تست رضایت زناشویی انریچ (EMSS)
تست رضایت زناشویی انریچ (EMSS)، تصویری چند بعدی از کیفیت رابطه زوجین ارائه می دهد تا نقاط قوت و چالش های پنهان را آشکار سازد.
تعداد انجام
0
تعداد نظرات
0
تعداد سوالات
116
سوال
رده سنی
18 سال به بالا
امتیاز
0 از 10
زمان تقریبی
20 دقیقه
چه چیزهایی را می سنجد
1
رضایت زناشوییی
(Marital Satisfaction)
(Marital Satisfaction)
تست انریچ برای سنجش رضایت زناشویی طراحی شده است؛ مفهومی که به ارزیابی ذهنی فرد از کیفیت، ثبات و رضایت بخشی رابطه با همسر اشاره دارد. این ابزار رضایت زناشویی را به صورت چند بعدی بررسی می کند و شامل زیرمقیاس هایی نظیر ارتباط، حل تعارض، صمیمیت، نقش‌ها، مدیریت مالی، فرزند پروری، باورهای مذهبی و فعالیت های مشترک است. آزمون با تحلیل هم زمان این ابعاد، نقاط قوت و چالش های رابطه را مشخص می کند و به درک دقیق تری از پویایی زناشویی کمک می نماید.
توضیحات تکمیلی
تست رضایت زناشویی انریچ (ENRICH) یکی از معتبر ترین ابزارهای علمی برای ارزیابی کیفیت و پایداری روابط زناشویی است. این آزمون با سنجش ابعاد مختلف مانند ارتباط، حل تعارض، صمیمیت، مدیریت مالی و نقش‌ها، تصویری جامع از وضعیت رابطه زوجین ارائه می دهد. استفاده از این تست به مشاوران کمک می کند تا مداخلات دقیق تری طراحی کرده و مسیر بهبود رابطه را هدفمند تر هدایت کنند.
معرفی تست
تاریخچه
پرسشنامه رضایت زناشویی انریچ (ENRICH Marital Satisfaction Scale) توسط دکتر دیوید اولسون، دکتر دیوید فاورز و همکاران در دانشگاه مینه سوتا ایالات متحده آمریکا طراحی شد. نخستین نسخه این ابزار در اوایل دهه 1980، به عنوان بخشی از برنامه گسترده ای برای ارزیابی و بهبود روابط زناشویی و خانوادگی توسعه یافت.
در طول دهه های بعد، پرسشنامه انریچ چندین بار بازنگری و بسط داده شد. نسخه های گوناگونی از این ابزار برای کاربرد های پژوهشی، بالینی و مشاوره ای منتشر شده است. از جمله نسخه کوتاه تری با عنوان "REMS" برای استفاده در غربالگری سریع طراحی شده است. پژوهش های متعدد اعتبار، پایایی و ساختار عاملی این آزمون را در فرهنگ های مختلف از جمله نسخه های تطبیق یافته در کشور های غیر انگلیسی زبان تأیید کرده اند.
هدف
هدف اصلی از ساخت آزمون انریچ، ارزیابی جامع کیفیت روابط زناشویی و میزان رضایت زوج ها از جنبه های مختلف رابطه نظیر ارتباط، حل تعارض، مدیریت مالی، نقش‌ها و ابراز محبت بوده است. این ابزار به منظور کمک به مشاوران، روان درمانگران و پژوهشگران برای شناسایی نقاط قوت و چالش های رابطه زوج ها طراحی شده تا مسیر مداخلات مؤثر و مبتنی بر شواهد هموار شود.
ساختار آزمون
تعداد سؤال ها و زمان اجرا
نسخه کامل پرسشنامه انریچ دارای 116 سؤال است؛ زمان متوسط اجرای آزمون حدود 30 دقیقه است.
مقیاس ها و زیر مقیاس ها
نسخه 116 سؤالی آزمون ENRICH دارای 12 مقیاس اصلی است که ابعاد مختلف رابطه زناشویی را بررسی می کنند. برخی از این مقیاس ها شامل زیر مقیاس های تخصصی هستند:
- رضایت زناشویی کلی (Marital Satisfaction)؛ ارزیابی کلی از رضایت فرد نسبت به رابطه و همسر.
- ارتباط (Communication)؛ بررسی کیفیت و مؤثر بودن سبک‌های گفت‌وگو و تبادل احساسات.
- حل تعارض (Conflict Resolution)؛ سنجش توانایی زوج در مدیریت اختلاف ها، گوش دادن و حل مسئله.
- نقش‌ها (Role Relationship)؛ درک فرد از تقسیم وظایف و نقش‌های همسران در خانه و خانواده.
- مدیریت مالی (Financial Management)ارزیابی توافق یا تعارض بر سر درآمد، خرج و پس‌انداز.
- فعالیت های فراغتی (Leisure Activities)؛ بررسی هماهنگی و رضایت در فعالیت های اوقات فراغت مشترک.
- زندگی جنسی (Sexual Relationship)؛ ارزیابی رضایت از صمیمیت جنسی و هماهنگی در تمایلات جنسی.
- فرزندپروری (Children and Parenting)؛ بررسی توافق درباره تربیت فرزندان، در صورت داشتن فرزند.
- خانواده و دوستان (Family and Friends)؛ ارزیابی اثرگذاری خانواده گسترده و شبکه های اجتماعی بر رابطه.
- نقش مذهبی (Religious Orientation)؛ میزان هماهنگی نگرش های مذهبی و تأثیر آن بر رابطه.
- آماده سازی برای ازدواج (Idealistic Distortion)؛ گرایش به آرمان سازی از رابطه که بر تفسیر نمرات اثر می گذارد.
- جهت گیری شخصی (Personal Issues)؛ بررسی ویژگی های شخصی فرد و نگرش او نسبت به خودش در رابطه.
ساختار تست به صورت سلسله مراتبی نیست، اما برخی مقیاس ها مانند ارتباط، حل تعارض یا فرزند پروری ممکن است در برخی نسخه ها به تفکیک آیتم ها یا خوشه ها تقسیم شوند.
روش نمره گذاری
نمره گذاری این پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرت 5 درجه‌ای صورت می‌گیرد (از 1=کاملاً مخالفم تا 5=کاملاً موافقم). برخی از آیتم‌ها به صورت معکوس شونده نمره گذاری می شوند. نمرات هر مقیاس به صورت میانگین یا مجموع آیتم‌های مربوطه محاسبه می‌شود و نمره کل نشان‌دهنده رضایت زناشویی ادراک‌شده در سطح کلی است.
نمونه سؤال
نمونه ای از سؤالات آزمون"
سؤال 1: "من و همسرم کاملا یکدیگر را درک می کنیم."
نحوه پاسخ دهی به این سؤال به صورت لیکرت 5 درجه ای است:
1=کاملاً مخالفم، 2=مخالفم، 3=نظری ندارم، 4=موافقم، 5=کاملاً موافقم.
این سؤال بخشی از ارزیابی کیفیت ارتباط عاطفی و درک متقابل زوجین است.
کاربرد تست
کاربرد تست برای مراکز و مؤسسات
کلینیک های روان شناسی و مراکز مشاوره خانواده
- ارزیابی سطح رضایت زناشویی به عنوان بخشی از فرایند تشخیص در مشاوره های زوج درمانی
- شناسایی زمینه‌های تعارض یا ناسازگاری زناشویی جهت برنامه ریزی مداخلات درمانی مبتنی بر شواهد
- پایش پیشرفت درمان در جلسات زوج درمانی از طریق اجرای پیش آزمون و پس آزمون
- تفکیک عوامل فردی و تعاملی مؤثر بر رابطه زناشویی در تحلیل های تشخیصی.
- بررسی نگرش های آرمان گرایانه یا تحریف شده نسبت به رابطه با استفاده از مقیاس آرمان سازی
سازمان ها و شرکت ها
- غربال گری سطح رضایت زناشویی در طرح های سلامت روان کارکنان برای پیشگیری از فرسودگی روانی و بهبود تعادل کار-زندگی.
- ارزیابی ثبات رابطه زوجین در برنامه های مشاوره پیش از طلاق یا تسهیل طلاق سازنده.
- پشتیبانی از زوج های در معرض آسیب روانی یا تنش های مزمن خانوادگی از طریق تحلیل علمی ساختار رابطه.
مدارس و مراکز آموزشی (فاقد کاربرد مستقیم)
تست انریچ در ساختار خود برای زوج های بزرگسال طراحی شده و استفاده از آن در مراکز آموزشی یا دانش‌آموزی کاربرد ندارد، مگر در قالب مشاوره والدین.
کاربرد تست برای متخصصان فردی
روان شناسان خانواده و درمانگران زوج
- تحلیل چند بعدی رابطه زناشویی از منظر روان شناختی، رفتاری و هیجانی.
- تعیین نوع الگوی ارتباطی، الگوهای ناکارآمد حل تعارض و باورهای تحریف شده زناشویی
- پایه گذاری جلسات درمان بر اساس داده‌های معتبر و مقیاس مند از رضایت رابطه
- تعیین نقاط قوت رابطه و ظرفیت های بالقوه برای رشد تعاملی زوجین.
مشاوران پیش از ازدواج
- بررسی هماهنگی نگرش‌ها، سبک ارتباط، ارزش های مذهبی و نقش ها در زوج های در شرف ازدواج.
- شناسایی زمینه‌های بالقوه ی تفاوت یا تعارض در دوران پس از ازدواج.
- مستند سازی علمی تناسب روان شناختی زوجین برای تصمیم گیری آگاهانه.
کوچ های سازمانی و کوچ های زندگی (Life Coaches)
- استفاده از تحلیل رابطه زناشویی در فرآیند های رشد فردی، تعادل زندگی و ارتقاء رضایت کلی زندگی مراجع.
- کمک به مراجعان در بهبود مهارت های بین فردی در زندگی زناشویی به عنوان بخشی از کوچینگ فردی یا رابطه ای.
تست های مکمل
تست طرحواره های ناسازگار یانگ
- موارد سنجش: الگوهای پایدار و ناسازگار فکری-هیجانی شکل گرفته در دوران کودکی.
- دلیل مکمل بودن: بسیاری از مشکلات زناشویی ریشه در طرحواره های ناسازگار دارند؛ ترکیب این دو تست به شناسایی ریشه های عمیق تعارضات زوجین کمک می کند و برای درمانگر، بینش ساختاری درباره باورهای مخرب طرفین فراهم می سازد.
تست شخصیت شناسی نئو NEO-PI-R یا NEO-FFI
- موارد سنجش: پنج عامل اصلی شخصیت (روان رنجوری، برون گرایی، گشودگی، توافق پذیری، وظیفه شناسی).
- دلیل مکمل بودن: ویژگی های شخصیتی یکی از مهم ترین عوامل پیش بینی کننده کیفیت روابط زوجین هستند. استفاده ترکیبی این تست با انریچ، در تحلیل تعامل های رفتاری و تفاوت های فردی بین زوجین مؤثر است.
تست هوش هیجانی بار-آن (EQ-i)
- موارد سنجش: مهارت‌های هیجانی-اجتماعی از جمله خودآگاهی، مدیریت هیجان، همدلی و روابط بین فردی.
- دلیل مکمل بودن: کیفیت روابط زناشویی ارتباط مستقیمی با توانایی های هیجانی دارد. ترکیب این دو ابزار به شناسایی نقاط ضعف در تنظیم هیجانی، حل تعارض و درک متقابل کمک می کند.
تست عشق مثلثی استرنبرگ
- موارد سنجش: سه مؤلفه اصلی عشق: صمیمیت، اشتیاق و تعهد.
- دلیل مکمل بودن: پرسشنامه انریچ ابعاد ساختاری رابطه را ارزیابی می کند، در حالی که تست استرنبرگ جنبه های احساسی و روان شناختی عشق را تکمیل می کند. ترکیب این دو دیدی جامع نسبت به کیفیت، تداوم و پویایی رابطه فراهم می کند.
تست سلامت روان عمومی (GHQ-28)
- موارد سنجش: وضعیت کلی سلامت روان شامل اضطراب، افسردگی، اختلال خواب و ناتوانی عملکردی.
- دلیل مکمل بودن: سلامت روان یکی از متغیرهای تأثیرگذار بر رضایت زناشویی است. استفاده از GHQ در کنار انریچ، به تبیین افت رضایت ناشی از عوامل بالینی یا فشارهای روانی کمک می کند.
تست فرزند پروری بامریند
- موارد سنجش: سبک های فرزند پروری (مستبد، سهل‌گیر، مقتدر).
- دلیل مکمل بودن: مقیاس های مرتبط با فرزند پروری در پرسشنامه انریچ (در صورت وجود فرزند) را می توان با داده های این آزمون غنی کرد. این ترکیب برای زوج های دارای فرزند، امکان تحلیل تعارض های تربیتی و تأثیر آن بر رابطه زناشویی را فراهم می آورد.
با انجام این تست چه چیزی به دست می آورم؟
توضیحات اولیه
در این بخش با نمونه های واقعی، نشان می دهیم که تست چگونه در موقعیت های مختلف استفاده می شود، چه چالش هایی پیش از اجرای تست وجود دارد و چه دستاورد های احتمالی پس از انجام تست حاصل می شود.
نمونه 1. کلینیک روان شناسی
- چالش اولیه: زوجی به نام «علیرضا و مریم» پس از 8 سال زندگی مشترک به دلیل سردی عاطفی و تعارض های مکرر، به کلینیک مراجعه کردند اما خود، مشکل را صرفاً "اختلاف سلیقه" می دانستند.
- نقش تست: با اجرای پرسشنامه انریچ، مشخص شد که اختلاف جدی در حوزه های مدیریت مالی، سبک ارتباط و نقش ها وجود دارد، در حالی که میزان صمیمیت و باورهای مذهبی مشترک بالا بود.
- دستاورد یا راه حل نهایی: با تحلیل نتایج، مسیر درمان متمرکز بر آموزش ارتباط مؤثر و بازتعریف نقش ها طراحی شد. پس از 10 جلسه، شاخص های رضایت زوج بهبود معناداری نشان داد و جلسات با توافق دو طرف خاتمه یافت.
نمونه 2. روان شناس فردی
- چالش اولیه: یک مراجع زن 39 ساله، در حال تصمیم گیری برای جدایی بود اما نمی توانست مشخص کند که آیا مشکل واقعی در رابطه وجود دارد یا ناشی از فشارهای بیرونی است.
- نقش تست: پرسشنامه انریچ ابعاد مختلف رابطه را به صورت عددی و قابل تحلیل ارائه کرد؛ یافته ها نشان داد که رابطه در اغلب مقیاس ها نمرات متوسط به بالا دارد اما درک شخصی او از رابطه به طور ناهماهنگ تحریف شده است.
- دستاورد یا راه حل نهایی: مشخص شد بخش عمده نارضایتی به انتظارات ایده آل گرایانه مربوط است. مشاوره بر اصلاح نگرش و تصمیم گیری واقع بینانه متمرکز شد و منجر به بازنگری در تصمیم طلاق گردید.
نمونه 3. دبیرستان
- چالش اولیه: والدین یکی از دانش آموزان پایه یازدهم برای مشکلات رفتاری پسرشان به مشاور مدرسه مراجعه کرده بودند اما ارتباط پرتنش والدین با یکدیگر، جلسات را بی نتیجه می کرد.
- نقش تست: اجرای پرسشنامه انریچ برای والدین، وجود نارضایتی زناشویی شدید در مقیاس های ارتباط، فرزند پروری و حل تعارض را نشان داد که بر عملکرد فرزند نیز اثرگذار بود.
- دستاورد یا راه حل نهایی: مدرسه پس از تبیین نتایج برای والدین، ایشان را به زوج درمانی ارجاع داد و در ادامه، رفتارهای دانش آموز در مدرسه بهبود یافت.
نمونه 4. مرکز آموزشی
- چالش اولیه: زوج دانشجوی جوانی در مرکز مشاوره دانشگاه به دنبال تأیید نهایی برای ازدواج مراجعه کردند اما مشاور در ارزیابی دقیق هماهنگی شخصیتی و سبک زندگی آنان تردید داشت.
- نقش تست: پرسشنامه انریچ به طور کمی نشان داد که گرچه صمیمیت و اشتیاق بالا بود، اما در موضوعات مالی، نقش‌ها و دیدگاه مذهبی اختلاف قابل توجهی وجود داشت
- دستاورد یا راه حل نهایی: با آگاهی از این تفاوت ها، زوج در چند جلسه تصمیم سازی شرکت کرده و تصمیم گرفتند قبل از ازدواج، بیشتر بر هم فهمی و مذاکره در این حوزه ها کار کنند؛ ازدواج با آمادگی ذهنی بیشتر انجام شد.
نمونه 5. شرکت یا سازمان (طرح سلامت روان کارکنان)
- چالش اولیه: در یک سازمان بیمه، برخی مدیران منابع انسانی گزارش هایی از افت عملکرد و افزایش مرخصی در میان کارکنان متأهل ارائه دادند، اما دلایل روان شناختی آن شفاف نبود.
- نقش تست: اجرای پرسشنامه انریچ در قالب طرح سلامت روان سازمانی نشان داد که در گروهی از کارکنان، رضایت زناشویی پایین (به ویژه در مقیاس های حل تعارض و حمایت اجتماعی) با افت عملکرد کاری همبسته است.
- دستاورد یا راه حل نهایی: سازمان با برگزاری دوره های مشاوره خانوادگی داوطلبانه و آموزش مهارت های ارتباطی برای کارکنان، موفق شد سطح رضایت شغلی و کیفیت کار را در بخش‌های هدف بهبود دهد.
نمونه 6. مشاور یا کوچ شغلی (پشتیبانی از تعادل کار-زندگی)
- چالش اولیه: کوچ شغلی حرفه ای، با زوج هایی مواجه بود که در مسیر پیشرفت شغلی دچار کشمکش و تعارض بین نقش های خانوادگی و حرفه ای شده بودند.
- نقش تست: تست انریچ در کنار ابزارهای شغلی مانند استعدادیابی کلیفتون یا دیسک، به سارا کمک کرد تا نارضایتی از نقش های خانوادگی یا تفاوت در نگرش های فرزندپروری را شناسایی و در جلسات کوچینگ لحاظ کند.
- دستاورد یا راه حل نهایی: در نتیجه، زوج ها توانستند برنامه ریزی‌های شغلی و خانوادگی خود را با رویکردی منسجم تر بازطراحی کنند و تعارض بین رشد حرفه ای و رضایت زناشویی کاهش یافت.
خروجی تست چگونه خواهد بود؟
- ارائه نمودار درصدی؛ نمرات فرد در 8 مولفه به صورت درصدی نشان داده شده است.
- نمره کل؛ نمره کلی فرد به همراه توضیح تفضیلی ارائه شده است.
- تفسیر مجزا برای هر 8 مولفه؛ برای هر مولفه تفسیری مجزا و تخصصی ارائه شده است.
- راهکار و پیشنهاد؛ برای هر مولفه به صورت مجزا راهکارهایی جهت بهبود ارائه شده است.
- معرفی کتاب؛ برای هرکدام از مولفه ها، کتاب هایی مفید برای بهبود مولفه مورد نظر ارائه شده شده است.
- معرفی فیلم؛ برای هرکدام از مولفه ها، فیلم هایی مفید برای بهبود مولفه مورد نظر ارائه شده شده است.
شرایط انجام تست چگونه خواهد بود؟
شرایط انجام تست در محیط سازمان (کاربرد در ارزیابی کارکنان یا زوج‌های شاغل)
شرایط اجرای تست
- اجرای تست تنها در شرایط کاملاً محرمانه و غیرارزیابانه انجام شود.
- به شرکت کنندگان اطمینان داده شود که نتایج در تصمیمات اداری دخیل نخواهد بود.
- اجرای انفرادی در فضای بدون مزاحمت برای حفظ تمرکز آزمودنی ضروری است.
- آزمودنی باید در زمان عدم تنش شغلی یا بحران سازمانی باشد.
- استفاده از پلتفرم ایمن آنلاین یا نسخه چاپی کنترل شده برای حفظ حریم شخصی.
الزامات ویژه
- دریافت رضایت نامه آگاهانه کتبی از هر فرد شرکت کننده.
- اجرای تست باید توسط روان شناس یا مشاور منابع انسانی آموزش دیده انجام شود.
- تفسیر نتایج صرفا در قالب بازخورد غیرقضاوت گرانه به فرد بازگردانده شود.
- عدم استفاده از داده های تست برای تصمیمات استخدام، اخراج یا ارتقاء.
نکات حساسیت زا
- احتمال پاسخ دهی مطلوب نمایانه در محیط سازمانی افزایش می یابد.
- بررسی هماهنگی زناشویی و فرسودگی شغلی باید تفکیک شود.
محیط کلینیک روان شناسی (زوج درمانی، مشاوره فردی)
شرایط اجرای تست
- تست باید پیش از شروع درمان زوجی به عنوان ابزار تشخیصی اجرا شود.
- اجرای آزمون در محیط آرام، بدون حضور همسر و بدون مداخله بیرونی انجام گیرد.
- هر زوج به صورت مستقل و بدون تبادل نظر فرم را تکمیل کند.
- باید زمان کافی (30 دقیقه) بدون وقفه برای تکمیل فرم اختصاص یابد.
- عدم استفاده از فرم های کوتاه شده یا غیرمعتبر برای ارزیابی بالینی.
الزامات ویژه
- تفسیر نتایج باید در قالب بازخورد ساختارمند در حضور هر دو نفر ارائه شود.
- در صورت نمره بالا در مقیاس تحریف ایده آل گرایانه، تحلیل نتایج با احتیاط مضاعف انجام شود.
- استفاده از نتایج برای برنامه ریزی درمان شناختی-هیجانی زوج الزامی است.
نکات حساسیت زا
- هرگونه سوگیری ناشی از ترس از قضاوت یا طلاق باید هنگام تحلیل لحاظ شود.
- در صورت وجود خشونت یا آسیب روانی پنهان، صرف نتایج انریچ کافی نیست.
مدرسه یا مرکز آموزشی (برای مشاوره والدین یا دانشجویان در آستانه ازدواج)
شرایط اجرای تست
- اجرای تست فقط برای بزرگسالان (والدین یا زوج‌های دانشجو) مجاز است.
- آزمودنی باید اختیار و تمایل کامل به مشارکت داشته باشد.
- اجرای آزمون در فضای بی طرف و بدون القای مشاور انجام گیرد.
- شفاف سازی هدف مشاوره ای تست پیش از اجرا ضروری است.
- نباید از تست برای ارزشیابی تربیتی والدین یا دانشجویان استفاده شود.
الزامات ویژه
- توضیح کامل درباره محرمانگی داده‌ها برای ایجاد احساس امنیت روانی.
- ارائه تفسیر نتایج همراه با توصیه های ارتباطی-آموزشی برای بهبود رابطه.
- در صورت اجرای تست در زوج های دانشجو، ملاحظات فرهنگی-اجتماعی لحاظ شود.
نکات حساسیت زا
- ادراک نادرست از "آزمون تأیید صلاحیت ازدواج" ممکن است باعث اضطراب شود.
- نارضایتی زناشویی والدین ممکن است فرایند مشاوره فرزند را پیچیده تر کند.
منابع و مراجع
- Fowers, B. J., & Olson, D. H. (1993). ENRICH Marital Satisfaction Scale: A brief research and clinical tool. Journal of Family Psychology, 7(2), 176–185. https://doi.org/10.1037/0893-3200.7.2.176
- Life Innovations, Inc. (2000). PREPARE/ENRICH Counselor’s Manual. Minneapolis, MN: Life Innovations.
- Olson, D. H., Fournier, D. G., & Druckman, J. M. (1983). ENRICH Marital Inventory: A discriminant validity and cross-validation assessment. Journal of Marital and Family Therapy, 9(1), 60–73. https://doi.org/10.1111/j.1752-0606.1983.tb01483.x
- Sperry, L. (2012). Assessment of couples and families: Contemporary and cutting-edge strategies. New York, NY: Routledge.
اعتبار آزمون
مشخصات روان سنجی ابزار
روایی و پایایی دو معیار اساسی برای اعتبار علمی هر آزمون روان شناسی هستند. روایی نشان می دهد که آیا آزمون دقیقاً همان سازه ای را می سنجد که باید بسنجد، در حالی که پایایی به ثبات و قابلیت اعتماد نتایج آزمون اشاره دارد. بدون وجود این دو ویژگی، تحلیل نتایج آزمون نه تنها بی اعتبار است، بلکه می تواند به تصمیم گیری های نادرست و مداخله های غیر مؤثر منجر شود.
مشخصات عمومی ابزار (Test Specifications)
گروه سنی هدف
این آزمون برای بزرگسالان متأهل یا در رابطه بلند مدت عاطفی طراحی شده است. معمولاً برای افراد 18 سال به بالا، به ویژه زوج هایی که در مراحل مختلف رابطه (از پیش از ازدواج تا پس از سال ها زندگی مشترک) قرار دارند، مناسب است؛ برای زوج های دانشجو یا در آستانه ازدواج نیز قابل استفاده است.
نوع آزمون
این آزمون از نوع خودگزارشی (Self-report) است؛ بدین معنا که هر فرد بدون دخالت آزمونگر به سؤالات پاسخ می دهد. آزمون به گونه ای طراحی شده که برداشت های شخصی، نگرش ها و احساسات افراد نسبت به رابطه شان را به صورت مستقیم می سنجد.
تعداد آیتم ها و ساختار نمره گذاری
نسخه کامل این ابزار دارای 116 آیتم است که در قالب 12 مقیاس اصلی (از جمله رضایت کلی، ارتباط، حل تعارض، نقش ها، مدیریت مالی و...) دسته بندی شده اند.
هر سؤال بر مبنای مقیاس لیکرت 5 درجه‌ای نمره گذاری می‌شود (از 1 = کاملاً مخالفم تا 5 = کاملاً موافقم). برخی سؤالات دارای نمره گذاری معکوس هستند.
مدت زمان تقریبی اجرا
مدت زمان معمول اجرای این نسخه از آزمون بین 25 تا 35 دقیقه است. سرعت تکمیل آزمون بسته به تمرکز آزمودنی، تسلط به زبان آزمون و آشنایی با فضای آزمون ممکن است متغیر باشد.
روش اجرا
آزمون قابلیت اجرا به صورت آنلاین و کاغذی را دارد. نسخه دیجیتال رسمی آن از طریق سیستم PREPARE/ENRICH ارائه می شود.
در مراکز مشاوره و کلینیکی نیز نسخه چاپی آزمون به صورت استاندارد استفاده می شود.
اجرای مصاحبه ای توصیه نمی شود و ممکن است اعتبار آزمون را تحت تأثیر قرار دهد.
زبان اصلی ابزار و وضعیت ترجمه
زبان اصلی آزمون انگلیسی است و توسط دیوید اولسون و همکاران در ایالات متحده توسعه داده شده است. ترجمه های معتبر این ابزار به زبان فارسی، اسپانیایی، آلمانی، عربی و چندین زبان دیگر انجام شده است.
در ایران، نسخه های ترجمه شده توسط پژوهشگران دانشگاهی مورد اعتباریابی قرار گرفته اند و در کلینیک‌ها و مراکز مشاوره معتبر استفاده می شوند، اگرچه لازم است از نسخه های دارای تأییدیه علمی استفاده شود.
معرفی سازه نظری (Theoretical Foundation)
تعریف دقیق سازه
رضایت زناشویی (Marital Satisfaction) به معنای ارزیابی ذهنی و عاطفی فرد از کیفیت، پایداری و هماهنگی رابطه اش با همسر یا شریک زندگی است. این سازه مجموعه ای از مؤلفه های شناختی (مانند ادراک از نقش ها و ارزش ها)، هیجانی (مانند صمیمیت و امنیت) و رفتاری (مانند تعاملات و حل تعارض) را در بر می گیرد. رضایت زناشویی یک سازه چند بعدی و پویا است که در گذر زمان و تحت تأثیر عوامل فردی، بین فردی و محیطی تغییر می کند.
نظریه یا مدل مفهومی پشت ابزار
پرسشنامه انریچ بر اساس مدل چند بعدی عملکرد زناشویی دیوید اولسون طراحی شده است. این مدل فرض می کند که رضایت زناشویی حاصل تعادل بین حوزه های مختلف رابطه (نظیر ارتباط، حل تعارض، مدیریت مالی، نقش‌ها، فرزند پروری، باورهای مذهبی، صمیمیت و...) است.
آزمون انریچ در قالب این مدل، با سنجش این ابعاد، الگوی عملکرد زوجین را تحلیل می کند و به ویژه با مدل Circumplex Model of Marital and Family Systems نیز هم‌راستا است که اولسون برای فهم پویایی های خانوادگی پیشنهاد داده است.
جایگاه سازه در روان شناسی علمی یا بالینی
رضایت زناشویی یکی از مهم ترین سازه های روان شناسی خانواده، روان شناسی بالینی و مشاوره ای است و نقش حیاتی در سلامت روان، عملکرد اجتماعی و کیفیت زندگی دارد. سطح بالای رضایت زناشویی با شاخص های مثبت روان شناختی (مانند سلامت روان، رضایت از زندگی و سازگاری اجتماعی) و سطح پایین آن با آسیب های روانی (افسردگی، اضطراب، فرسودگی زناشویی، خشونت خانگی) همبستگی دارد. در مداخلات زوج درمانی و خانواده درمانی، رضایت زناشویی یکی از متغیر های کلیدی برای ارزیابی، پایش و تعیین اثربخشی درمان است.
سوابق پژوهشی ابزار (Research Background)
تاریخچه توسعه ابزار و نام طراحان اصلی
پرسشنامه انریچ در اوایل دهه 1980 توسط دیوید اولسون، دیوید فرنیر و جوان داکمن، در ایالات متحده طراحی شد. نخستین نسخه کامل این ابزار در سال 1983 به منظور ارزیابی چند بعدی کیفیت روابط زوجین توسعه یافت و بعد ها بخشی از سیستم گسترده تر PREPARE/ENRICH شد که هم اکنون در سطح بین المللی کاربرد دارد.
آزمون های مرتبط یا نسخه های دیگر ابزار
دیگر نسخه های این آزمون عبارت اند از:
- نسخه 115 یا 116 سؤالی تنها نسخه ای است که تمامی مقیاس‌ها را با عمق بالینی و تحلیلی پوشش می دهد.
- نسخه 47 سوالی شامل 10 زیر مقیاس و کوتاه شده نسخه 116 سوالی
- نسخه EMS 15 سؤالی رایج ترین فرم پژوهشی کوتاه شده است، اما فقط دو بُعد را ارزیابی می کند.
- نسخه های 10 سؤالی یا پلتفرم PREPARE/ENRICH برای کاربرد های سریع، غربالگری یا تطبیقی طراحی شده‌اند و به جای تحلیل عمیق، بازخورد کلی ارائه می دهند.
- نسخه کامل 116 سؤالی (ENRICH Full Form) نسخه استاندارد و بالینی با 12 مقیاس اصلی.
- نسخه 35 سؤالی (Brief Marital Satisfaction Scale – EMS)فرم خلاصه برای کاربرد های پژوهشی یا غربالگری.
- نسخه های PREPARE برای مشاوره پیش از ازدواج با ساختار مشابه و متمرکز بر آینده رابطه.
سایر ابزارهای مرتبط:
- Couples Satisfaction Index (CSI)
- Dyadic Adjustment Scale (DAS
- Kansas Marital Satisfaction Scale (KMSS)
کشور / دانشگاه توسعه دهنده
این ابزار توسط تیم پژوهشی دکتر اولسون در دانشگاه مینه سوتا (University of Minnesota) توسعه یافت و بعدها تحت نظر مؤسسه Life Innovations Inc. و سپس Prepare/Enrich Systems به صورت رسمی منتشر شد.
مطالعات معتبر داخلی یا خارجی انجام شده روی ابزار
مطالعات بسیاری در زمینه این تست در دنیا بر روی نسخه های مختلف این تست اعم از (47،35،15 و 10 آیتمی) انجام شده است؛ برخی از این مطالعات عبارت اند از:
- مطالعه ای توسط کریستینا نونس، لورا فرِیرا، کاتیا مارتینز، پدرو پچورو و لارا آیالا-نونس در سال 2022 انجام شد که هدف آن بررسی ویژگی های روان‌سنجی نسخه 15 سؤالی مقیاس رضایت زناشویی انریچ (EMS) در میان والدین پرتغالی بود.
ترجمه ها و تطبیق فرهنگی
آزمون انریچ به بیش از 10 زبان از جمله فارسی، اسپانیایی، آلمانی، فرانسوی، کره‌ای و عربی ترجمه شده و در اغلب موارد با روش ترجمه-بازترجمه (back-translation) و تحلیل ساختار عاملی تأیید شده است. در ایران، چند نسخه ترجمه شده با هماهنگی متخصصان روان‌سنجی بومی‌سازی شده‌اند.
وضعیت هنجاری در ایران
- فرم کوتاه این تست در ایران توسط سلیمانیان (1375) هنجاریابی شده است اما فرم بلند آن تا به اکنون مورد هنجاریابی قرار نگرفته است.
روایی (Validity)
روایی محتو ا (Content Validity)
- روایی محتوایی ابزار در نسخه فارسی توسط متخصصان تأیید شده است.
روایی سازه (Construct Validity)
روایی سازه با مقیاس رضایت های خانوادگی 0.41 تا 0.60، رضایت از زندگی در دامنه 0.32 تا 0.41، گزارش شده که در حد مطلوبی است (مهدویان، 1377).
این مقادیر نشان دهنده روایی سازه قابل قبول هستند.
روایی همگرا (Convergent Validity)
سلیمانیان (1373) همبستگی درونی آزمون را برای فرم بلند 0.93 و برای فرم کوتاه 0.95 گزارش کرد.
روایی ملاکی/ تشخیصی (Criterion Validity)
این تست از نظر تشخیصی زن و شوهر های راضی و ناراضی را از هم جدا میکند که نشانه روایی ملاکی مطلوب است. همچنین قابلیت تمایز میان زوجین خوشبخت از غیر خوشبخت را دارد (اولوسن و دیفرین،1997). این یافته ها نشان دهنده روایی ملاکی و تشخیصی مطلوب است.
پایایی (Reliability)
پایایی همسانی درونی (Internal Consistency)
همسانی درونی این تست در پژوهش های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است؛ برخی از آن ها عبارت اند از:
ضریب آلفای تست رضایت زناشویی انریچ درگزارش اولسون و فورینر(1993)، برای خرده مقیاس های تحریف آرمانی 90/0، رضایت زناشویی 81/0، مسایل شخصیتی73/0، ارتباط68/0،حل تعارض 75/0 ، مدیریت مالی74/0، فعالیت های اوقات فراغت 76/0، رابطه جنسی48/0، فرزندان و فرزند پروری77/0، خانواده ودوستان72/0، نقش های مساوات طلبی71/0 گزارش شده است.
تست رضایت زناشویی انریچ توسط دیوید السون و امی السون در سال (2000) روی 25501 زوج متاهل اجرا شد و ضریب آلفای آن بین 80/0 تا 86/0 گزارش گردید.
اولسون (1982) ضریب آلفای کرونباخ را 0.92 به دست آورد.
پایایی بازآزمایی (Test-Retest Reliability)
- (ثنایی،1379) میزان ضریب بازآزمایی این تست را در طی 4 هفته، بین 0.77 تا 0.92 به دست آورد.
- (مهدویان، 1375) ضریب بازآزمایی برای مردان و زنان را به صورت جداگانه 0.94 به دست آورد.
خلأهای پژوهشی و محدودیت‌های علمی
محدودیت های گزارش شده در مطالعات موجود؛ اکثر مطالعات از نسخه های خلاصه شده (10 یا 15 سؤالی) استفاده کرده اند و بررسی روان‌سنجی نسخه کامل 115 سؤالی محدود و پراکنده است.
- گروه های کمتر بررسی شده؛ پژوهش های اندکی روی زوج های پرخطر، اقلیت های فرهنگی و زوج‌های LGBTQ+ انجام شده و بیشتر مطالعات روی زوج های سفیدپوست طبقه متوسط متمرکز بوده است.
- محدودیت‌های فرهنگی و زبانی؛ در ایران، با وجود وجود ترجمه های متعدد، هنجاریابی ملی سراسری و جامع برای نسخه کامل تست انجام نشده و داده های بومی سازی محدود است.
- کمبود شواهد آماری پیشرفته؛ بسیاری از مطالعات از روش‌های سنتی مانند همبستگی و آلفای کرونباخ استفاده کرده اند و تحلیل های مدرن مانند مدل سازی معادلات ساختاری، تحلیل چند گروهی و همسانی عاملی به ندرت اجرا شده اند.
- پیشنهاد هایی برای پژوهش های آینده؛ انجام هنجاریابی سراسری در ایران، تحلیل پایداری عاملی در طول زمان و بررسی کاربرد آزمون در بافت های بالینی خاص مانند زوج های آسیب دیده پیشنهاد می شود.
- سوالات بی پاسخ یا نا پژوهیده؛ هنوز مشخص نیست که کدام زیر مقیاس ها بیشترین قدرت پیش بینی کننده رضایت زناشویی پایدار را دارند و تأثیر متقابل ویژگی‌های فردی (مثلاً شخصیت) با نتایج آزمون به طور دقیق بررسی نشده است.
منابع و مراجع
- مهدویان، ع (1375). تاثیر آموزش ارتباط با رضایت مندی زناشویی و سلامت روانی؛ دانشگاه علوم پزشکی ایران
- Fowers, B. J., & Olson, D. H. (1993). ENRICH Marital Satisfaction Scale: A brief research and clinical tool. Journal of Family Psychology, 7(2), 176–185. https://doi.org/10.1037/0893-3200.7.2.176
- Fowers, B. J.& Olson, D. H. (2007) ENRICH Marital Inventory: A discriminant validity and cross-validation assessment. J. Marital. Fam. Ther. : vol 15(1): PP. 65-79.
- Nunes, C., Ferreira, L. I., Martins, C., Pechorro, P., & Ayala-Nunes, L. (2022). The ENRICH Marital Satisfaction Scale: Adaptation and psychometric properties among at-risk and community Portuguese parents. Journal of Social and Personal Relationships, 39(11), 1–21. https://doi.org/10.1177/02654075221095052
- Olson, D. H. (2000). PREPARE/ENRICH Program: Counselor’s Manual. Minneapolis, MN: Life Innovations.
- Olson, D. H., & DeFrain, J. (1997). Marriage and the family: Diversity and strengths (3rd ed.). Mountain View, CA: Mayfield Publishing.
- Olson, D. H., Druckman, J. M.& Fournier, D. G. (1982) Prepare, Enrich: Counselor's Manual: Prepare-Enrich Incorporated.
- Olson, D. H., Fournier, D. G., & Druckman, J. M. (1983). ENRICH Marital Inventory Manual. Minneapolis, MN: Life Innovations.
قیمت گذاری
تست‌های شخصیت‌شناسی ابزارهای ارزشمندی هستند که به افراد کمک می‌کنند تا درک بهتری از ویژگی‌های شخصیتی، رفتارها و الگوهای فکری خود به دست آورند.
کاربرد تست
در ادامه برای تست رضایت زناشویی انریچ (EMSS) بر اساس منابع معتبر چند کاربرد به صورت خلاصه ارائه می کنیم:
تست های مرتبط
چنانچه مایلید شرکت یا سازمان خود را سنجیده توسعه دهید و کاربران خود را در مسیر رشد فردی و گروهی قرار دهید می توانید از پلتفرم سازمانی ما استفاده کنید و خدمات آن را به کارمندان خود اختصاص دهید
سوالات متدوال
این تست دقیقا چه چیزی را می سنجد؟
پرسشنامه ENRICH رضایت زناشویی را به عنوان یک سازه چند بعدی ارزیابی میکند. این ابزار جنبه های مختلف رابطه زناشویی مانند صمیمیت، ارتباط، مدیریت تعارض، نقش های خانوادگی، تحریف آرمانی و رضایت کلی از رابطه را مورد سنجش قرار می دهد. در نسخه های مختلف، این ابعاد به صورت زیرمقیاس هایی مجزا تحلیل می شوند.
آیا تست اعتبار علمی دارد؟
بله، پرسشنامه ENRICH از لحاظ روان سنجی در سطح بین المللی و داخلی اعتبار بالایی دارد. ضرایب آلفای کرونباخ برای زیرمقیاس‌های مختلف معمولاً بالاتر از 0.70 گزارش شده و روایی سازه، همگرا، تشخیصی و همزمان آن نیز در مطالعات متعدد مورد تأیید قرار گرفته است.
این تست برای چه افرادی مناسب است؟
این تست برای زوج های متأهل، در حال زندگی مشترک، یا در فرآیند مشاوره زناشویی مناسب است. همچنین برای والدینی که مایل به بررسی کیفیت روابط زناشویی خود هستند، کاربرد دارد. در برخی پژوهش‌ها نسخه‌های کوتاه‌مدت آن برای گروه‌های پرخطر یا والدین دارای فرزند نیز به کار رفته است.
آیا می توان از این تست در مدارس و سازمان ها استفاده کرد؟
بله، تست ENRICH به‌ویژه در مراکز مشاوره خانواده، کلینیک های روان شناسی و همچنین در برنامه های آموزش مهارت های زناشویی قابل استفاده است. در حوزه آموزش و مدارس، استفاده مستقیم آن رایج نیست، اما در تحلیل عملکرد والدین می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم مؤثر باشد.
چگونه می شود به نتایج تست اعتماد کرد؟
نتایج این آزمون مبتنی بر ساختاری معتبر، پایا و استانداردشده است. نسخه های ترجمه شده آن نیز روایی و پایایی قابل قبولی در جمعیت های فارسی زبان داشته اند. برای دقت بیشتر، اجرای تست باید همراه با تحلیل تخصصی توسط مشاور یا روان شناس صورت گیرد.
تفسیر نتایج این آزمون چگونه است؟
نمره‌گذاری بر اساس جمع بندی امتیازات در خرده مقیاس ها انجام می شود و معمولاً نمرات بالاتر نشان دهنده رضایت بیشتر در آن بُعد هستند. در نسخه های جدید، فرمول تعدیل‌شده ای نیز برای تفکیک تحریف آرمانی از رضایت واقعی لحاظ شده است. تحلیل تخصصی به بررسی تعادل ابعاد مختلف رابطه کمک میکند.
آیا نسخه های بومی یا بین المللی معتبری از این آزمون وجود دارد؟
بله، پرسشنامه ENRICH نسخه های متعددی دارد: از جمله نسخه اصلی 125 سؤالی، نسخه های کوتاه تر مانند فرم 47 سؤالی و 15 سؤالی (EMS)، و نسخه فارسی شده که توسط پژوهشگران داخلی اعتبارسنجی شده است. نسخه های بین‌المللی آن در کشورهایی چون آمریکا، پرتغال، هند و ایران به‌کار گرفته شده‌اند.
انجام این تست چقدر زمان می برد؟
مدت زمان اجرای تست بسته به نسخه انتخابی متفاوت است. نسخه های بلند (مانند فرم 125 سؤالی) حدود 30 تا 40 دقیقه زمان می برند، در حالی که نسخه های کوتاه تر (مانند فرم 15 یا 10 سؤالی) در کمتر از 10 دقیقه تکمیل می شوند.