تست شخصیت شناسی نئو (NEO FFI) - فرم کوتاه
تست NEO-FFI نسخه کوتاه شده و معتبر مدل پنج عاملی شخصیت است که در مدت زمانی کوتاه، پنج بُعد اصلی شخصیت شما را به صورت علمی و استاندارد ارزیابی میکند.
- نمونه تفسیر موجود نیست...

تعداد انجام
0
تعداد نظرات
0
تعداد سوالات
60
سوال
رده سنی
14 سال به بالا
امتیاز
0 از 10
زمان تقریبی
15 دقیقه
چه چیزهایی را می سنجد
1
روان رنجورخویی
(Neuroticism)
(Neuroticism)
این مقیاس میزان ثبات هیجانی فرد و آمادگی او برای تجربه احساسات منفی را میسنجد. افراد با نمره بالا در این مقیاس، مستعد تجربه اضطراب، افسردگی، عصبانیت، احساس گناه، ناامنی و آسیبپذیری بالا هستند. افراد با نمره پایین در این مقیاس معمولاً آرام، با ثبات هیجانی، مقاوم در برابر استرس و کمتر درگیر واکنش های منفی هیجانی اند.
2
برونگرایی
(Extraversion)
(Extraversion)
این مقیاس به میزان اجتماعی بودن، انرژی روانی و تعامل با دیگران اشاره دارد. نمره بالا نشان دهنده فردی اجتماعی، پر انرژی، فعال، جسور، گرم و متمایل به فعالیت های گروهی است. نمره پایین نشانه درونگرایی، تمایل به تنهایی، آرامش، تأمل بیشتر و تعامل محدودتر با دیگران است.
3
گشودگی به تجربه
(Openness to Experience)
(Openness to Experience)
این مقیاس تمایل فرد به تجارب تازه، پذیرش ایدههای نو و تخیل را میسنجد. نمره بالا نشان دهنده خلاقیت، کنجکاوی فکری، ذهن باز، علاقه به هنر، فلسفه و نوآوری است. نمره پایین به معنای تمایل به سنت، محافظه کاری، واقع گرایی و ترجیح ساختارهای آشنا و امن است.
4
توافق پذیری
(Agreeableness)
(Agreeableness)
این مقیاس روابط بین فردی، نوع دوستی، اعتماد به دیگران و رفتارهای گروهی را میسنجد. نمره بالا: دلسوز، نوعدوست، همدل، قابل اعتماد و مشتاق به همکاری.نمره پایین: سرد، شکاک، رقابتی، بدبین و گاهی تندخو یا پرخاشگر در روابط بینفردی.
5
(Conscientiousness)
وظیفهشناسی
وظیفهشناسی
این مقیاس به ارزیابی میزان نظم، پشتکار، مسئولیتپذیری و کنترل انگیزهها میپردازد. نمره بالا: منظم، دقیق، هدفمند، وظیفه شناس، پایبند به اصول و قابل اتکا.نمره پایین: بی نظم، بی برنامه، راحت طلب، کم توجه به وظایف و گاهی تکانشی.
توضیحات تکمیلی
تست نئو فرم کوتاه، برگرفته از نسخه بلند تست شخصیت شناسی نئو (NEO-PI-R) می باشد؛ این تست توط کاستا و مک کری ساخته شده و به ارزیابی 5 صفت اصلی شخصیت یعنی روان رنجورخویی، برون گرایی، گشودگی به تجربه، توافق پذیری و وظیفه شناسی می پردازد.
معرفی تست
تاریخچه
فرم کوتاه تست نئو (NEO-FFI) در سال 1992 توسط پل تی. کاستا جونیور و رابرت آر. مک کری در مرکز ملی سلامت روان آمریکا (NIMH) طراحی شد. این فرم، نسخه ای کوتاه شده از پرسشنامه NEO PI-R است که به منظور سنجش پنج عامل اصلی شخصیت طراحی شده و با هدف حفظ دقت روانسنجی در قالبی فشرده توسعه یافته است.
فرم NEO-FFI در طول زمان در نسخه های مختلف زبان ها و فرهنگ ها اعتبارسنجی شده است. نسخه اولیه شامل 60 گویه بود که به طور مساوی بین پنج عامل توزیع شدهاند. اصلاحات جزئی در نگارش برخی آیتمها و نحوه نمره گذاری در نسخه های ترجمه شده و متناسب سازی فرهنگی مشاهده شده، اما ساختار کلی آن ثابت مانده است.
هدف
هدف اصلی از طراحی فرم کوتاه NEO-FFI، فراهم آوردن ابزاری سریع، معتبر و عملیاتی برای سنجش پنج عامل بزرگ شخصیت (OCEAN) در موقعیت هایی بوده است که زمان، منابع یا شرایط اجرایی محدود است. این فرم نیاز پژوهشگران، درمانگران و مشاوران را برای ارزیابی قابل اطمینان شخصیت با زمان پاسخ دهی کمتر پاسخ می دهد.
ساختار آزمون
تعداد سوالات و زمان اجرا
این پرسشنامه شامل 60 سؤال خود سنجی است که با هدف ارزیابی سریع پنج عامل بزرگ شخصیت طراحی شده است. زمان متوسط اجرای آن حدود 10 تا 15 دقیقه برآورد شده است.
مقیاس ها و زیرمقیاس ها
آزمون NEO-FFI شامل پنج مقیاس اصلی شخصیت است و برخلاف فرم بلند NEO PI-R، فاقد زیرمقیاس های رسمی است. مقیاس ها عبارت اند از:
- روان رنجورخویی(Neuroticism) : میزان تجربه هیجانات منفی نظیر اضطراب، خشم، افسردگی و آسیب پذیری را میسنجد.
- برونگرایی (Extraversion): بیانگر میزان اجتماعی بودن، انرژی مندی، هیجان طلبی و گرایش به تعامل با دیگران است.
- گشودگی نسبت به تجربه (Openness): نشان دهنده کنجکاوی ذهنی، تخیل، خلاقیت و علاقه به تجربه های جدید است.
- سازش پذیری (Agreeableness): میزان همدلی، نوع دوستی، همکاری و اعتماد به دیگران را ارزیابی می کند.
- وظیفه شناسی (Conscientiousness): بیانگر سطح نظم، مسئولیت پذیری، هدف گرایی و خود نظم دهی است.
روش نمره گذاری
هر سؤال با استفاده از طیف لیکرت 5 درجه ای نمره گذاری میشود. برخی از آیتم ها به صورت معکوس نمره گذاری می شوند. برای هر عامل شخصیت، مجموع نمرات مربوط به 12 آیتم مربوط به آن محاسبه شده و نمره خام استخراج میشود. سپس نمره T یا درصدی (در صورت نیاز) با توجه به نرم جمعیتی قابل تفسیر است.
نمونه سؤال
یکی از سؤالات مربوط به مقیاس وظیفه شناسی به این صورت است:
سؤال 45: "من معمولاً کارهایم را با دقت و توجه به پایان میبرم."
پاسخ دهی در طیف لیکرت از 1 (کاملاً مخالفم) تا 5 (کاملاً موافقم) انجام می شود.
کاربرد های تست
کاربرد تست برای مراکز و موسسات
کلینیک ها و مراکز روانشناسی
- ارزیابی ساختار شخصیتی در فرآیند تشخیص روان شناختی اولیه
- کمک به افتراق میان ویژگیهای شخصیتی پایدار و علائم بالینی
- استفاده در فرمول بندی درمان فرد محور (Case Formulation) در رویکرد های شناختی رفتاری، طرحواره درمانی و روان پویشی
- بررسی آمادگی روانی برای مداخلات درمانی خاص مانند روان درمانی بلند مدت یا رفتار درمانی دیالکتیکی
- ارزیابی همبسته های شخصیتی در اختلالات روان پزشکی همچون اضطراب، افسردگی یا اختلالات شخصیت
سازمانها و شرکتها
- تحلیل تیپ شخصیتی داوطلبان در فرآیند استخدام و انتخاب نیروی انسانی
- شناسایی نقاط قوت و چالشهای شخصیتی در مسیر ارتقای شغلی و توسعه منابع انسانی
- استفاده در طراحی مسیرهای شغلی مبتنی بر الگوی شخصیت
- به کارگیری در تیم سازی و شناسایی سبک های تعاملی مؤثر در گروه
- تحلیل ریسک های مرتبط با تصمیم گیری، مسئولیت پذیری و سازگاری سازمانی
مدارس و مراکز آموزشی
- شناسایی ویژگی های شخصیتی مرتبط با پیشرفت تحصیلی و سازگاری اجتماعی
- ارزیابی نیاز به مداخلات مشاوره ای فردی برای دانش آموزان دارای تیپ های شخصیتی آسیب پذیر
- استفاده در هدایت تحصیلی و انتخاب رشته بر اساس تیپ شخصیتی
- طراحی مداخلات آموزشی فرد محور با تکیه بر تفاوت های شخصیتی
کاربرد تست برای متخصصان و مشاوران
روان شناسان بالینی
- استفاده در ارزیابی روان شناختی جامع به عنوان بخشی از فرآیند تشخیص
- تبیین ساختار روانی مراجع برای تنظیم اهداف درمانی و انتخاب رویکرد مناسب
- کمک به ارزیابی تحول شخصیت در طول زمان یا پس از درمان
مشاوران شغلی و تحصیلی
- تحلیل تیپ شخصیتی در راستای مشاوره مسیر شغلی و تحصیلی
- همسو سازی تیپ شخصیتی با محیط های کاری یا تحصیلی بر اساس مدل های معتبر مانند مدل شغلی هالند یا نظریه 5 صفت بزرگ
- شناسایی زمینه های احتمالی نارضایتی شغلی یا تحصیلی مبتنی بر ناسازگاری شخصیتی
کوچ های فردی و سازمانی
- شناخت الگو های رفتاری و شخصیتی مراجعین در راستای توسعه فردی یا رهبری
- ارزیابی ویژگی های مرتبط با مسئولیت پذیری، خود نظم دهی، خلاقیت و ارتباطات
- استفاده از داده های آزمون در تنظیم برنامه رشد فردی
- کمک به تقویت آگاهی شخصی (Self-awareness) و بازنگری در سبک های تصمیم گیری، رهبری یا تعامل با دیگران
تست های مکمل
تست شخصیت شناسی نئو ((NEO-PI-R
- موارد سنجش: پنج عامل بزرگ شخصیت و 30 زیر مقیاس مرتبط
- دلیل مکمل بودن: در مواردی که عمق تحلیلی بیشتری نیاز است، نسخه بلند با ارائه زیر مقیاس های دقیق، تحلیل تکمیلی و غنی تری از نتایج NEO-FFI ارائه می دهد.
تست شخصیت شناسی MMPI نسخه 370 یا 576 سوالی
- موارد سنجش: ویژگیهای بالینی، اختلالات شخصیت و شاخص های آسیب شناسی روانی
- دلیل مکمل بودن: ترکیب MMPI با NEO امکان تمایز دقیق بین ساختارهای شخصیتی پایدار و نشانگان بالینی موقتی را فراهم می سازد و برای مداخلات درمانی و تشخیصی بسیار مفید است.
تست شخصیت 16 عاملی کتل (16PF)
- موارد سنجش: 16 ویژگی اولیه شخصیت شامل گرم بودن، استدلال، پایداری هیجانی و...
- دلیل مکمل بودن: برای تکمیل تحلیل صفات شخصیت با رویکرد متفاوتی نسبت به مدل پنج عاملی؛ پوشش متقاطع ابعاد مشابه با دیدگاه متمایز در ساختار عاملی.
تست دیسک (DISC)
- موارد سنجش: سبک رفتاری در چهار بعد اصلی نتیجه گرایی، ثبات گرایی، وظیفه گرایی، تاثیر گرایی.
- دلیل مکمل بودن: ترکیب با NEO به شناسایی سبک ارتباطی و عملکرد بین فردی در محیط های شغلی و سازمانی کمک می کند.
تست شخصیت شناسی MBTI
- موارد سنجش: ترجیحات شناختی و سبک تصمیم گیری در چهار بعد دوگانه (مثلاً درون گرایی/ برون گرایی)
- دلیل مکمل بودن: فراهم سازی دیدگاه مکمل در تحلیل تیپ شخصیتی بر مبنای نظریه یونگ، همراه با تحلیل صفات NEO برای تصمیم گیری تحصیلی، شغلی و بین فردی.
تست طرحواره های ناسازگار یانگ
- موارد سنجش: الگوهای شناختی و هیجانی ناسازگار شکل گرفته در دوران کودکی
- دلیل مکمل بودن: ارزیابی در کنار NEO به درک ریشه های عمیق تری از صفات شخصیتی (به ویژه در مقیاس هایی نظیر روان رنجور خویی یا توافق پذیری پایین) کمک می کند.
این تست در عمل چگونه کار می کند؟
توضیحات اولیه
در این بخش با نمونه های واقعی، نشان می دهیم که تست چگونه در موقعیت های مختلف استفاده می شود، چه چالش هایی پیش از اجرای تست وجود دارد و چه دستاورد های احتمالی پس از انجام تست حاصل می شود.
نمونه 1. کلینیک روان شناسی
- چالش اولیه : مراجعه کننده ای با شکایت از اضطراب، ناپایداری خلقی و روابط پرتنش بین فردی وارد فرآیند درمان شد، اما ارزیابی های اولیه نشان دهنده وجود اختلال بالینی مشخصی نبود.
- نقش تست: اجرای تست NEO-FFI آشکار ساخت که وی دارای روان رنجورخویی بالا و توافق پذیری پایین است؛ الگویی که با حساسیت هیجانی بالا، تکانشی بودن و دشواری در تنظیم روابط بین فردی تطابق داشت.
- دستاورد یا راه حل نهایی : بر اساس یافته های شخصیتی، مداخله درمانی بر آموزش تنظیم هیجان، بازسازی شناختی و بهبود مهارت های بین فردی متمرکز شد و بهبود پایداری در روابط و کاهش تنشهای عاطفی حاصل گردید.
نمونه 2 . روان شناس فردی
- چالش اولیه: نوجوانی با افت تحصیلی، بیعلاقگی به آینده و رفتارهای اجتنابی به جلسات مراجعه کرد، اما فاقد نشانه های بالینی افسردگی یا اضطراب بود.
- نقش تست: تست NEO-FFI مشخص کرد که وی در ابعاد برون گرایی و وظیفه شناسی دارای نمره پایین است؛ الگوی شخصیتی ای که با بی انگیزگی، ضعف در خود مدیریتی و کاهش پاداش اجتماعی همسو بود.
- دستاورد یا راه حل نهایی: روان شناس با استفاده از تحلیل شخصیتی، یک برنامه مبتنی بر هدف گذاری، تقویت خود نظم دهی و فعال سازی رفتاری تدوین کرد که به بهبود انگیزش تحصیلی و عملکرد مدرسه ای منجر شد.
نمونه 3 . دبیرستان دولتی
- چالش اولیه: در یک مدرسه تیزهوشان، برخی دانش آموزان مستعد به طور ناگهانی دچار افت تحصیلی، کناره گیری اجتماعی و رفتارهای انزوا طلبانه شدند، بدون وجود عامل خارجی واضح.
- نقش تست: مشاور مدرسه با اجرای تست NEO-FFI دریافت که بسیاری از این دانش آموزان دارای روان رنجورخویی بالا و برون گرایی پایین هستند؛ الگویی که آسیب پذیری هیجانی و گرایش به اجتناب اجتماعی را توضیح می داد.
- دستاورد یا راه حل نهایی: با استفاده از این یافته ها، مداخلات مدرسه محور شامل جلسات گروهی، آموزش مهارت های اجتماعی و حمایت هیجانی هدفمند طراحی شد و موجب بازگشت تدریجی دانش آموزان به عملکرد قبلی شد.
نمونه 4 . مرکز استعداد سنجی دانشگاهی
- چالش اولیه: تعدادی از دانشجویان پس از ورود به دانشگاه، به طور مکرر رشته تحصیلی خود را تغییر می دادند یا از آن نارضایتی شدید داشتند، بدون آن که مشکل آموزشی یا شناختی خاصی وجود داشته باشد.
- نقش تست: تست NEO-FFI نشان داد که در بسیاری از موارد، تیپ شخصیتی (مانند گشودگی بسیار بالا یا وظیفه شناسی پایین) با ساختار رشته انتخابی همخوانی نداشت.
- دستاورد یا راه حل نهایی: با تحلیل ترکیبی تیپ شخصیتی و رغبت های تحصیلی، مسیر تحصیلی دانشجویان باز طراحی شد و نارضایتی تحصیلی و احساس بی جهتی به طور محسوسی کاهش یافت.
نمونه 5 . شرکت خصوصی
- چالش اولیه: در یک تیم فروش، افت عملکرد، تعارض های بین فردی و نارضایتی کاری گزارش شده بود، در حالی که هیچ نقص آشکاری در صلاحیت های تخصصی اعضا دیده نمی شد.
- نقش تست: اجرای NEO-FFI برای اعضای تیم، تفاوت های چشمگیر در توافق پذیری، برون گرایی و روان رنجورخویی را نشان داد؛ عواملی که با سبک های تعاملی متفاوت و تعارضهای ارتباطی مرتبط بودند.
- دستاورد یا راه حل نهایی: با استفاده از نتایج آزمون، بازآرایی تیم، آموزش مهارت های تعامل مؤثر و تعدیل نقش ها انجام شد که منجر به افزایش بهره وری و رضایت کاری شد.
نمونه 6 . کوچ شغلی فردی
- چالش اولیه: مراجع در جایگاه شغلی مدیریتی دچار بیانگیزگی، فرسودگی و نارضایتی شده بود و احساس می کرد مسیر حرفه ای اش دیگر با ارزش های شخصی اش همخوان نیست.
- نقش تست: تست NEO-FFI نشان داد که وی دارای گشودگی بالا و توافق پذیری پایین است؛ الگویی که با مشاغل خلاق، مستقل و بدون ساختار هماهنگ تر است تا موقعیت های سازمانی سلسله مراتبی.
- دستاورد یا راهحل نهایی: کوچ با تکیه بر این تحلیل، مسیریابی مجدد شغلی را در حوزه های آزاد و کارآفرینی هدایت کرد که منجر به افزایش رضایت، خلاقیت و انرژی روانی مراجع شد.
گزارش نهایی چگونه خواهد بود؟
تفسیر و گزارش ای سنج از تست نئو فرم کوتاه بدین صورت خواهد بود:
- بررسی و ارائه نمره 5 صفت اصلی شخصیت فرد، هم به صورت خام و هم به صورت درصدی در یک نمودار
- ارائه و بررسی ویژگی های قطب بالا و قطب پایین شخصیت فرد، تاثیر 5 عامل مهم در شخصیت فرد
- بررسی و تفسیر هر کدام از پنج صفات شخصیت به طور مجزا
- نمایش وضعیت پنج صفت اصلی به صورت نمودار در جامعه ایرانی و جامعه امریکایی با توجه به نمره کسب شده فرد, بدین ترتیب، هر ویژگی شخصیتی فرد در متن یک بستر فرهنگی، جمعیتی و مقایسهای تفسیر میشود.
- ویژگی های شیوه تعامل فرد با دیگران با توجه به ویژگی های شخصیتی
چه شرایطی برای اجرای این تست نیاز است؟
شرایط اجرای تست در سازمانها
شرایط اجرایی
- اجرای تست در محیطی بدون عوامل حواس پرتی (اتاق ساکت با نور مناسب).
- اطلاع رسانی شفاف درباره محرمانگی نتایج و عدم استفاده تنبیهی از دادهها.
- تخصیص حداقل 15 دقیقه زمان بدون وقفه برای تکمیل پرسشنامه.
- استفاده از فرم رسمی، دارای اعتبار و استاندارد نرم فرهنگی مناسب.
- تشویق پاسخ دهی صادقانه از طریق دستورالعمل اولیه و فضای غیرارزیابانه.
الزامات ویژه
- وجود رضایت نامه کتبی از داوطلب یا کارمند پیش از اجرای آزمون.
- هماهنگی با منابع انسانی جهت هدفگذاری صحیح تست (مثلاً توسعه فردی یا ارزیابی استخدامی).
- آموزش مجری آزمون در زمینه اخلاق حرفه ای و رعایت سوگیری فرهنگی.
- در صورت استفاده برای ارتقاء یا انتخاب، تفسیر باید توسط روانشناس مجاز انجام شود.
نکات حساسیت زا
- خطر تحریف آگاهانه پاسخ ها در آزمون های سازمانی به دلیل ترس از قضاوت.
- امکان تعارض بین نتایج تست و برداشت های عملکردی که نیازمند تحلیل ترکیبی است.
- تحلیل نتایج باید با توجه به محیط شغلی خاص و الزامات سازمانی تفسیر شود.
شرایط اجرای تست در کلینیک های روانشناسی
شرایط اجرایی
- اجرای تست پس از جلسه مقدماتی و برقراری رابطه درمانی اولیه انجام گیرد.
- فراهم سازی فضای آرام، ایمن و غیرقضاوتی برای پاسخ دهی دقیقتر.
- اطلاعرسانی دقیق درباره هدف تست (تحلیل شخصیت، نه تشخیص قطعی اختلال).
- استفاده از نسخه دارای نرم مناسب با فرهنگ و جمعیت هدف (مثلاً جمعیت بزرگسال شهری).
- ارائه دستورالعمل شفاهی در صورت نیاز، خصوصاً در جمعیت با سطح تحصیلی پایین تر.
الزامات ویژه
- تفسیر آزمون تنها باید توسط روان شناس دارای مجوز و آشنا با ابزار انجام گیرد.
- ثبت کتبی رضایت آگاهانه مراجع و توضیح درباره حریم خصوصی داده ها.
- توصیه به استفاده از آزمون در کنار مصاحبه بالینی، نه بهعنوان ابزار مستقل تشخیص.
نکات حساسیت زا
- افراد با اختلالات شدید هیجانی ممکن است الگو های پاسخ دهی ناسازگار یا تحریف شده ارائه دهند.
- نتایج آزمون باید در بافت آسیب شناسی، روابط، و تاریخچه فردی تحلیل شود.
- امتیاز بالا در روان رنجور خویی همیشه به معنای اختلال نیست و نیاز به تحلیل بالینی دارد.
شرایط اجرای تست در مدارس یا مراکز آموزشی
شرایط اجرایی
- اجرای تست باید با هماهنگی مشاور مدرسه و کسب رضایت والدین (در صورت نیاز) انجام شود.
- زمان بندی اجرای آزمون خارج از ساعات امتحانات یا فشار های تحصیلی صورت گیرد.
- اجرای گروهی باید با نظارت مستقیم فرد متخصص صورت گیرد.
- توجیه دانشآموزان درباره هدف تست (برای شناخت بهتر خود) به زبان ساده انجام شود.
- اطمینان از درک کامل سؤالات توسط دانشآموزان با سن کمتر از 16 سال.
الزامات ویژه
- کسب رضایت نامه مکتوب از والدین برای اجرای تست در افراد زیر 18 سال.
- وجود مشاور یا روانشناس در مدرسه برای تحلیل و بازخورد نتایج.
- هماهنگی نتایج با سایر ابزارهای مشاوره ای برای تصمیمگیری تحصیلی یا شغلی.
نکات حساسیت زا
- نوجوانان ممکن است پاسخ های خود نمایانه یا مبتنی بر هنجار اجتماعی ارائه دهند.
- نتایج آزمون نباید به تنهایی برای برچسب زنی یا هدایت اجباری تحصیلی استفاده شود.
- تفسیر نادرست نتایج ممکن است موجب کاهش اعتماد به نفس یا ایجاد اضطراب شود.
منابع و مراجع
- Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1992). NEO PI-R: Professional Manual. Psychological Assessment Resources.
- McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2004). A contemplated revision of the NEO Five-Factor Inventory. Personality and Individual Differences, 36(3), 587–596.
- John, O. P., & Srivastava, S. (1999). The Big Five trait taxonomy. In Handbook of Personality: Theory and Research (2nd ed., pp. 102–138). Guilford Press.
- American Psychological Association (APA). (2022). Guidelines for Psychological Assessment and Evaluation.
- Groth-Marnat, G., & Wright, A. J. (2016). Handbook of Psychological Assessment (6th ed.). Wiley.
- Cohen, R. J., Swerlik, M. E., & Sturman, E. D. (2013). Psychological Testing and Assessment (8th ed.). McGraw-Hill.
- Urbina, S. (2014). Essentials of Psychological Testing (2nd ed.). Wiley.
- Naglieri, J. A. et al. (2004). Psychological testing on the Internet. American Psychologist, 59(3), 150–162.
- International Test Commission (ITC). (2005). ITC Guidelines on Computer-Based and Internet Delivered Testing.
اعتبار آزمون
مشخصات روان سنجی ابزار
روایی و پایایی، دو معیار بنیادین در سنجش علمی بودن یک تست روان شناسی هستند؛ روایی تضمین می کند که آزمون واقعاً همان سازه ای را می سنجد که قصد سنجش آن را دارد و پایایی نشان می دهد که نتایج آزمون در شرایط مشابه، ثبات و تکرارپذیری دارند؛ بدون این دو، نتایج تست قابل اعتماد، تفسیر پذیر یا کاربردی نخواهند بود.
مشخصات عمومی ابزار (Test Specifications)
گروه سنی هدف
آزمون NEO-FFI برای افراد 16 سال به بالا طراحی شده و در پژوهشهای مختلف بر روی جمعیت بزرگسال، نوجوان و سالمند اعتبارسنجی شده است (کاستا و مک کرا،1992؛ مک کرا و کاستا،2004).
نوع آزمون
این ابزار از نوع خودگزارشی (Self-report) است، بهگونهای که افراد بر اساس برداشت شخصی خود به گویه ها پاسخ می دهند.
تعداد آیتم ها و ساختار نمره گذاری
فرم کوتاه دارای 60 آیتم است که به صورت پنج زیرمقیاس 12 سؤالی طراحی شده و هر آیتم در مقیاس 5 درجهای لیکرت (از «کاملاً مخالفم» تا «کاملاً موافقم») نمرهگذاری شود (کاستا و مک کرا، 1992).
مدت زمان تقریبی اجرا
زمان معمول برای اجرای آزمون بین 10 تا 15 دقیقه گزارش شده است، که بسته به سرعت خواندن و دقت پاسخ دهی ممکن است اندکی متغیر باشد.
روش اجرا
این ابزار قابلیت اجرا به صورت کاغذی یا دیجیتال (آنلاین) را دارد. همچنین در پژوهشهای خاص، امکان اجرای نیمه مصاحبهای برای جمعیت های خاص مانند افراد با سواد پایین نیز گزارش شده است.
زبان اصلی ابزار و وضعیت ترجمه
زبان اصلی آزمون انگلیسی است؛ اما تاکنون به زبان های مختلفی مانند فارسی، فرانسوی، ایتالیایی، چینی و.... ترجمه شده است.
معرفی سازه نظری (Theoretical Foundation)
تعریف دقیق سازه
آزمون NEO-FFI برای سنجش پنج عامل بزرگ شخصیت طراحی شده است. این پنج سازه شامل ویژگی های پایدار رفتاری، هیجانی و شناختی هستند که در اکثر موقعیت های زندگی نمود می یابند:
- روانرنجورخویی (N)؛ گرایش به تجربه هیجانات منفی مانند اضطراب، افسردگی و آسیب پذیری هیجانی.
- برونگرایی (E)؛ میزان انرژی، گرایش به برقراری روابط اجتماعی، نشاط و هیجان طلبی.
- گشودگی به تجربه (O)؛ تمایل به تخیل، خلاقیت، انعطاف شناختی و پذیرش ایده ها و تجارب جدید.
- سازش پذیری (A)؛ ویژگی هایی نظیر همدلی، نوع دوستی، همکاری و احترام به دیگران.
- وظیفهشناسی (C)؛ خودنظمدهی، پایبندی به هدفها، مسئولیتپذیری و نظم در عملکرد.
نظریه یا مدل مفهومی پشت ابزار
NEO-FFI مبتنی بر مدل پنج عاملی شخصیت (Five-Factor Model) یا FFM است؛ مدلی که از طریق تحلیل عاملی ساختار روان شناختی صفات انسان را در پنج بُعد اصلی خلاصه میکند. این مدل با داده های تجربی متعدد در فرهنگ ها و زبان های مختلف حمایت شده است؛ کاستا و مک کرا این مدل را به عنوان یک نظریه صفات زیربنایی معرفی کردند که شخصیت را به عنوان ساختاری پایدار در طول زندگی مستقل از روان نژندی ها یا اختلالات گذرا در نظر میگیرند.
جایگاه سازه در روان شناسی علمی یا بالینی
مدل پنج عاملی یکی از پرکاربرد ترین و معتبرترین چارچوب ها در روان شناسی شخصیت است. این سازه ها در طیف وسیعی از حوزه ها کاربرد دارند:
- در روان شناسی بالینی، برای تشخیص افتراقی بین اختلالات و ویژگی های شخصیتی پایدار.
- در روان شناسی صنعتی-سازمانی، برای تحلیل شغلی، انتخاب و توسعه منابع انسانی.
- در روان شناسی تحولی، برای پیگیری مسیر رشد شخصیت در طول عمر.
- در پژوهشهای روان پزشکی و سلامت روان، به عنوان شاخصهای پیش بینیکننده اختلالات روانی، تابآوری یا پاسخ به درمان.
سوابق پژوهشی ابزار (Research Background)
تاریخچه توسعه ابزار و نام طراحان اصلی
پرسشنامه NEO-FFI در سال 1992 توسط پل تی. کاستا جونیور و رابرت آر. مککری طراحی شد. این فرم به عنوان نسخه کوتاه شده ی پرسشنامه بلند NEO PI-R ایجاد شد تا در مدت زمان کوتاه تر، ارزیابی پنج عامل بزرگ شخصیت با دقت قابلقبول امکانپذیر باشد (کاستا و مک کرا،1992).
آزمون های مرتبط یا نسخه های دیگر ابزار
- نسخه NEO-PI-R: 240 آیتم؛ نسخه کامل و اصلی پرسشنامه با ارزیابی 5 عامل اصلی و 6 زیرمقیاس برای هر عامل
- نسخه NEO-PI-3؛ نسخه بازنگری شده NEO-PI-R با آیتم های ساده تر، مناسب تر برای نوجوانان و گروه های با سواد پایین.
- نسخه NEO-FFI-3؛ نسخه اصلاح شده و فرم کوتاه با بهبود برخی آیتم ها و ارتقا روان سنجی
کشور/دانشگاه توسعه دهنده
- NEO-FFI در مرکز تحقیقات پیری شناسی مؤسسه ملی سلامت آمریکا (NIA/NIMH) توسعه یافت و نخستین بار توسط Psychological Assessment Resources (PAR) در ایالات متحده منتشر شد.
- طراحان اصلی در زمان توسعه، با مرکز Gerontology Research Center در بالتیمور وابسته به NIH همکاری داشتند.
مطالعات معتبر داخلی یا خارجی انجام شده روی ابزار
- مطالعات ترجمه شده در اروپا؛ در نسخه های ترجمه شده به زبان های آلمانی، چکی، لهستانی و اسلواک نیز، ساختار پنج عاملی قابل بازیابی بوده است، اما برخی آیتم ها بار عاملی ضعیف تری داشتند.
- در مطالعهای در پرتغال (2014)، ساختار پنجعاملی NEO-FFI با تحلیل عاملی تأیید شد و ضرایب آلفای کرونباخ بالا گزارش شد. نتایج نشان داد این نسخه ابزاری معتبر و پایا در بافت فرهنگی پرتغال است.
- مطالعه هلندی (همکسترا و همکاران،1996)؛ در مطالعه ای بر نسخه هلندی، همسانی درونی برای بیشتر مقیاسها مطلوب گزارش شده است
- پایایی زمانی (Test-retest reliability) نیز در نمونه استرالیایی تا 30 ماه بعد از اجرا، قابل قبول و با اندازه اثر بزرگ بوده است (Murray, 2003).
- در ترجمههای آلمانی (بورکنان و استندورف،1993) روایی ساختاری کلی تأیید شد، اگرچه چند آیتم در مقیاسهای O و A در بارگذاری عاملی ضعیف ظاهر شدند.
- مطالعهای با داده های 49 کشور بر اساس نسخه های ناظر (observer-rated) نشان داده است که برداشت مردم از "شخصیت ملی" با نتایج واقعی FFI در آن کشور همخوانی ندارد.
- چین، آلمان، فنلاند، هند، کرهجنوبی، روسیه، پرتغال، ترکیه، ویتنام، زیمبابوه، فرانسه، و فیلیپین
نشان داده اند که ابعاد پنجگانه شخصیت در نسخه NEO-FFI در این فرهنگ ها نیز بهخوبی شناسایی میشوند. - رولند (2002)؛ بیان میکند که سه بُعد روان رنجوری، گشودگی، و وظیفه شناسی از پایایی بین فرهنگی بالاتری برخوردارند، در حالی که برونگرایی و توافق پذیری بیشتر به تفاوت های فرهنگی حساس هستند.
- در یونان ضریب آلفای کرونباخ 5 عامل، 0.51 تا 0.83 گزارش شده است.
ترجمهها و تطبیق فرهنگی
NEO-FFI به زبان های متعدد , و بیش از 40 زبان مختلف دنیا (ازجمله فارسی، عربی، ترکی، روسی، اردو، اسپانیایی، فرانسوی، آلمانی، ژاپنی، چینی، پرتغالی و...) ترجمه و تطبیق داده شده است. نسخه فارسی توسط پژوهشگران ایرانی ترجمه و با تحلیل عاملی تأییدی و روشهای چندگروهی از نظر روایی بین فرهنگی و بومیسازی حمایت شده است.
وضعیت هنجاری در ایران
- بررسی ویژگی های روان سنجی روشن، شعیری و همکاران (1385).
انواع روایی (Validity)
روایی سازه (Construct Validity)
- تحلیلهای عاملی در مطالعات کاستا و مک کرا (2004) و مک کرا و همکاران (2005)ساختار پنج عاملی را تایید کرده اند.
- در مطالعه اسپنس و همکاران (2012)، تحلیل IRT نشان داد که 19 آیتم بهویژه در مقیاسهای E، A،O عملکرد تمایزگذاری ضعیفی دارند، اما مقیاسهای N و C قوی ترین ویژگی تمایزی را دارند.
روایی همگرایی (Convergent Validity)
- در مطالعه جعفر انیسی (2012)، همبستگی بین مقیاسهای NEO-FFI با پرسشنامه شخصیت آیزنک (EPI) بررسی شد، همبستگی با روان رنجورخویی 0.68 و برون گرایی 0.47 گزارش شد.
- در مطالعه سعیدی و همکاران (2019)، نیز در جمعیت ایرانی، همبستگی بین NEO-FFI و آیزنک از 0.47 تا 0.68 گزارش شد.
- در مطالعات کاستا و مک کرا ، همبستگی بالایی بین فرم کوتاه (NEO-FFI) و بلند (NEO-PI-R) مشاهده شد؛ برای مثال همبستگی بعد روان رنجور خوبی 0.91 گزارش شد.
روایی تمایزگرا (Discriminant Validity)
- در تحلیلهای کلاسیک ابزار، همبستگی میان عوامل مختلف پایینتر از درون عاملیها گزارش شده و تفکیک پذیری مفاهیم تأیید شده است.
روایی ملاکی (Criterion Validity)
- مطالعه دان و همکاران (2017) نشان داد، روان رنجورخویی با افسردگی و اضطراب همبستگی مثبت و بالایی دارد و این همبستگی حدودا 0.50 تا 0.68 می باشد. همچنین برونگرایی با افسردگی همبستگی منفی بین 0.33 تا 0.36 دارد و توافق پذیری با اضطراب همبستگی منفی 0.43 دارد.
- در مطالعه سعیدی و همکاران (2019) ، نسخه 60 سؤالی NEO-FFI توانست 85 درصد از واریانس نمره افسردگی را تبیین کند. در این مدل، فقط عامل برونگرایی به تنهایی پیشبینیکننده معنادار بود .
روایی عاملی (Factorial Validity)
- در مطالعات ترجمه شده به زبان های آلمانی (1993)و چکی، لهستانی و اسلواکی (2002)، ساختار پنج عاملی بازسازی شد. هر چند در برخی موارد، آیتمهای مقیاسهای O و A بار عاملی ضعیف تری داشتند.
- در مطالعه هوکسترا (1996)، روی نسخه هلندی، ساختار عاملی به خوبی بازیابی شد اما مقیاسهای O و A همچنان ضعیف بودند.
روایی بیرونی (External Validity)
- در مطالعه اسپنس و همکاران، همبستگی بین مقیاسهای شخصیتی با شاخصهای واقعی مانند کیفیت دوستی، سلامت روان و نمرات مدرسه معنادار گزارش شد؛ روان رنجورخویی با سلامت روان 0.24، برون گرایی با سلامت روان 0.26 و وظیفه شناسی با عملکرد مدرسه مثبت و معنادار بود.
انواع پایایی (Reliability)
پایایی همسانی درونی (Internal Consistency)
براساس راهنمای رسمی آزمون کاستا و مک کرا (1992) ضرایب آلفای کرونباخ برای پنج عامل بهصورت زیر گزارش شدهاند: این ضرایب در نمونههای بزرگ غیربالینی در ایالات متحده بهدست آمدهاند.
- روانرنجورخویی: 0.86
- برونگرایی: 0.77
- گشودگی به تجربه: 0.73
- توافقپذیری: 0.68
- وظیفهشناسی: 0.81
- مطالعه شری و همکاران (2007)، نیز ضرایب زیر را برای نمونه تحقیقاتی خود گزارش داد:
- روانرنجورخویی: 0.85
- برونگرایی: 0.80
- گشودگی به تجربه: 0.68
- توافقپذیری: 0.75
- وظیفهشناسی: 0.83
- در مطالعه ی جعفر انیسی (2012) روی 630 دانشجوی نظامی در ایران، ضرایب آلفای کرونباخ به شرح زیر بود:
- وظیفهشناسی: 0.83
- روانرنجورخویی: 0.80
- توافقپذیری: 0.60
- برونگرایی: 0.58
- گشودگی به تجربه: 0.39 (پایین و غیرقابل قبول)
- اسپنس و همکاران (2012) در مطالعه ای روی نوجوانان ضرایب همسانی درونی را به شرح زیر گزارش کردند:
- روانرنجورخویی: 0.88
- برونگرایی: 0.81
- گشودگی به تجربه: 0.74
- توافقپذیری: 0.77
- وظیفهشناسی: 0.87
- در مطالعه دان و همکاران (2017) روی بیماران سکته مغزی، آلفای کرونباخ برای خردهمقیاسها در دامنه 0.57 تا 0.86 بود. در این میان، مقیاس توافق پذیری ضعیفتر عمل کرده است.
پایایی بازآزمایی (Test-Retest Reliability)
- در راهنمای آزمون کاستا و مک کرا (1992)، ضرایب بازآزمایی در بازه زمانی 3 تا 6 هفته بین 0.86 تا 0.90 گزارش شده است.
- در مطالعه یوسفعلی و همکاران (1385)، پایایی بازآزمایی روی نمونهای 64 نفره با فاصله زمانی 2 هفته بررسی شد و ضرایب برای پنج عامل بین 0.79 تا 0.87 بود.
خلاهای پژوهشی و محدودیت های علمی
- محدودیتهای گزارششده در مطالعات موجود: برخی آیتمهای مقیاسهای O و A بار عاملی ضعیفی داشته و در تحلیل ساختار عاملی عملکرد مطلوبی نشان ندادهاند.
- گروههای کمتر بررسی شده:کاربرد نسخه 60 سؤالی در کودکان، سالمندان با تحصیلات پایین و جمعیت های بیمار (مثلاً روانپزشکی) بهخوبی مطالعه نشده است.
- محدودیتهای فرهنگی و زبانی: در بسیاری از زبان ها ترجمه رسمی و هنجارهای فرهنگی بومی برای نسخه 60 سؤالی وجود ندارد یا محدود است.
- کمبود شواهد آماری پیشرفته: مطالعات کمی از تحلیل عاملی تأییدی (CFA) یا مدل های چندگروهی برای بررسی همسانی ساختار عاملی در فرهنگ های مختلف استفاده کرده اند.
- پیشنهاد هایی برای پژوهشهای آینده: بررسی کارایی نسخه 60 سؤالی در جمعیت های غیربالینی و مطالعات طولی برای سنجش پایداری زمانی توصیه شده است.
- سوالات بیپاسخ یا ناپژوهیده: نقش تعدیلگر متغیرهایی مانند سن، جنس، زبان و تحصیلات در عملکرد روانسنجی این نسخه هنوز به درستی مشخص نشده است.
منابع و مراجع
- روشن چسلی رسول، شعیری محمدرضا، عطری فرد مهدیه، نیک خواه اکبر، قائم مقامی بهاره، رحیمی راد اکرم. بررسی ویژگی های روان سنجی «پرسشنامه شخصیتی 5 عاملی نئو» (NEO-FFI). دانشور رفتار. 1385؛13(16 (ویژه مقالات روان شناسی 6)):27-36.
- عطاری، یوسفعلی، امان الهی فرد، عباس، و مهرابی زاده هنرمند، مهناز. (1385). بررسی رابطه ویژگیهای شخصیتی و عوامل فردی – خانوادگی با رضایت زناشویی در کارکنان اداره های دولتی شهر اهواز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی، 13(3 (ویژه نامه روانشناسی))، 81-108.
- Borkenau, P., & Ostendorf, F. (1993). NEO-Fünf-Faktoren-Inventar (NEO-FFI) nach Costa und McCrae: Handanweisung. Göttingen: Hogrefe.
- Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Revised NEO Personality Inventory (NEO PI-R) and NEO Five-Factor Inventory (NEO-FFI) professional manual. Odessa, FL: Psychological Assessment Resources.
- Costa, P. T., & McCrae, R. R. (2004). A contemplated revision of the NEO Five-Factor Inventory. Personality and Individual Differences, 36, 587–596.
- Duberstein, P. R., Sorensen, S., Lyness, J. M., King, D. A., Conwell, Y., Seidlitz, L., et al. (2003). Personality is associated with perceived health and functional status in older primary care patients. Psychology and Aging, 18, 25–37.
- Dunn, B. D., et al. (2017). Personality, emotion, and the brain: The role of individual differences in affective neuroscience. Psychological Bulletin.
- Egan, V., Deary, I., & Austin, E. (2000). The NEO-FFI: Emerging British norms and item-level analysis suggest N, A, and C are more reliable than O and E. Personality and Individual Differences, 29, 907–920.
- Hoekstra, H. A., Ormel, J., & de Fruyt, F. (1996). Handleiding NEO persoonlijkheidsvragenlijsten NEO-PI-R en NEO-FFI. Lisse: Swets Test Services.
- Holden, R. R. (1994). The NEO Five-Factor Inventory in a Canadian context. Personality and Individual Differences, 17, 441–444.
- Hřebíčková, M., Urbánek, T., Čermák, I., Szarota, P., Ficková, E., & Orlická, L. (2002). The NEO Five-Factor Inventory in Czech, Polish, and Slovak contexts. In R. R. McCrae & J. Allik (Eds.), The Five-Factor Model Across Cultures (pp. 53–78). New York: Kluwer Academic/Plenum.
- Lyness, J. M., Niculescu, A., Tu, X., Reynolds, C. F., & Caine, E. D. (2006). The relationship of medical comorbidity to depression in older primary care patients. Psychosomatics, 47, 435–439.
- Murray, G., Rawlings, D., Allen, N. B., & Trinder, J. (2003). NEO Five-Factor Inventory scores: Psychometric properties in a community sample. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 36, 140–149.
- Rolland, J. P. (2000, July). Cross-cultural validity of the five factor model of personality. Paper presented at the XXVIIth International Congress of Psychology, Stockholm, Sweden.
- Sherry, S. B., Hewitt, P. L., Flett, G. L., & Harvey, M. (2007). Perfectionism dimensions, perfectionistic attitudes, dependent attitudes, and depression in psychiatric patients and university students. Journal of Counseling Psychology, 54(1), 72–85.
- Spence, S. H., et al. (2012). The structure of the Big Five personality traits in adolescence: Further evidence from exploratory and confirmatory factor analyses. European Journal of Psychological Assessment.
- Tokar, D. M., Fischer, A. R., Snell, A. F., & Harik-Williams, N. (1999). Efficient assessment of the five-factor model of personality: Structural validity analyses of the NEO Five-Factor Inventory (Form S). Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 32, 14–30
قیمت گذاری
تستهای شخصیتشناسی ابزارهای ارزشمندی هستند که به افراد کمک میکنند تا درک بهتری از ویژگیهای شخصیتی، رفتارها و الگوهای فکری خود به دست آورند.
کاربرد تست
در ادامه بر اساس منابع معتبر به چند کاربرد برای تست شخصیت شناسی نئو فرم کوتاه به صورت خلاصه اشاره می کنیم:
تست های مرتبط
چنانچه مایلید شرکت یا سازمان خود را سنجیده توسعه دهید و کاربران خود را در مسیر رشد فردی و گروهی قرار دهید می توانید از پلتفرم سازمانی ما استفاده کنید و خدمات آن را به کارمندان خود اختصاص دهید
سوالات متدوال
این تست دقیقا چه چیزی را می سنجد؟
تست NEO-FFI نسخه کوتاه شده ای از مدل پنجعاملی شخصیت است و پنج بُعد اصلی شخصیت شامل روان رنجور خویی (Neuroticism)، برونگرایی (Extraversion)، گشودگی به تجربه (Openness)، توافق پذیری (Agreeableness) و وظیفه شناسی (Conscientiousness) را با استفاده از 60 سؤال در قالب مقیاس لیکرت میسنجد. این ابعاد نمایانگر الگوهای پایدار در هیجان، رفتار و شناخت فرد هستند.
آیا تست اعتبار علمی دارد؟
بله NEO-FFI یکی از معتبرترین ابزارهای روان سنجی برای ارزیابی پنج عامل بزرگ شخصیت است. در راهنمای رسمی آزمون ضرایب آلفای کرونباخ بین 0.68 تا 0.86 گزارش شده و در مطالعات متعدد داخلی و بینالمللی، ساختار عاملی آن با مدل نظری مطابقت دارد. همچنین، همبستگی بالای آن با نسخه بلندتر (NEO PI-R) تأییدی بر روایی همگرا و سازهای آن است.
این تست برای چه افرادی مناسب است؟
NEO-FFI برای افراد بزرگسال و نوجوان (بالای 14 سال) طراحی شده است. این تست برای عموم افراد در زمینه های خود شناسی، مشاوره روان شناختی، آموزش، استخدام، روان درمانی و پژوهش کاربرد دارد. به ویژه، برای کسانی که نیاز به ارزیابی سریع و علمی ابعاد شخصیت دارند، مناسب ترین گزینه محسوب میشود.
آیا می توان از این تست در مدارس و سازمان ها استفاده کرد؟
بله. این آزمون در محیط های سازمانی برای انتخاب، توسعه فردی، تیم سازی و ارزیابی رهبری کاربرد دارد. همچنین، در مدارس و مراکز آموزشی میتوان از آن برای هدایت تحصیلی، شناسایی سبکهای یادگیری، و رشد شخصیت دانشآموزان بهره گرفت، مشروط بر تفسیر تخصصی نتایج توسط روانشناس یا مشاور آموزشدیده.
چگونه می شود به نتایج تست اعتماد کرد؟
پایایی بالای تست در مطالعات مختلف، از جمله پایایی بازآزمایی بین 0.86 تا 0.90، نشان میدهد که نتایج پایدار و قابل اعتماد هستند. همچنین، روایی سازهای و همگرای آزمون در مقایسه با ابزارهای مشابه مانند EPI و MBTI تأیید شده است. با تفسیر حرفهای و علمی نتایج، میتوان به دقت تحلیلها اطمینان داشت.
تفسیر نتایج این آزمون چگونه است؟
پس از اجرای آزمون، امتیاز خام هر بعد به نمره استاندارد تبدیل میشود و بر اساس آن، سطح شخصیت در هر عامل (پایین، متوسط، بالا) تفسیر میگردد. در تفسیر حرفه ای، ترکیب این پنج بُعد برای تحلیل تیپ کلی شخصیت، نقاط قوت، چالش های رفتاری و توصیه های توسعه فردی یا حرفه ای به کار میرود.
آیا نسخه های بومی یا بین المللی معتبری از این آزمون وجود دارد؟
بله NEO-FFI به بیش از 30 زبان از جمله فارسی، آلمانی، پرتغالی، چکی، لهستانی و هلندی ترجمه شده و در اکثر موارد، ساختار پنج عاملی آن در مطالعات بین فرهنگی بازیابی شده است. در ایران نیز نسخه های بومی شده با بررسی روایی و پایایی در نمونه های مختلف ارائه شده اند.
انجام این تست چقدر زمان می برد؟
اجرای تست NEO-FFI بین 10 تا 15 دقیقه زمان می برد و به دلیل ساختار ساده و کوتاه آن، یکی از ابزار های سریع و کارآمد در ارزیابی شخصیت محسوب میشود.