انجام شده است.
هدف این پژوهش، ساخت نسخه کوتاه تری از ابزار PAQ (بر پایه نظریه بامریند) و بررسی ویژگیهای روان سنجی آن بود.
نتایج نشان داد که نسخه 20 آیتمی دارای روایی سازه و پایایی قابل قبول بوده و نسبت به نسخه کامل، برازش بهتری با دادهها دارد. - مقاله «تحلیل عاملی تأییدی پرسشنامه اقتدار والدینی: تفاوتهای اقتصادی-اجتماعی در میان نوجوانان پاکستانی» توسط ناجیه ذوالفقار در سال 2017 در کشور پاکستان انجام شده است. هدف مطالعه، بررسی روایی ساختاری نسخه اردو پرسشنامه اقتدار والدینی (PAQ) بر اساس نظریه بامریند در میان نوجوانان با وضعیت اقتصادی پایین و بالا بود. نتایج نشان داد مدل اولیه فاقد برازش مناسب بود اما پس از حذف برخی آیتمها، برازش مدل بهبود یافت، هرچند پایداری ساختار عاملی در نوجوانان کمدرآمد ضعیفتر بود.
ترجمهها و تطبیق فرهنگی
نسخه های مختلف این تست به زبان هایی مانند فارسی، چینی، ترجمه و در ایران بومیسازی شدهاند. برخی از این ترجمهها با استفاده از روش ترجمه-بازترجمه و ارزیابی کارشناسان روانشناسی صورت گرفتهاند. مطالعات تطبیقی حاکی از حفظ ساختار سه عاملی اصلی با تغییراتی جزئی در بارهای عاملی برخی آیتمها هستند. برخی آیتمها در تطبیق با زمینه فرهنگی ایران بازنویسی شدهاند تا معنای روانشناختی حفظ شو
وضعیت هنجاری در ایران
- بررسی ساختار عاملی اعتبار نسخه فارسی پرسشنامه شیوه های فرزند پروری بامریند توسط مینایی و نیکزاد ( 1396)
- بررسی ویژگی های روان سنجی سؤال های پرسشنامه شیوه های فرزند پروری بر اساس نظریه سؤال- پاسخ توسط مینایی، نیکزاد و حسنی (1396).
روایی (Validity)
روایی صوری (Face Validity)
- فرم اصلی این پرسشنامه را اسفندیاری در سال 1374 ترجمه و برای تعیین روایی صوری زیر نظر متخصصان و صاحبنظران روانشناسی، اصلاحات لازم را به عمل آورد و عبارتهای دیگری به آن افزود.
روایی سازه (Construct Validity)
- نتایج پژوهشهای اسفندیاری (1374)، رضایی (1375)، مهر افروز (1378) به نقل از فراهانی (1388) نشان دادند که این پرسشنامه از مشخصه های روان سنجی مناسب برای اندازه گیری دیدگاه اولیه بامریند (1971) در زمینه شیوه های فرزند پروری برخوردار است (اژه ای و همکاران، 1390).
- توستون هیل (2011)، ساختار عاملی پرسشنامه شیوه های فرزند پروری بامریند را با روش تحلیل عاملی تأییدی و اکتشافی در گروهی از مادران و پدران دانشجو مورد بررسی قرار دادند.
روایی افتراقی (Discriminant Validity)
- موری برای مشخص کردن میزان اعتبار پرسشنامه از روایی افتراقی استفاده کرد. نتایج:
مستبد بودن مادر با آزاد گذاری مادر همبستگی منفی 0.38 و با اقتدار منطقی مادر همبستگی منفی 0.48 داشت؛ مستبد بودن پدر با آزاد گذاری پدر همبستگی منفی 0.50 و با اقتدار منطقی پدر همبستگی منفی 0.52 داشت.
روایی مقایسه ای نسخه ها
- نتایج پژوهش الخاروسی و همکاران (2011) نشان داد که نسخه 20 سؤالی در مقایسه با نسخه 30 سؤالی در همه زیر مقیاس ها از روایی و پایایی بالاتری برخوردار است.
پایایی (Reliability)
پایایی به روش بازآزمایی (Test-Retest Reliability)
- اسفندیاری (1374)، برای تعیین پایایی پرسشنامه از روش بازآزمایی استفاده کرد؛ میزان پایایی برای سبک سهل گیر 0.69، استبدادی 0.77 و برای اقتدار منطقی 0.73 به دست آمد.
پایایی به روش همسانی درونی (Internal Consistency)
- بوری آلفای کرونباخ این پرسشنامه را برای سبک مقتدر منطقی 0.85، برای سبک استبدادی 0.87 و برای سبک آسان گیر 0.74 گزارش کرد.
- اژه ای و همکاران در جدیدترین پژوهش خود آلفای این مقیاس را برای سه سبک مقتدرانه، مستبدانه و آسان گیر به ترتیب 0.89 ، 0.95 و 0.84گزارش کرد.
- در پژوهش حاتمنژاد و همکاران (1392)، ضریب آلفای کرونباخ 0.74 به دست آمد.
- بی طرف و همکاران (1389)، ضرایب همسانی درونی پرسشنامه را در دانشجویان با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای سه شیوه آسان گیر 0.69، مستبدانه 0.70 و شیوه اقتدار منطقی 0.79 گزارش کرد.
- دانش و همکاران (1390) ضرایب آلفای کرونباخ را در پژوهش خود در دانشجویان زن برای شیوه آسان گیر 0.76، مستبدانه 0.79 و شیوه مقتدارنه 0.84 گزارش کردند.
- فراهینی و همکاران (1392)، ضریب آلفای کرونباخ را برای زیر مقیاس های مختلف در دامنه ای بین 0.72 تا 0.76 گزارش کردند.
- در پژوهش الواندر وهولیا گولی (2009)، آلفای کرونباخ برای ابزار معادل 0.63 به دست آمد.
- کرمی به نقل از سعیدی (1391) نیز ضریب آلفای کرونباخ کلی پرسشنامه را برابر با 0.86 گزارش کرده است.
پایایی به روش دو نیمه سازی (Split-Half Reliability)
- در مطالعه حاتم نژاد و همکاران (1392)، پایایی به روش تصنیف برابر با 0.75 به دست آمد.
- کرمی به نقل از سعیدی (1391)، ضریب پایایی حاصل از روش دونیمه سازی به شیوه اسپیرمن-براون و گاتمن را برابر با 0.83 گزارش کرده است.
خلأهای پژوهشی و محدودیتهای علمی
- محدودیت های گزارش شده در مطالعات موجود: بیشتر مطالعات از نمونه های دانشجویی یا نوجوانان استفاده کرده اند که تعمیم پذیری نتایج را محدود می کند.
- گروههای کمتر بررسی شده: گروه هایی مانند کودکان خردسال، خانواده های تک والد یا اقلیت های فرهنگی کمتر در مطالعات گنجانده شده اند.
- محدودیتهای فرهنگی و زبانی: ابزارهای سنجش اغلب بر اساس فرهنگ غربی طراحی شده اند و در ترجمه و تطبیق فرهنگی ممکن است معنای آیتم ها تغییر کند.
- کمبود شواهد آماری پیشرفته: بسیاری از پژوهشها صرفاً به پایایی آلفای کرونباخ اکتفا کرده اند و تحلیل های پیشرفته مانند مدل یابی معادلات ساختاری کمتر به کار رفته اند.
- پیشنهادهایی برای پژوهشهای آینده: بررسی سبک های فرزند پروری در چارچوب خانواده های چند نسلی، درک متقابل فرزند-والد و تأثیر زمینه های اجتماعی توصیه شده است.
- سوالات بی پاسخ یا نا پژوهیده: نقش تفاوت های جنسیتی والدین، تأثیر متقابل سبک های والد گری مشترک و تبیین مکانیزم های علی بین سبک ها و پیامد های رفتاری کودک هنوز به طور کامل روشن نشده اند.
منابع و مراجع
- اسفندیاری،غلامرضا (1373). بررسی و مقایسه شیوه های فرزند پروری مادران کودکان مبتلا به اختلالات رفتاری و مادران کودکان بهنجار و تاثیر آموزش مادران بر اختلالات رفتاری فرزندان. پایان نامه کارشناسی ارشد. انستیتو روان پزشکی تهران.
- حاتم نژاد، معصومه، اصغرنژادفرید، علی اصغر، و زهراکار، کیانوش. (1392). بررسی رابطه شیوه های فرزند پروری و اختلال هراس اجتماعی والدین با اختلال هراس اجتماعی نوجوانان مقطع دبیرستان. یافته های نو در روان شناسی (روان شناسی اجتماعی)، 8(26)، 53-63.
- مهر افروز، حجت الله (1378)، بررسی رابطه بین نگرش نسبت به شیوه های فرزند پروری مادر با مکان کنترل و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی. پایان نامه فوق لیسانس. دانشگاه تربیت معلم تهران، دانشگده علوم تربیتی.
- رضایی محمد (1375). بررسی رابطه بین شیوه های فرزند پروری مادران و بلوغ اجتماعی دانش آموزان سال اول تا سوم راهنمایی اداره آموزش و پرورش منطقه 6 تهران. پایان نامه فوق لیسانس. دانشگاه تربیت معلم تهران. دانشکده علوم تربیتی.
- Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology Mono graph, 4:1-102.
- Bore, J.a. (1997). Social phobia epidemiology, recognition and treatment, British medical gournd, 315: 796, 800.
- Alkharusi, H., Aldhafri, S., Kazem, A. M., & Alzubiadi, A. (2011). Development and validation of a short version of the Parental Authority Questionnaire. Social Behavior and Personality an international Journal, 39(9), 1193-1208.
- Baumrind, D. (1971). Current patterns of parental authority. Developmental Psychology, 4(1 2), 1-103. http://dx.doi.org/10.1037
- Bitaraf, Sh., Shaeeri, M., & Hakimjavadi, M. (2010). [Social phobia, parenting styles & perfectionism]. Journal of Developmental Psychology, Iranian Psychologist, 7(25), 78 81 [in Persian]
- Danesh, E., Rezabakhshi, H., Bahmani, Z., & Saliminia, N. (2010). [Relationship between parenting styles and sexual self-esteem and its’ components in female university students]. Journal of Applied Psychology, 3(19), 39-55 [in Persian].
- Farahini, N., Afrooz, Gh. & Rasoolzadeh Tabatabaei, K. (2013). [The relationship between parenting styles, shyness and creativity in gifted children]. Journal of School Psychology, 2(4), 137-153 [in Persian]
قیمت گذاری
تستهای شخصیتشناسی ابزارهای ارزشمندی هستند که به افراد کمک میکنند تا درک بهتری از ویژگیهای شخصیتی، رفتارها و الگوهای فکری خود به دست آورند.
کاربرد تست
در ادامه بر اساس منابع معتبر به چند کاربرد به صورت خلاصه برای تست فرزند پروری بامریند اشاره می کنیم:
تست های مرتبط
چنانچه مایلید شرکت یا سازمان خود را سنجیده توسعه دهید و کاربران خود را در مسیر رشد فردی و گروهی قرار دهید می توانید از پلتفرم سازمانی ما استفاده کنید و خدمات آن را به کارمندان خود اختصاص دهید
سوالات متدوال
این تست دقیقا چه چیزی را می سنجد؟
آزمون برای سنجش سبک های فرزند پروری والدین از دیدگاه فرزندان طراحی شده است و سه سبک اصلی تربیتی را که توسط بامریند (Baumrind, 1971) تعریف شدهاند اقتدارگرایانه (authoritative)، استبدادی (authoritarian) و سهل گیرانه (permissive) اندازه گیری می کند. هدف این آزمون، درک الگوهای تعاملی والدین با فرزندان و تأثیر آن ها بر رشد روانی و اجتماعی کودک است.
آیا تست اعتبار علمی دارد؟
بله، آزمون از نظر روایی سازه، روایی افتراقی و روایی صوری در مطالعات متعدد داخلی و بین المللی تأیید شده است. همچنین نتایج پژوهش های داخلی مانند تحقیقات اسفندیاری (1374)، اژهای و همکاران (1390) و فراهانی (1388) نشان داده اند که این ابزار قابلیت سنجش مؤثر سبک های والدگری را در فرهنگ ایرانی دارد.
این تست برای چه افرادی مناسب است؟
آزمون برای نوجوانان، جوانان و بزرگسالانی که می توانند روابط والدین خود را به یاد بیاورند مناسب است. همچنین برای پژوهشگران، مشاوران خانواده، روان شناسان تربیتی و متخصصان حوزه فرزند پروری ابزار مفیدی محسوب میشود. با این حال، برای کودکان کم سن توصیه نمی شود، مگر با نسخه های تعدیل شده یا گزارش والدین.
آیا می توان از این تست در مدارس و سازمان ها استفاده کرد؟
بله، از آزمون می توان در برنامه های آموزش والدگری، مداخلات خانوادگی، مراکز مشاوره مدارس و حتی پژوهشهای سازمانی درباره تأثیر سبکهای تربیتی در عملکرد شغفی یا مهارتهای اجتماعی استفاده کرد. البته تفسیر آن باید توسط متخصص روان شناسی صورت گیرد.
چگونه می شود به نتایج تست اعتماد کرد؟
پایایی آزمون در نسخه اصلی توسط بوری (1991) از طریق آلفای کرونباخ برای سه سبک والدگری بین 0.74 تا 0.87 گزارش شده است. در نسخه های بومی شده فارسی نیز پایایی مطلوبی با روش های بازآزمایی، دو نیمه کردن، و آلفای کرونباخ مشاهده شده است. این نشان می دهد که آزمون از پایایی و ثبات قابل قبول برخوردار است.
تفسیر نتایج این آزمون چگونه است؟
این تست توسط روان سنجان متخصص ای سنج تفسیر و تحلیل شده است و در تفسیر این تست مواردی مانند ارزیابی سبک های فرزند پروری، معرفی کتاب، راهکار و پیشنهاد و .. آورده شده است.
آیا نسخه های بومی یا بین المللی معتبری از این آزمون وجود دارد؟
بله، نسخه اصلی توسط جان بوری (Buri, 1991) تهیه شده و شامل 30 سؤال است. نسخه های کوتاه تری مانند فرم 20 سؤالی نیز توسط پژوهشگرانی مانند الخاروسی و همکاران (2011) پیشنهاد شدهاند. نسخه کامل بوری همچنان یکی از پرمصرفترین فرمهای استاندارد این آزمون در سراسر دنیاست و در ایران نیز با ترجمه و تطبیق فرهنگی اسفندیاری (1374) رایج است.
انجام این تست چقدر زمان می برد؟
اجرای فرم اصلی 30 سؤالی آزمون PAQ حدود 10 تا 15 دقیقه زمان میبرد. اجرای آن میتواند به صورت کاغذی یا آنلاین انجام شود و پاسخها معمولاً بر اساس یک مقیاس 5 درجهای لیکرت داده میشوند. تحلیل نتایج نیاز به دانش روانسنجی دارد و ترجیحاً باید توسط مشاور یا روانشناس تفسیر شود.