تست اختلال دوقطبی ای‌ سنج (BDSQ) یک ابزار غربالگری روان ‌سنجی است که با تکیه بر ملاک‌ های تشخیصی DSM-5-TR  طراحی شده و به‌ صورت آنلاین اجرا می ‌شود. این آزمون با 50 سؤال، سه مؤلفه اصلی شامل نوسانات خلقی، اپیزودهای افسردگی و شیدایی، و شاخص‌های تشخیص افتراقی را ارزیابی می ‌کند. هدف اصلی آن کمک به شناسایی اولیه اختلال دوقطبی و هدایت فرد به مسیر تشخیص و مداخله تخصصی است.

معرفی تست

تاریخچه

تست اختلال دوقطبی ای‌سنج (BDSQ) توسط تیم روان ‌سنجی ای ‌سنج طراحی شده و ساخت آن مبتنی بر ملاک ‌های بالینی مندرج در راهنمای تشخیصی و آماری اختلال ‌های روانی (DSM-5-TR) است. این ابزار در ایران توسعه یافته و از ابتدا با هدف انطباق با ساختارهای آسیب ‌شناسی بومی و سهولت در غربالگری آنلاین طراحی شده است. در حال حاضر، اطلاعاتی مبنی بر وابستگی مستقیم این تست به نهاد یا دانشگاه بین ‌المللی خاصی منتشر نشده است.

فرایند توسعه این آزمون با بهره‌ گیری از چارچوب‌ های استاندارد غربالگری اختلالات خلقی انجام شده و ساختار آن به مرور با توجه به بازخورد های بالینی و به ‌روزرسانی‌های DSM اصلاح شده است. تاکنون نسخه ‌های مختلفی از تست در محیط آنلاین آزمایش شده‌ اند، اما هیچ گزارشی از بازنگری گسترده یا انتشار رسمی نسخه ‌های تجدید نظرشده وجود ندارد. تست فعلی شامل 50 سؤال است و ساختار سه ‌بعدی آن با بهره‌ گیری از منابع علمی و تجارب بالینی تدوین شده است.

هدف

هدف اصلی از طراحی این تست، شناسایی سریع و ساختارمند نشانه ‌های اولیه اختلال دوقطبی در قالب یک ابزار غربالگری است. این آزمون به ‌ویژه برای افرادی که نوسانات خلقی شدید یا تجربه دوره ‌های افسردگی و شیدایی دارند طراحی شده است تا بتوان با استفاده از آن، نیاز به ارجاع به روان ‌پزشک یا روان ‌شناس بالینی را به ‌صورت مقدماتی تعیین کرد. همچنین، این تست می‌تواند به متخصصان در تمایز اولیه بین اختلال دوقطبی و سایر اختلالات خلقی یا شخصیت کمک کند.

ساختار آزمون

 تعداد سؤال‌ ها و زمان اجرا

آزمون اختلال دو قطبی ای ‌سنج (Bipolar Disorder Screening Questionnaire - BDSQ) شامل 50 سؤال خودسنجی است؛ زمان متوسط برای تکمیل این آزمون حدود 10 دقیقه برآورد شده است.

 مقیاس ‌ها و زیر مقیاس‌ ها

این پرسشنامه از یک ساختار سه‌ بعدی پیروی می ‌کند که هر بعد به بررسی جنبه ‌ای کلیدی از اختلال دوقطبی می ‌پردازد:

نوسانات خلقی  (Mood Swings)این مقیاس به بررسی تغییرات مکرر و شدید خلق از افسردگی به سرخوشی یا تحریک ‌پذیری می ‌پردازد که مشخصه اصلی اختلال دوقطبی است؛ این زیر مقیاس شامل موارد زیر است:

• توانایی تنظیم هیجانات در شرایط مختلف
• واکنش به موقعیت‌های استرس‌زا و چالش‌برانگیز
• تغییرات ناگهانی در خلق و خو بدون دلیل مشخص
• حساسیت نسبت به تغییرات محیطی و اجتماعی
• مدیریت هیجانات منفی در مواجهه با مشکلات

اپیزودهای افسردگی و شیدایی (Depressive and Manic Episodes)این بعد شامل نشانه ‌هایی از دوره‌ های افسردگی اساسی (مانند بی ‌انگیزگی، خستگی، افکار منفی) و دوره‌ های شیدایی یا نیمه ‌شیدایی (مانند پرحرفی، افکار پرشتاب، اعتماد به ‌نفس غیرواقع ‌بینانه) است؛ شامل موارد زیر است:

اپیزود افسردگی:

• احساس غمگینی عمیق و مداوم
• از دست دادن انگیزه و علاقه به فعالیت‌ها
• تغییرات در الگوی خواب و اشتها
• احساس بی‌ارزشی و احساس گناه
• مشکلات تمرکز و تصمیم‌گیری
• خستگی مفرط و کاهش انرژی

اپیزود مانیا:

• خلق بالا، سرخوش یا تحریک‌پذیر بیش از حد
• افزایش قابل توجه انرژی و فعالیت
• کاهش نیاز به خواب بدون احساس خستگی
• احساس خودبزرگ‌بینی و اعتماد به نفس مفرط
• پرحرفی و تند صحبت کردن
• تمایل به رفتارهای پرخطر و تکانشی

تشخیص افتراقی چند محوری  (Multiaxial Differential Diagnosis)این مقیاس با هدف تمایز اختلال دوقطبی از سایر اختلالات همپوشان مانند اختلالات اضطرابی، اسکیزوافکتیو یا اختلال شخصیت مرزی طراحی شده و بر ارزیابی الگوهای فکری و رفتاری خاص تأکید دارد.

روش نمره‌ گذاری

پاسخ ‌ها بر اساس یک طیف لیکرت دو ‌درجه ‌ای ("بله" و "خیر") نمره ‌گذاری می ‌شوند. برخی گویه ‌ها به صورت معکوس ‌شونده طراحی شده‌اند تا سوگیری پاسخ ‌دهی کاهش یابد. برای هر مقیاس، نمره خام به دست آمده و سپس در قالب تفسیرهای استاندارد، سطح ریسک یا شدت علائم گزارش می ‌شود. نمره نهایی به ‌صورت ترکیبی از سه مقیاس اصلی ارائه می‌ شود.

نمونه سؤال

نمونه ‌ای از گویه‌ های این پرسشنامه در زیر آمده است:
سؤال 1: " آیا در دوره‌ هایی روحیه ‌تان غمگین و انرژی ‌تان کم است، در حالی که در دوره‌ هایی روحیه و انرژی بسیار بالایی دارید؟"

این سؤال با هدف سنجش علائم افسردگی طراحی شده و پاسخ‌دهنده باید یکی از گزینه‌های بله و خیر را انتخاب کند.

کاربرد تست

کاربرد تست برای مراکز و مؤسسات

کلینیک‌ های روانشناسی و مراکز درمانی

• غربالگری اولیه برای شناسایی نشانه‌ های اختلال دوقطبی در مراجعان بزرگسال
• کمک به تشخیص افتراقی بین اختلال دوقطبی و سایر اختلالات خلقی مانند افسردگی اساسی یا اختلال اضطراب فراگیر
• پشتیبانی از تصمیم‌ گیری درمانی برای روان‌ پزشکان یا روان ‌درمانگران در مراحل ابتدایی درمان
• بررسی پاسخ به مداخلات درمانی در طول زمان با اجرای مکرر آزمون  
• مستند سازی علائم در پرونده روان‌ درمانی برای پایش روند بهبودی یا بازگشت علائم

سازمان ‌ها و شرکت ها

• شناسایی افراد دارای نوسانات خلقی ناپایدار که ممکن است بر کار تیمی، تصمیم ‌گیری یا بهره‌ وری تأثیرگذار باشند
• تشخیص ریسک ‌های روانی در فرآیند های استخدام، ارتقاء یا بازگشت به کار در موقعیت ‌های حساس
• ارزیابی سلامت روان کارکنان در برنامه‌ های غربالگری دوره‌ ای برای طراحی مداخلات پیشگیرانه
• کمک به تیم منابع انسانی برای ارجاع هدفمند کارکنان به متخصص سلامت روان در صورت مشاهده علائم هشدار

 مدارس، دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی

• غربالگری اختلال دوقطبی در دانش ‌آموزان و دانشجویان بزرگسال به‌ ویژه در دوران انتقال تحصیلی یا استرس‌ های محیطی
• حمایت از فرآیند مشاوره روان ‌شناختی در مراکز مشاوره آموزش‌ عالی
• ارائه اطلاعات اولیه برای طراحی برنامه ‌های حمایتی ویژه برای دانشجویان دارای نوسانات خلقی
• کمک به ارجاع دقیق به روان ‌پزشک یا روان‌ شناس بالینی در صورت مشاهده الگوهای رفتاری پرخطر

کاربرد تست برای متخصصان فردی

 روانشناسان بالینی و سلامت روان

• استفاده در فرآیند تشخیص اولیه اختلال دوقطبی به‌ عنوان ابزار غربالگری ساختاریافته
• تسهیل تشخیص افتراقی بین دوقطبی نوع  I، نوع  II، اختلال خلق ادواری و سایر اختلالات محور  I
• به‌ کارگیری در پایش اثربخشی درمان دارویی یا روان ‌درمانی با اجرای متوالی تست
• تقویت ارزیابی بالینی در صورت محدود بودن مصاحبه یا عدم دسترسی به سابقه بیمار

 مشاوران تحصیلی و شغلی

• شناسایی ریسک‌ های خلقی در مراجعانی که دچار بی ‌ثباتی تصمیم‌ گیری یا افت تحصیلی/شغلی شده ‌اند
• بررسی تأثیر نوسانات خلقی بر انتخاب رشته یا حرفه به‌ ویژه در مراجعان دارای هیجان ‌خواهی بالا یا فقدان انگیزش
• تشخیص الگوهای رفتاری ناپایدار در دانش‌آموزان و دانشجویان که ممکن است به علائم خلقی بازگشت داشته باشند
• هدایت مراجعان به روان‌ درمانی تخصصی در صورت وجود شواهد اختلال خلقی شدید

 کوچ ‌های فردی و سازمانی  (Life & Business Coaches)

• شناسایی مراجعان با الگوهای خلقی متغیر که ممکن است روند رشد شخصی یا شغلی آن ‌ها را مختل کند
• تحلیل بهتر چرایی ناپایداری در عملکرد، بی ‌برنامگی، یا تصمیم ‌گیری‌ های هیجانی در فرآیند کوچینگ
• استفاده به‌عنوان ابزاری مکمل برای ارجاع آگاهانه مراجعان دارای اختلال به متخصصان سلامت روان
• کمک به طراحی مداخلات حمایتی بلندمدت برای مراجعان دارای آسیب ‌پذیری روان‌ شناختی در محیط‌ های پرتنش

تست های مکمل

تست شخصیت ‌شناسی  MMPI فرم 370 یا 567 سؤالی

• موارد سنجش:  ارزیابی بالینی ساختار شخصیت، نشانه ‌های آسیب ‌شناسی روانی، مقیاس ‌های افسردگی، هیجان ‌پریشی، پارانویا و مانیا.
• دلیل استفاده مکمل:  این ابزار، ابعاد کلینیکی مرتبط با اختلال دو قطبی به‌ ویژه مقیاس مانیا و افسردگی را با دقت بالا پوشش می ‌دهد و برای تشخیص افتراقی بین اختلال دوقطبی، اسکیزوافکتیو، اختلال شخصیت مرزی و افسردگی اساسی کاربرد دارد.

تست طرحواره‌های ناسازگار یانگ

• موارد سنجش:  باورهای بنیادین منفی درباره خود، دیگران و دنیا در حوزه‌ های ریشه‌ دار شناختی-هیجانی.
• دلیل مکمل بودن:  بسیاری از الگوهای شناختی ناپایدار در اختلال دو قطبی ریشه در طرحواره‌ های ناسازگار دارند. استفاده همزمان این تست امکان تحلیل علت ‌شناختی نوسانات خلقی و آسیب ‌پذیری هیجانی را فراهم می‌ کند.

تست شخصیت نئو NEO-FFI یا NEO-PI-R 

• موارد سنجش:  پنج عامل بزرگ شخصیت شامل روان ‌رنجوری، برون‌ گرایی، گشودگی، توافق ‌پذیری و وظیفه‌ شناسی.
• دلیل مکمل بودن:  ارتباط مؤلفه‌ هایی مانند روان ‌رنجوری (neuroticism) و برون‌ گرایی با دوره‌ های خلقی در اختلال دوقطبی می ‌تواند به تحلیل تفاوت ‌های فردی و پیش‌ بینی شدت یا دوره‌ های بیماری کمک کند.

تست سلامت روان  GHQ-28

• موارد سنجش:  نشانه‌ های جسمانی، اضطراب، نارسایی عملکرد اجتماعی و افسردگی.
• دلیل مکمل بودن:  این ابزار می ‌تواند تصویری کلی از سطح آسیب روانی فرد ارائه دهد و در کنار BDSQ برای پایش تغییرات وضعیت روانی در طول درمان مفید است.

تست افسردگی بک  (BDI-II)

• موارد سنجش: شدت علائم افسردگی از منظر شناختی، هیجانی و فیزیولوژیکی.
• دلیل مکمل بودن:  در اختلال دوقطبی، تمایز بین افسردگی یک‌ قطبی و اپیزودهای افسردگی دو‌قطبی اهمیت بالینی دارد. این تست در ارزیابی دقیق فازهای افسردگی و شدت نشانه ‌ها مؤثر است.

تست اضطراب کتل

• موارد سنجش:  ارزیابی نشانه ‌های اضطراب پنهان و آشکار در موقعیت‌ های مختلف روانی.
• دلیل مکمل بودن:  از آنجا که اضطراب یکی از علائم همراه رایج در فازهای مختلف اختلال دوقطبی است، این ابزار می‌تواند به ارزیابی افتراقی اختلال اضطراب فراگیر، اختلال اضطراب اجتماعی یا اختلالات همپوشان کمک کند.

تست میلون 4 (MCMI-IV)

• موارد سنجش:  ارزیابی عمیق اختلالات شخصیت و نشانگان بالینی بر اساس نظریه تکاملی شخصیت میلون.
• دلیل مکمل بودن:  بسیاری از بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی دارای ویژگی ‌های همپوشان با اختلالات شخصیت (به ‌ویژه اختلال شخصیت مرزی یا اسکیزوتایپال) هستند. استفاده همزمان از MCMI-IV با تست BDSQ امکان تشخیص افتراقی دقیق‌ تر، ارزیابی هم ‌ابتلایی‌ها و تعیین سبک پایدار شخصیتی فرد را فراهم می ‌سازد.

با انجام این تست چه چیزی به دست می آورم؟

در ادامه، شش نمونه کاربرد واقعی و تخصصی آزمون اختلال دوقطبی ای‌ سنج (BDSQ) در موقعیت‌ های متنوع حرفه ‌ای ارائه می ‌شود:

نمونه 1:  کلینیک روانشناسی

• چالش اولیه: در کلینیک روانشناسی، مراجعه ‌کننده‌ای 27 ساله با شکایت از نوسانات شدید خلق، بی ‌انگیزگی و گاه رفتارهای پرخطر پذیرش شد. در مصاحبه اولیه، تشخیص بین افسردگی اساسی، اختلال شخصیت مرزی و اختلال دوقطبی دشوار بود.
• نقش تست: اجرای تست BDSQ به عنوان ابزار غربالگری ساختاریافته، به تفکیک دقیق علائم مانیا، افسردگی و شاخص‌ های افتراقی کمک کرد. الگوی پاسخدهی نشان‌ دهنده اپیزودهای خلقی متناوب با ویژگی‌ های شیدایی بود.
• دستاورد یا راه‌ حل نهایی: نتایج آزمون مسیر تشخیصی را به سمت اختلال دوقطبی نوع II هدایت کرد. درمان دارویی آغاز و روند روان‌ درمانی منطبق بر مدیریت نوسانات خلقی طراحی شد. مداخله تخصصی زود هنگام باعث کاهش رفتارهای پرخطر شد.

نمونه 2.  روانشناس فردی

• چالش اولیه: روان‌شناس بالینی، با مراجع 35 ساله ‌ای مواجه بود که پیش ‌تر تشخیص دوقطبی نوع I گرفته بود، اما درباره اثربخشی درمان دارویی تردید داشت و گاه داروها را خودسرانه قطع می ‌کرد.
• نقش تست: تست BDSQ به‌ صورت دوره ‌ای در فواصل درمان استفاده شد تا روند تغییر علائم خلقی پایش شود. مقایسه نمرات در طول زمان به روان ‌شناس دید آماری و روان ‌سنجی از وضعیت درمان ارائه داد.
• دستاورد یا راه‌ حل نهایی: نمودار پیشرفت مراجع با تکیه بر داده ‌های آزمون به بیمار نشان داده شد. این بازخورد علمی، موجب پذیرش درمان و افزایش همکاری بیمار با روان ‌پزشک شد و ثبات خلقی در طول سه ماه حفظ گردید.

نمونه 3. دبیرستان

• چالش اولیه: مشاور دبیرستانی در مشهد با دانش ‌آموزی 18 ساله مواجه بود که گاه دچار افت شدید در عملکرد تحصیلی و روابط می ‌شد و گاه بیش ‌فعال، پرانرژی و غیرقابل کنترل بود؛ خانواده نگران اختلال توجه یا افسردگی بودند.
• نقش تست: تست BDSQ به‌ عنوان ابزار غربالگری پیشرفته برای نوجوانان بزرگسال استفاده شد. نمرات بالا در مقیاس نوسان خلقی و اپیزودهای شیدایی، فرضیه دوقطبی را تقویت کرد.
• دستاورد یا راه‌ حل نهایی: دانش ‌آموز به روان‌ پزشک ارجاع داده شد و پس از تشخیص نهایی، برنامه درسی منعطف و جلسات مشاوره حمایتی برای او تنظیم شد. افت تحصیلی مهار شد و انگیزش تحصیلی به ‌تدریج بازیابی شد.

نمونه 4. مرکز استعدادسنجی دانشگاهی

• چالش اولیه: دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت در مرکز مشاوره دانشگاه، به دلیل تغییرات شدید انگیزشی، پرش افکار، و بی ‌ثباتی در تصمیم ‌گیری برای ادامه تحصیل، بارها در انتخاب موضوع پایان ‌نامه و مسیر دکتری سردرگم شده بود.
• نقش تست: تست BDSQ در کنار تست نئو و رغبت‌ سنج هالند اجرا شد. نتایج BDSQ نشان ‌دهنده نوسانات خلقی ساختاریافته و علائم هیپومانیا در کنار ویژگی ‌های شخصیتی برون ‌گرایانه بود.
• دستاورد یا راه‌ حل نهایی: مشاور دانشگاهی با در نظر گرفتن یافته ‌های آزمون، برنامه مداخلاتی مرحله‌ ای برای تنظیم هیجانی و تصمیم‌ گیری تحصیلی طراحی کرد. دانشجو مسیر مشخص ‌تری برای انتخاب موضوع پایان ‌نامه و ادامه تحصیل پیدا کرد.

نمونه 5. شرکت خصوصی

• چالش اولیه: در یک شرکت تبلیغاتی، یکی از نیروهای خلاق تیم طراحی دچار افت ‌و خیزهای شدید عملکردی، غیبت ‌های مقطعی و رفتارهای تکانشی شده بود؛ مدیر منابع انسانی نگران آسیب به فضای کاری و خروج احتمالی او بود.
• نقش تست: در قالب برنامه سلامت روان شغلی، تست BDSQ اجرا شد. یافته ‌ها حاکی از الگوی مانیک-افسردگی با شدت متوسط بود که با گزارش ‌های عملکردی و مصاحبه‌ های داخلی تطابق داشت.
• دستاورد یا راه‌ حل نهایی: فرد به روان‌ شناس سازمانی ارجاع شد و با همکاری روان ‌پزشک، فرآیند درمان آغاز گردید. در کنار آن، برنامه کاری منعطف و بازه‌ های استراحت ذهنی برای او طراحی شد که باعث ثبات عملکرد و حفظ شغل او شد.

نمونه 6.  مشاور شغلی

• چالش اولیه: مراجع جوانی در جلسات مشاوره شغلی بارها بین تصمیم ‌های متضاد درباره مهاجرت، کارآفرینی یا ادامه تحصیل دچار تردید بود و تمایل به اقدام‌های ناگهانی داشت. علائم خلق ناپایدار نیز مشاهده می ‌شد.
• نقش تست: تست BDSQ در کنار تست شخصیت نئو و تست رغبت‌ سنج اجرا شد. نمرات بالا در شاخص‌های مانیا و نوسان خلقی، نشان داد تصمیم ‌گیری ‌های او بیشتر هیجانی و وابسته به وضعیت روانی ناپایدار است.
• دستاورد یا راه‌ حل نهایی: کوچ شغلی روند مشاوره را متوقف و مراجع را به روان‌ درمانگر ارجاع داد؛ پس از کنترل خلق، مسیر شغلی واقع ‌گرایانه ‌تر و پایدارتر برای او طراحی شد که متناسب با ظرفیت هیجانی ‌اش بود.

خروجی تست چگونه خواهد بود؟

تفسیر اختصاصی و پیشرفته این تست در ای سنج شامل موارد زیر است: 

خلاصه نتایج کلی اختلال دوقطبی؛ در این بخش نتایج کلی آزمون شما به همراه تفسیری از وضعیت کلی ارائه می ‌شود که شامل شدت علائم، احتمال تشخیص دوقطبی، الگوی غالب (مختلط، مانیا، افسردگی) و توضیحات اولیه علائم تجربه شده است.

خلاصه وضعیت؛ این بخش خلاصه‌ ای از وضعیت شما در جنبه‌ های کلیدی شامل شدت کلی اختلال، الگوی غالب، مدت دوره‌های خلقی، میزان اختلال عملکردی، شاخص خطر و تشخیص احتمالی اولیه به صورت تگ‌ های مشخص ارائه می ‌دهد.

بررسی جامع سه مؤلفه اصلی؛ در این بخش هر سه مؤلفه اصلی اختلال دوقطبی شامل نوسان خلقی، اپیزود افسردگی و اپیزود مانیا به صورت جامع و با جزئیات بررسی می ‌شود. برای افسردگی، زیرشاخص‌ های فقدان انگیزه، علائم جسمانی، خلق افسرده، افکار خودکشی و اختلال عملکردی نیز تحلیل می ‌شوند.

ارزیابی کلی دوره‌های خلقی؛ تحلیل دقیق دوره‌ های مانیا، افسردگی و مختلط شما شامل مدت دوره، شدت علائم، تأثیر عملکردی و علائم اصلی مشاهده شده در هر دوره ارائه می‌ شود.

تشخیص بر اساس DSM-5-TR؛ تشخیص‌های احتمالی براساس آخرین نسخه راهنمای تشخیصی شامل انواع اختلال دوقطبی، مشخصه ‌های تشخیصی (مختلط، ملانکولیک، سایکوتیک) و توضیحات تخصصی هر تشخیص ارائه می ‌شود.

تشخیص افتراقی؛ بررسی تفاوت‌ های کلیدی اختلال دوقطبی با سایر اختلالات مشابه شامل اختلال افسردگی اساسی، اختلالات اضطرابی، ADHD، اختلالات روانپریشی، اختلالات شخصیت و اختلال دوقطبی ناشی از مصرف مواد

شاخص‌های تکمیلی؛ تحلیل عمیق پیش ‌آگهی درمان، عوامل خطر و همبودی‌ های احتمالی که شامل ارزیابی 10 عامل پیش ‌آگهی، 9 عامل خطر و بررسی احتمال وجود اختلالات همبود مانند سوءمصرف مواد و اختلالات سایکوتیک می ‌باشد.

سبب ‌شناسی بر اساس نظریه‌های روانشناختی؛ تحلیل علل احتمالی علائم شما بر اساس چهار نظریه معتبر شامل نظریه زیستی (انتقال ‌دهنده ‌های عصبی و سیستم استرس)، نظریه شناختی (طرحواره‌های ناسازگار)، نظریه زیستی-روانی-اجتماعی (سیستم فعال‌ساز رفتاری) و نظریه روان ‌پویشی (دفاع مانیک).

ملاحظات درمانی و برنامه مداخله؛ برنامه جامع درمانی متناسب با سطح علائم شما شامل نوع مداخله (سطح 1 تا 3)، درمان شناختی-رفتاری، درمان دارویی، تعداد جلسات، اهداف درمان، تکنیک‌ های اصلی و برنامه پیشگیری از عود.

مقایسه با کشورهای مختلف؛ مقایسه نمره شما با گروه‌های بالینی و غیربالینی در 6 کشور مختلف (ایران، آمریکا، کره جنوبی، مکزیک، هند، ژاپن) برای درک تفاوت‌های فرهنگی و بین‌المللی.

منابع آموزشی؛ معرفی کتاب تخصصی، فیلم مستند و پادکست آموزشی متناسب با وضعیت شما برای افزایش آگاهی و درک بهتر اختلال.

کاربرگ‌ های قابل دانلود برای درمانگران؛ مجموعه کاملی از کاربرگ‌های تخصصی شامل نمودار پایش خلق، کاربرگ‌های مدیریت علائم، برنامه‌ریزی فعالیت، تکنیک‌های مقابله‌ای و ابزارهای خودمراقبتی که توسط متخصصان طراحی شده است.

شرایط انجام تست چگونه است؟

اجرای تست در سازمان‌ ها و محیط ‌های منابع انسانی

شرایط اجرا

• اجرای تست در محیطی آرام و فاقد فشار زمانی یا نظارتی مستقیم از سوی مدیران
• اطمینان از داوطلبانه بودن مشارکت کارکنان و محرمانه ماندن نتایج
• ارائه راهنمایی کامل درباره هدف تست و نحوه پاسخ‌ دهی
• اجرای آزمون در زمانی خارج از ساعات پرفشار کاری (مثلاً جلسات توجیهی منابع انسانی)
• اطمینان از مهارت پایه ‌ای کارکنان در خواندن و درک سؤالات پرسشنامه

الزامات ویژه

• اخذ رضایت‌ نامه آگاهانه پیش از اجرا و اطلاع ‌رسانی شفاف در خصوص نحوه استفاده از نتایج
• آموزش روان ‌شناس سازمانی برای تحلیل علمی نتایج و جلوگیری از سو‌برداشت مدیریتی
• طراحی سازوکار حمایتی برای افراد با ریسک بالا (ارجاع به مشاور یا متخصص)
• ذخیره ‌سازی ایمن داده‌ ها با رعایت محرمانگی کامل

نکات حساسیت ‌زا

• پرهیز از استفاده ابزاری یا تنبیهی از نتایج تست در تصمیم‌ گیری ‌های سازمانی
• تفسیر نادرست نمرات بالا به‌ عنوان «ناسازگاری شغلی» بدون ارزیابی بالینی مکمل

اجرای تست در کلینیک‌ های روان ‌شناسی و سلامت روان

شرایط اجرا

• اجرای تست پس از مصاحبه اولیه و دریافت اطلاعات پیش ‌زمینه روان ‌پزشکی
• اطمینان از آمادگی شناختی و هیجانی فرد برای پاسخ‌ گویی دقیق
• رعایت کامل اصول محرمانگی، عدم قضاوت و فضای امن روان‌ شناختی
• ارائه توضیح علمی درباره کاربرد تست در تشخیص و برنامه درمانی
• تنظیم زمان اجرای آزمون متناسب با وضعیت روانی (نه در فاز مانیا یا بحران شدید)

الزامات ویژه

• همراهی با مصاحبه بالینی برای اطمینان از اعتبار پاسخ‌ ها و زمینه ‌سازی برای تشخیص افتراقی
• تحلیل چند ‌بعدی نتایج توسط روان‌ شناس متخصص اختلالات خلقی
• ارجاع به روان ‌پزشک در صورت مشاهده نشانگان حاد شیدایی یا افکار خودکشی
• ثبت نتایج در پرونده بالینی با ذکر محدودیت‌ های تست غربالگری

نکات حساسیت ‌زا

• ریسک بالا در تفسیر خودکار نتایج بدون تحلیل زمینه ‌ای روان ‌پزشکی
• افزایش اضطراب بیمار در صورت ارائه خام نمرات بدون تفسیر حمایتی

اجرای تست در مدارس و مراکز آموزشی (برای دانش ‌آموزان بالای 17 سال یا دانشجویان)

شرایط اجرا

• محدود به دانش ‌آموزان یا دانشجویان بالغ با سطح سواد مناسب برای پاسخ‌ گویی
• اجرای تست در اتاق مشاوره یا مرکز روانشناسی آموزشی با آرامش محیطی
• عدم اجبار به شرکت در آزمون و حفظ محرمانگی کامل اطلاعات
• هماهنگی قبلی با والدین در صورت نیاز (در موارد مرزی سنی)
• زمان ‌بندی مناسب در خارج از بازه ‌های استرس ‌زا (مثلاً امتحانات نهایی)

الزامات ویژه

• آموزش مشاوران مدرسه برای تحلیل اولیه و تفسیر محتاطانه یافته ‌ها
• طراحی مسیر ارجاع مشخص به مراکز درمانی در صورت شناسایی وضعیت پرخطر
• تهیه فرم رضایت آگاهانه از دانش ‌آموز یا والدین (در صورت ضرورت قانونی)
• تطابق دستورالعمل اجرایی با چارچوب اخلاقی آموزش و پرورش

نکات حساسیت ‌زا

• پرهیز از برچسب‌ زنی یا اطلاع ‌رسانی عمومی درباره نتایج تست

• استفاده نکردن از نتایج برای تصمیم‌گیری تحصیلی بدون تحلیل چند منظوره

منابع و مراجع

• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: Author.
• Akiskal, H. S., & Pinto, O. (1999). The evolving bipolar spectrum: Prototypes I, II, III, and IV. Psychiatric Clinics of North America, 22(3), 517–534. https://doi.org/10.1016/S0193-953X(05)70093-1
• Bowden, C. L. (2001). Strategies to reduce misdiagnosis of bipolar depression. Psychiatric Services, 52(1), 51–55. https://doi.org/10.1176/appi.ps.52.1.51
• Ghaemi, S. N. (2007). Bipolar disorder: A clinician's guide to treatment management. Lippincott Williams & Wilkins.
• Hirschfeld, R. M. A., Lewis, L., & Vornik, L. A. (2003). Perceptions and impact of bipolar disorder: How far have we really come? Results of the national depressive and manic-depressive association 2000 survey of individuals with bipolar disorder. Journal of Clinical Psychiatry, 64(2), 161–174.
• Miklowitz, D. J. (2011). The bipolar disorder survival guide: What you and your family need to know (2nd ed.). New York: Guilford Press.
• Paris, J. (2015). The intelligent clinician's guide to the DSM-5 (2nd ed.). Oxford University Press.
• Zimmerman, M., Ruggero, C. J., Chelminski, I., Young, D., Posternak, M. A., Friedman, M., & Boerescu, D. A. (2006). Developing brief scales for use in clinical practice: The reliability and validity of single-item self-report measures of depression symptom severity, psychosocial functioning and quality of life. Journal of Clinical Psychiatry, 67(10), 1536–1541. https://doi.org/10.4088/JCP.v67n1007