آزمون جرأت ‌ورزی جنسی هالبرت (HISA) یک ابزار خودسنجی روان ‌شناختی است که به منظور سنجش میزان توانایی فرد در ابراز نیاز ها، خواسته ‌ها و مرزبندی‌ های جنسی طراحی شده است. این آزمون در حوزه روابط بین‌ فردی، به‌ ویژه در زمینه تعاملات جنسی و عاطفی، کاربرد دارد و به شناسایی الگوهای رفتاری منفعلانه، اجتنابی یا فاقد جرأت کمک می ‌کند. تست  HISA اغلب در بافت ‌های بالینی، آموزشی و مشاوره ‌ای به ‌عنوان بخشی از مداخلات شناختی-رفتاری یا تحلیل‌ های ارتباطی به کار می‌ رود.

معرفی تست

تاریخچه

پرسشنامه جرأت ‌ورزی جنسی هالبرت (HISA) توسط دکتر هالبرت  در سال 1981 طراحی شد. این ابزار به‌ عنوان بخشی از رساله دکترای وی در دانشگاه ایالتی جورجیا توسعه یافت و هدف آن ایجاد ابزاری دقیق برای سنجش توانایی ابراز نیازها و مرزهای جنسی در روابط بین ‌فردی بود.

از زمان طراحی اولیه، پرسشنامه HISA دستخوش بازبینی ‌هایی محدود در نسخه‌ های پژوهشی شده است، اما نسخه اصلی آن به ‌عنوان ابزار مرجع در مطالعات متعددی استفاده شده است. به ‌رغم استفاده گسترده در تحقیقات، نسخه رسمی استاندارد شده ‌ای با ویرایش‌های جدید توسط ناشر علمی معتبر منتشر نشده و بیشتر اقتباس‌ها به صورت ترجمه و سازگار‌سازی در فرهنگ ‌های مختلف انجام شده ‌اند.

هدف

هدف اصلی طراحی این تست، سنجش سطح جرأت‌ ورزی افراد در موقعیت‌ های مرتبط با روابط جنسی و ابراز خواسته ‌ها، نیازها یا مخالفت‌های جنسی بوده است. تست جرات ورزی جنسی، با پر کردن خلایی در ارزیابی جرأت ‌ورزی در زمینه حساس و اغلب پرهیز شده ‌ای چون روابط جنسی، به متخصصان بالینی و پژوهشگران ابزاری قابل استفاده برای ارزیابی مهارت ‌های بین ‌فردی در حیطه صمیمیت ارائه می ‌دهد.

ساختار آزمون

تعداد سوال ها و زمان اجرا

آزمون جرأت‌ ورزی جنسی هالبرت (HISA) شامل 25 سؤال است و زمان متوسط تکمیل آن 10 دقیقه برآورد می ‌شود.

مقیاس‌ ها و زیرمقیاس ‌ها

آزمون HISA دارای یک ساختار تک‌عاملی است که بر سطح کلی جرأت ‌ورزی جنسی تمرکز دارد. با این حال، برخی نسخه‌ های پژوهشی از آن، برای تحلیل‌ های دقیق ‌تر به تفکیک سه مؤلفه مفهومی اشاره کرده ‌اند:

• ابراز نیاز جنسی  (Sexual Needs Expression)؛ ارزیابی توانایی فرد برای بیان خواسته‌ ها و تمایلات جنسی خود در رابطه، بدون احساس شرم یا گناه.
• مخالفت و نه ‌گویی جنسی  (Sexual Refusal Assertiveness)؛ سنجش میزان توانمندی فرد در رد کردن درخواست ‌های جنسی ناخواسته یا ناپسند، بدون تسلیم یا احساس گناه.
• ارتباط صادقانه درباره مسائل جنسی (Sexual Communication)؛ توانایی برقراری گفت ‌و گوی باز و بدون اجبار درباره مرزها، خواسته‌ ها و ترجیحات جنسی با شریک عاطفی.

روش نمره‌ گذاری

نمره‌ گذاری آزمون بر اساس مقیاس لیکرت 5 درجه‌ ای (از هرگز تا همیشه) انجام می ‌شود. تمامی سؤالات در جهت مثبت نمره‌ گذاری می ‌شوند (هیچ آیتم معکوس‌ شونده‌ای گزارش نشده است). نمره نهایی با جمع یا میانگین ‌گیری از پاسخ ‌ها محاسبه شده و بیانگر سطح کلی جرأت ‌ورزی جنسی فرد در روابط بین ‌فردی است.

نمونه سؤال

نمونه ‌ای از آیتم‌ های این پرسشنامه به شرح زیر است:

سؤال 1: حتی فکر کردن درباره رابطه جنسی با همسرم می تواند مرا تحریک کند.

نوع پاسخ ‌دهی: طیف لیکرت پنج‌ درجه‌ای (1=هرگز تا 5=همیشه). این آیتم در زیر مقیاس «ابراز نیاز جنسی» قرار می‌ گیرد و میزان راحتی فرد در بیان خواسته ‌هایش را می ‌سنجد.

کاربرد تست

کاربرد تست برای مراکز و مؤسسات

 کلینیک‌ های روانشناسی و مراکز سلامت روان

• شناسایی سطح مهارت جرأت ‌ورزی جنسی در مراجعان با مشکلات ارتباطی یا اختلال عملکرد جنسی
• کمک به طراحی برنامه‌ های درمانی برای افرادی با سابقه روابط جنسی آسیب ‌زا، تجربه آزار جنسی یا اختلالات اضطرابی مرتبط با صمیمیت
• ارزیابی اثربخشی درمان در مداخلات رفتاری-شناختی با محوریت آموزش مهارت جرأت ‌ورزی جنسی
• تحلیل تعارضات بین ‌فردی زوجین در حوزه صمیمیت جنسی و تعیین نقاط آسیب در الگوی ارتباط جنسی

 سازمان‌ها و شرکت ها

• فاقد کاربرد مستقیم در محیط‌ های شغلی عمومی، اما در چارچوب آموزش‌ های سلامت جنسی برای مشاغل خاص (مانند مشاوران روان‌ جنسی، پرستاران، مددکاران اجتماعی) قابل استفاده است
• در برنامه ‌های سلامت روان سازمانی با محوریت تاب ‌آوری فردی و مرزبندی روانی، ممکن است به‌ صورت غیر مستقیم کاربرد یابد.

مدارس و مراکز آموزشی

• کاربرد مستقیم ندارد؛ تنها در بافت‌ های آموزشی خاص مانند دانشگاه ‌ها و مراکز مشاوره دانشجویی، برای آموزش مهارت‌ های ارتباط سالم جنسی ممکن است مورد استفاده قرار گیرد
• در طرح‌ های آموزشی پیرامون سواد جنسی برای دانشجویان بزرگسال می ‌تواند به‌ عنوان ابزار پیش ‌آزمون یا پس ‌آزمون به ‌کار رود

کاربرد تست برای متخصصان فردی

روانشناسان بالینی و روانشناسان سلامت

• ارزیابی جرأت ‌ورزی جنسی در مراجعانی با اضطراب عملکرد جنسی، افسردگی، اختلالات اضطرابی یا اختلالات شخصیت
• شناسایی نقش الگوهای ارتباطی ناسالم جنسی در تعارضات زناشویی
• استفاده در درمان ‌های فرد محور یا زوج ‌درمانی برای ارتقاء صمیمیت و مهارت ‌ورزی در روابط جنسی

مشاوران تحصیلی و شغلی

• کاربرد مستقیم ندارد، مگر در مواجهه با دانشجویان یا جوانان درگیر با مسائلی مانند مرزگذاری بین ‌فردی و درون ‌فردی در روابط عاطفی
• می ‌تواند به عنوان ابزار مکمل برای تحلیل بلوغ هیجانی و خودکارآمدی در ارتباطات عاطفی به ‌کار رود

کوچ‌ های فردی و سازمانی

• در فرآیند کوچینگ زندگی (Life Coaching) برای ارتقاء مهارت مرزبندی، ابراز خواسته ‌ها و خود بیان‌ گری در روابط صمیمی
• کمک به بازسازی اعتماد به ‌نفس در افرادی که سابقه روابط جنسی آسیب ‌زا یا احساس گناه نسبت به ابراز تمایلات دارند

تست های مکمل

تست شخصیت ‌شناسی نئو NEO – فرم بلند یا کوتاه

• موارد سنجش:  پنج عامل اصلی شخصیت (روان ‌رنجوری، برون‌ گرایی، گشودگی، توافق ‌پذیری، وظیفه‌ شناسی).
• دلیل مکمل بودن:  سنجش ویژگی‌های شخصیتی زیربنایی مانند برون ‌گرایی یا روان ‌رنجوری که به ‌طور مستقیم با میزان جرأت ‌ورزی، به‌ ویژه در زمینه روابط جنسی، مرتبط‌ اند و به تحلیل عمیق‌ تر ویژگی ‌های فردی مؤثر در رفتارهای بین ‌فردی کمک می ‌کنند.

تست طرحواره‌های ناسازگار یانگ

• موارد سنجش: 18 طرحواره ناسازگار اولیه در حوزه‌ های هیجانی و ارتباطی.
• دلیل مکمل بودن:  بسیاری از مشکلات در جرأت ‌ورزی جنسی ریشه در طرحواره‌ هایی مانند شرم، اطاعت یا بی‌اعتمادی دارند. استفاده همزمان از این ابزار می‌ تواند منشأ شناختی رفتارهای اجتنابی یا منفعلانه جنسی را آشکار کند.

تست شخصیت ‌شناسی MMPI فرم 370 یا 567 سؤالی

• موارد سنجش:  شاخص‌ های بالینی و الگوهای آسیب ‌شناسی روانی.
• دلیل مکمل بودن:  این تست در شناسایی اختلالات زمینه‌ ای مانند اضطراب اجتماعی، افسردگی یا هیستری که ممکن است بر توانایی ابراز جنسی اثرگذار باشند، بسیار مؤثر است. تحلیل همزمان به متخصص کمک می ‌کند تا جرأت ‌ورزی را در بستر اختلالات احتمالی تفسیر کند.

تست عزت نفس کوپراسمیت (CSEI)

• موارد سنجش:  سطح کلی عزت‌نفس فرد در حوزه‌های شخصی، اجتماعی، خانوادگی و تحصیلی.
• دلیل مکمل بودن: عزت‌ نفس پایین اغلب با کاهش جرأت ‌ورزی جنسی همراه است. این تست مکمل می‌ تواند تبیین دقیقی از رابطه بین خود ارزشی و ابرازگری جنسی ارائه دهد.

تست عشق مثلثی استرنبرگ

• موارد سنجش:  سه مؤلفه صمیمیت، تعهد و شور جنسی در رابطه عاطفی.
• دلیل مکمل بودن:  HISA  ابرازگری در زمینه جنسی را می ‌سنجد؛ اما ترکیب آن با مدل استرنبرگ امکان تحلیل ابعاد انگیزشی و عاطفی در روابط جنسی را فراهم می ‌کند و دیدگاه کل ‌نگر به رابطه ارائه می ‌دهد.

تست رضایت زناشویی انریچ (ENRICH)

• موارد سنجش:  کیفیت و رضایت از ابعاد مختلف زندگی زناشویی.
• دلیل مکمل بودن:  ترکیب این تست با HISA امکان تحلیل رابطه بین سطح جرأت ‌ورزی جنسی و کیفیت کلی رابطه زناشویی را فراهم می ‌سازد و برای برنامه ‌ریزی مداخلات زوج ‌درمانی ضروری است.

تست افسردگی بک (BDI-II)

• موارد سنجش:  شدت علائم افسردگی در سه بعد شناختی، عاطفی و جسمانی.
• دلیل مکمل بودن:  افسردگی می ‌تواند تأثیر مستقیم بر کاهش میل جنسی و ضعف در جرأت ‌ورزی داشته باشد. استفاده همزمان از این تست برای تبیین افت عملکرد جنسی ناشی از اختلال خلقی مفید است.

با انجام این تست چه چیزی به دست می آورم؟

توضیحات اولیه

در این بخش با نمونه های واقعی، نشان می دهیم که تست چگونه در موقعیت های مختلف استفاده می شود، چه چالش هایی پیش از اجرای تست وجود دارد و چه دستاورد های احتمالی پس از انجام تست حاصل می شود.

نمونه 1.  کلینیک روانشناسی در حیطه زوج‌ درمانی

• چالش اولیه: در یک کلینیک روانشناسی، زوجی مراجعه کردند که از سردی جنسی، کاهش صمیمیت و سوءتفاهم در روابط زناشویی شکایت داشتند. با اینکه هیچ ‌یک از زوجین دچار اختلال روان ‌شناختی خاصی نبودند، اما تنش مداومی در روابط جنسی آن‌ها مشاهده می ‌شد.
• نقش تست: اجرای آزمون HISA نشان داد که یکی از زوجین (زن) سطح بسیار پایینی از جرأت‌ ورزی جنسی دارد و نمی ‌تواند خواسته ‌ها، مرزها یا مخالفت ‌هایش را به ‌درستی ابراز کند. این وضعیت باعث انفعال رفتاری و خشم پنهان در رابطه شده بود.
• دستاورد نهایی: با استفاده از اطلاعات تست، تمرکز درمان بر آموزش جرأت‌ ورزی جنسی و گفت‌ و گوی مؤثر میان زوجین قرار گرفت. پس از چند جلسه، زوج گزارش دادند که ارتباط صمیمانه و رضایت جنسی آن ‌ها به ‌طور معناداری بهبود یافته است.

نمونه 2.  روانشناس فردی با تخصص زوج درمانی

• چالش اولیه: مراجع خانم جوانی بدون سابقه اختلال روان ‌شناختی، از اضطراب زیاد در موقعیت‌ های صمیمانه و اجتناب مکرر از تماس جنسی با شریک خود شکایت داشت.
• نقش تست: تست HISA مشخص کرد که فرد در «نه ‌گویی» و ابراز مخالفت در موقعیت‌ های جنسی دچار تضاد هیجانی و احساس گناه است؛ این تعارض درونی منجر به اجتناب از رابطه جنسی و افت عملکرد هیجانی شده بود.
• دستاورد نهایی: با استفاده از یافته‌ های تست، درمان شناختی-رفتاری متمرکز بر بازسازی باورهای ناکارآمد جنسی اجرا شد. در نتیجه، اضطراب کاهش یافت و تعامل جنسی سالم ‌تری برای مراجع شکل گرفت.

نمونه 3.  دبیرستان کارگاه آموزش مهارت‌های زندگی به نوجوانان

• چالش اولیه: مشاور مدرسه متوجه شده بود که برخی از دانش‌آموزان دختر در مواجهه با روابط عاطفی یا درخواست‌های نامطلوب دچار اضطراب، ناتوانی در ابراز مخالفت یا سردرگمی هستند.
• نقش تست: با اجرای گروهی تست HISA در قالب آموزش مهارت ‌های زندگی، مشخص شد که بسیاری از این نوجوانان در مهارت‌ های ابراز گری و مرزبندی جنسی دچار ضعف جدی ‌اند، به‌ ویژه در «رد کردن قاطعانه» و «بیان خواسته‌ های شخصی.
• دستاورد نهایی: برنامه‌ ای برای آموزش مهارت ‌های ارتباطی سالم و مرزبندی هیجانی در روابط طراحی شد و در ارزیابی مجدد، بهبود معناداری در شاخص ‌های جرأت ‌ورزی گزارش شد.

نمونه 4.  مرکز استعدادسنجی دانشگاهی

• چالش اولیه: دانشجوی پسر جوانی به دلیل درگیری در روابط عاطفی ناموفق و تجربه طرد های مکرر دچار افت تحصیلی، اضطراب و بی ‌انگیزگی شده بود.
• نقش تست: تست HISA نشان داد که وی در ابراز تمایلات جنسی، ترس از طرد و تعیین مرز در روابط دچار مشکل است. او اغلب برای حفظ رابطه، از بیان نیازها صرف ‌نظر می‌ کرد که منجر به الگوهای وابسته و ناکارآمد شده بود.
• دستاورد نهایی: مداخلات روانشناختی با رویکرد تقویت عزت ‌نفس، آموزش مهارت‌ های ارتباطی و بازسازی شناختی اجرا شد. وضعیت تحصیلی و عاطفی دانشجو در عرض یک ترم بهبود یافت.

نمونه 5.  شرکت خصوصی

• چالش اولیه: در یک شرکت فناوری، شکایت‌ های غیررسمی کارمندان درباره سوء تفاهم ‌های رفتاری در محیط کاری مختلط افزایش یافته بود؛ اما مشکل به‌طور شفاف قابل شناسایی نبود.
• نقش تست: تست HISA در قالب کارگاه داوطلبانه با عنوان «مرزبندی در روابط حرفه ‌ای» اجرا شد. یافته‌ ها نشان دادند که برخی کارمندان در تشخیص و اعلام مرزهای رفتاری سالم، خصوصاً در زمینه‌ های حساس‌ تر مانند فضای شخصی و رفتارهای ضمنی، دچار ناتوانی ‌اند.
• دستاورد نهایی: با طراحی یک کارگاه آموزشی بر مبنای مهارت جرأت ‌ورزی و تنظیم مرزهای ارتباطی، تنش‌ های بین ‌فردی کاهش و تعامل حرفه ‌ای بهبود یافت.

نمونه 6.  کوچ فردی

• چالش اولیه: کوچ فردی در تهران، با مراجعانی مواجه بود که در برقراری ارتباط حرفه‌ ای با افراد جنس مخالف دچار اضطراب یا سکوت‌ های طولانی می ‌شدند.
• نقش تست: با اجرای تست HISA مشخص شد که بخش زیادی از مراجعان در حوزه «ابراز نیاز» و «نه ‌گویی» در موقعیت ‌های عاطفی و نیمه ‌حرفه ‌ای دچار تعارض ‌اند. این ضعف موجب ایجاد سوء برداشت در محیط‌ های شغلی و روابط بین ‌فردی شده بود.
• دستاورد نهایی: سارا با تحلیل تست و تمرکز جلسات کوچینگ بر مهارت جرأت ‌ورزی هیجانی و شناخت مرزهای فردی، توانست موجب افزایش اعتماد‌ به ‌نفس و بهبود ارتباطات اجتماعی در مراجعان شود.

خروجی تست چگونه خواهد؟

• ارائه میزان جرئت ورزی جنسی؛ جرئت ورزی جنسی، میزان قاطعیت شما را در مورد مسائل جنسی مورد ارزیابی قرار می دهد.
• ارائه راهکارها و پیشنهادات؛ به جهت درک بهتر و افزایش حرئت ورزی جنسی یا بهبود و حل مسئله راهکارهایی ارائه می شود.

شرایط انجام تست چگونه است؟

شرایط اجرای تست در محیط سازمانی

شرایط اجرا

• ارزیابی صرفا در کارگاه‌ های داوطلبانه آموزش مهارت‌ های فردی انجام شود.
• افراد باید رضایت ‌نامه آگاهانه را پیش از شرکت در تست امضا کنند.
• محرمانگی کامل داده‌ ها توسط مسئول منابع انسانی تضمین شود.
• افراد در موقعیت بدون فشار شغلی و با امکان انصراف آزادانه آزمون را تکمیل کنند.
• اجرای تست صرفاً برای مشاغل آموزشی یا درمانی مرتبط با سلامت روان مجاز است.

الزامات ویژه

• الزام به اخذ مجوز اخلاق حرفه ‌ای پیش از اجرای تست در محیط کار
• حضور روانشناس سازمانی دارای پروانه معتبر برای تفسیر نتایج
• ممنوعیت استفاده از نتایج برای تصمیمات استخدامی یا ارزیابی عملکرد
• طراحی چارچوب مداخله‌ ای برای ارتقاء مهارت پس از اجرای تست

نکات حساسیت زا

• احتمال برانگیختن احساس شرم یا مقاومت در افراد به دلیل محتوای حساس جنسی
• ضرورت مراقبت از مرز های حرفه ‌ای در ارتباط تست‌ دهنده و آزمون‌ گیرنده

شرایط اجرای تست در محیط کلینیکی

شرایط اجرا

• انجام تست پس از ارزیابی اولیه و صرفا با تشخیص روانشناس بالینی
• ارائه توضیح روشن درباره هدف تست و محتوای آن به مراجع
• تضمین حریم خصوصی کامل هنگام پاسخ ‌دهی توسط مراجع
• امکان اجرای کتبی یا دیجیتال در حضور ناظر بالینی
• تدارک شرایط روانی مناسب برای مراجع پیش از اجرا (کاهش اضطراب و فشار روانی)

الزامات ویژه

• تست فقط توسط روانشناس دارای تخصص در روان‌درمانی جنسی یا مشاوره زوجین اجرا و تفسیر شود
• ثبت رسمی رضایت آگاهانه و مستند در پرونده بالینی
• استفاده از فرم استاندارد و تاییدشده تست (ترجمه معتبر با روایی فرهنگی)

نکات حساسیت زا

• تفسیر نادرست می ‌تواند منجر به تعارض زناشویی یا انگ‌ زنی در روابط شود
• در موارد با سابقه سوء استفاده جنسی، تست فقط با مداخله درمانی مناسب همراه باشد

شرایط اجرای تست در مدرسه یا مرکز آموزشی (دانشگاهی)

شرایط اجرا

• تست فقط برای گروه سنی بزرگسال (18 سال به بالا) و در محیط دانشگاهی اجرا شود
• اجرای تست در چارچوب کارگاه ‌های اختیاری مهارت ‌های زندگی و نه به‌ صورت اجباری
• فراهم ‌سازی محیط ایمن، بدون حضور ناظران غیرمرتبط هنگام پاسخ ‌دهی
• تأکید بر محرمانگی، بی ‌نام بودن پاسخ ‌ها و عدم پیوند نتایج با عملکرد تحصیلی
• اجرای تست با همراهی مشاور آموزش‌ دیده در حوزه سلامت جنسی

الزامات ویژه

• استفاده از نسخه فرهنگی‌ شده و دارای تأیید علمی برای جمعیت هدف
• نظارت روانشناس یا مشاور آموزش‌ دیده در تمام مراحل اجرا و تفسیر
• الزام به حفظ محرمانگی کامل و عدم تحلیل فردی بدون رضایت

نکات حساسیت زا

• خطر برانگیختگی هیجانی یا اضطراب در برخی دانشجویان با پیش ‌زمینه آسیب
• احتمال مقاومت فرهنگی یا ارزش ‌مدار نسبت به محتوای صریح تست

منابع و مراجع

• American Educational Research Association, American Psychological Association, & National Council on Measurement in Education. (2014). Standards for educational and psychological testing. American Educational Research Association.
• American Psychological Association. (2022). Ethical principles of psychologists and code of conduct. https://www.apa.org/ethics/code
• Byers, E. S. (2005). Relationship satisfaction and sexual satisfaction: A longitudinal study of individuals in long-term relationships. Journal of Sex Research, 42(2), 113–118. https://doi.org/10.1080/00224490509552264
• Halbert, J. (1981). Development of a sexual assertiveness scale (Doctoral dissertation, Georgia State University). Dissertation Abstracts International.
• Morokoff, P. J., Quina, K., Harlow, L. L., Whitmire, L., Grimley, D. M., Gibson, P. R., & Burkholder, G. J. (1997). Sexual Assertiveness Scale (SAS) for women: Development and validation. Journal of Personality and Social Psychology, 73(4), 790–804. https://doi.org/10.1037/0022-3514.73.4.790